Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

§ 72.1. W szybie (szybiku), w którym za obudową występują skały luźne i zawodnione, elementy zbrojenia
umocowuje się do obudowy wyłącznie metodą kotwienia. Długość kotew umocowanych do obudowy nie może
przekraczać 2/3 grubości obudowy.
2. Przepisy ust. 1 nie dotyczą odcinków szybu w obudowie tubingowej i stalowej.
§ 73.1. Szyb (szybik) wykonywany metodą nadsięwłomu o wysokości powyżej 20 m wyposaża się w
szczelne pomosty:
1) roboczy — w przodku nadsięwłomu;
2) bezpieczeństwa — w odległości 2—3 m pod pomostem roboczym;
3) ochronny — zabudowany nie wyżej niż 6 m nad poziomem podszybia.
2. Otwory, w pomoście ochronnym i bezpieczeństwa, przeznaczone dla ruchu wyciągu i przejścia ludzi,
zabezpiecza się klapami otwieranymi tylko na czas przejazdu lub przejścia.
§ 74.1. Szyb (szybik) wykonywany metodą nadsięwłomu wyposaża się przy wysokości nadsięwłomu:
1) od 8 m do 20 m — w przedział zsypny i drabinowy;
2) powyżej 20 m — w przedział zsypny, drabinowy i wyciągowy.
2. Przedział zsypny powinien być stale wypełniony urobkiem do wysokości pomostu bezpieczeństwa.
§ 75. Droga dojścia załogi do przodka przedziałem drabinowym w szybach (szybikach) wykonywanych
metodą nadsięwłomu nie może przekraczać 50 m.
§ 76.1. Metodą nadsięwłomu, bez poszerzania, wykonuje się szyb (szybik) o przekroju poprzecznym nie
większym niż 12 m2.
2. Poszerzenie nadsięwłomu prowadzi się w kierunku z góry na dół.
3. Przepisy ust. 1 nie dotyczą nadsięwłomów wykonywanych w złożach soli oraz rud metali.
§ 77. W razie przebijania nadsięwłomu do istniejącego wyrobiska, na ostatnich 6 m wykonuje się otwór
badawczy do tego wyrobiska.
§ 78. Pracownicy zatrudnieni w przodku nadsięwłomu powinni być każdorazowo powiadamiani o
przechodzeniu ludzi przedziałem drabinowym.
§ 79.1. W skałach sypkich lub zaburzonych tektonicznie niedopuszczalne jest wykonywanie szybu (szybiku)
metodą nadsięwłomu.
2. Wykonywanie szybu (szybiku) metodą nadsięwłomu w polu metanowym poprzedza się odwierceniem
otworu wentylacyjnego.
§ 80.1. Przebudowę szybu (szybiku), naprawę obudowy, remont wyposażenia wykonuje się w kierunku z
góry w dół.
2. Likwidację wyciągu szybowego wraz z przedziałem drabinowym wykonuje się zgodnie z projektem
technicznym.
3. Podczas wykonywania robót, o których mowa w ust. 1 i 2, wyciągi szybowe wykorzystuje się wyłącznie
do celów związanych z wykonywaniem tych robót.
4. Wykonywanie robót wymienionych w ust. 1 oraz likwidacja szybu (szybiku) odbywa się zgodnie z
projektem technicznym, o którym mowa w § 43 ust. 1.
§ 81.1. Szyb (szybik) likwiduje się przez całkowite jego zasypanie (wypełnienie) materiałem dobranym
odpowiednio do warunków geologicznych i górniczych, zgodnie z projektem technicznym likwidacji,
zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego, określającym w szczególności:
1) hydrogeologiczne i gazowe warunki występujące w obrębie likwidowanego szybu (szybiku);
2) zagrożenia metanowe i pożarowe;
3) sposób zabezpieczenia poszczególnych poziomów na podszybiach;
4) sposób likwidacji zbrojenia szybu (szybiku) i urządzeń szybowych;
5) sposób przewietrzania szybu (szybiku) przed rozpoczęciem jego likwidacji oraz w trakcie prowadzenia
robót likwidacyjnych;

16
6) wpływ innych zagrożeń występujących po likwidacji szybu (szybiku) na powierzchnię i sąsiednie zakłady
górnicze;
7) rodzaj i sposób zamknięcia (zabudowy) wylotu szybu (szybiku);
8) możliwość zabudowy terenu wokół likwidowanego szybu (szybiku), zgodnie z obowiązującymi na tym
terenie opracowaniami urbanistycznymi.
2. Roboty związane z likwidacją szybu (szybiku) prowadzi się pod nadzorem osoby dozoru ruchu
wyznaczonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
3. Zamknięcie (zabudowę) wylotu szybu (szybiku) wykonuje się zgodnie z aktualną wiedzą i sztuką
budowlaną.
4. W uzasadnionych przypadkach:
1) szyb
może być likwidowany przez zamknięcie w wyrobiskach łączących się z szybem odpowiednio
wytrzymałymi tamami wykonanymi z materiałów niepalnych;
2) szybik może być likwidowany przez zamknięcie na zrębie podwójnymi stałymi pomostami, a w
wyrobiskach łączących się z szybikiem odpowiednio wytrzymałymi tamami wykonanymi z materiałów
niepalnych.
5. W projekcie technicznym, o którym mowa w ust. 1, wyznacza się w odniesieniu do powierzchni terenu
strefę ochronną wokół likwidowanego szybu (szybiku), określając warunki przebywania ludzi w jej obrębie oraz
możliwość przyszłego jej zagospodarowania i użytkowania.
6. Zlikwidowany szyb (szybik) wraz ze strefą ochronną oznacza się na mapach sytuacyjno-wysokościowych,
a ich kopie przekazuje się do właściwego miejscowo organu gminy.

Rozdział 4
Wyrobiska korytarzowe
§ 82.1. Miejsce rozpoczęcia, kierunek drążonego wyrobiska oraz nachylenie wyznacza służba mierniczo-
geologiczna.
2. Kierunek drążonego wyrobiska, w tym jego nachylenie, powinny być kontrolowane przez:
1) przodowego lub operatora wiertnicy podczas wykonywania poszczególnych odrzwi obudowy albo przed
kolejnym zabiorem;
2) osoby dozoru ruchu, z częstotliwością ustaloną przez kierownika działu robót górniczych.
§ 83. Wysokość wyrobiska korytarzowego powinna wynosić co najmniej 1,8 m, z wyjątkiem przecinki
ścianowej w pokładzie o mniejszej grubości.
§ 84.1. Wyrobisko o nachyleniu większym niż 12°, w którym odbywa się ruch pieszy, wyposaża się w
schody i poręcze dla przejścia ludzi.
2. W zakładach górniczych rud miedzi przepisy ust. 1 stosuje się dla wyrobisk stanowiących dojście do
oddziału wydobywczego.
3. W wyrobisku o nachyleniu większym niż 45° wykonuje się osobny przedział drabinowy z pomostami
spoczynkowymi dla przejścia ludzi.
§ 85. Wykonywane wyrobisko o nachyleniu większym niż 25° wyposaża się w:
1) przedział odstawczy;
2) przedział dla przejścia ludzi, zabezpieczony przed wpadnięciem do niego urobku lub innych materiałów;
3) urządzenie łączności lokalnej między wejściem do tego wyrobiska i przodkiem, w wyrobisku o długości
większej niż 20 m.
§ 86. Podczas przechodzenia ludzi wyrobiskiem drążonym po wzniosie większym niż 25° pracę w przodku
tego wyrobiska przerywa się.

17
Rozdział 5
Systemy wybierania
§ 87.1. Partię złoża lub pokład wyżej leżący wybiera się przed pokładem leżącym niżej.
2. Określona w ust. 1 kolejność wybierania może być zmieniona, gdy:
1) zachodzi konieczność odprężenia lub odgazowania pokładu;
2) odległość i własności skał między pokładami zabezpieczają pokład wyżej leżący przed skutkami
eksploatacji pokładu leżącego niżej;
3) wybieranie pokładu niżej leżącego odbywa się z zastosowaniem podsadzki.
§ 88.1. Przy jednoczesnej eksploatacji sąsiednich partii złóż lub pokładów fronty wybierania powinny być
usytuowane względem siebie w taki sposób, aby wykluczały wzajemne oddziaływanie na siebie w stopniu
stwarzającym zagrożenie.
2. Usytuowanie frontów wybierania oraz wzajemne odległości między nimi określa się odpowiednio w
projektach technicznych, o których mowa w § 42 ust. 1 i w § 43 ust. 1.
§ 89.1. Podczas wybierania sąsiednich pokładów pozioma odległość między przodkami wybierkowymi w
poszczególnych pokładach powinna wynosić co najmniej dwukrotną odległość między nimi, lecz nie mniejszą
niż 30 m.
2. Podczas wybierania pokładu warstwami poziomą odległość między przodkami wybierkowymi w
poszczególnych warstwach ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 90. Każda ściana powinna mieć co najmniej dwa wyjścia do wyrobisk przyścianowych, przeznaczone do
przejścia ludzi do czynnych wyrobisk.
§ 91. W razie zatrzymania postępu ściany przez ponad dwie doby, a w przypadku pogorszenia się warunków
bezpieczeństwa — w okresie krótszym, kierownik działu robót górniczych powinien ustalić sposób
zabezpieczenia ściany na ten okres oraz warunki ponownego jej uruchomienia.
§ 92.1. W ścianie o nachyleniu podłużnym powyżej 18° stosuje się zabezpieczenia chroniące ludzi przed
staczającym się urobkiem lub innymi przedmiotami i materiałami.
2. W ścianie, o której mowa w ust. 1, dla zabezpieczenia ludzi dolne wnęki powinny wyprzedzać front
ściany.
§ 93.1. Urabianie całym frontem w ścianie prowadzonej po wzniosie można wykonywać tylko w przypadku,
gdy nachylenie poprzeczne nie przekracza 20°.
2.
cianę o nachyleniu poprzecznym powyżej 10° można prowadzić na upad tylko na warunkach
zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 94. cianę z zawałem stropu i obudową indywidualną prowadzi się w taki sposób, aby odległość między
ociosem węglowym a linią pełnego zawału nie przekraczała 6 m, a we wnękach ścianowych odległość ta nie
była większa niż 9 m.
§ 95.1. W ścianie o nachyleniu podłużnym powyżej 15° rabowanie obudowy indywidualnej prowadzi się z
dołu do góry.
2. Niedopuszczalne jest rabowanie obudowy indywidualnej w miejscach, w których brak jest obudowy
ostatecznej, oraz w odległości mniejszej niż 30 m od pracującego kombajnu.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego może wyrazić zgodę na zmniejszenie odległości, o której mowa w
ust. 2.
§ 96.1. W ścianie z pasami podsadzki i obudową indywidualną odległość frontu ściany od pasów
podsadzkowych nie może przekraczać 6 m, a we wnękach ścianowych odległość ta nie może być większa niż 9
m.
2. Rabowanie chodników między pasami podsadzkowymi oraz lokowanie kamienia do podsadzki wykonuje
się z opóźnieniem o szerokości jednego pola roboczego ściany w stosunku do układania pasów podsadzkowych.
3. W ścianie o nachyleniu podłużnym powyżej 15°, pasy podsadzkowe zabezpiecza się przed ich
obsunięciem.

18
§ 97.1. W ścianie z podsadzką hydrauliczną odległość frontu ściany od linii szczelnej podsadzki nie może
być większa niż 10 m przy stosowaniu obudowy indywidualnej lub 12 m przy stosowaniu obudowy
zmechanizowanej.
2. W ścianie z podsadzką suchą odległość frontu ściany od linii pełnej podsadzki nie może przekraczać:
1) 8 m — w ścianach o wysokości do 1,5 m;
2) 7 m — w pozostałych ścianach.
3. Wnęki ścianowe nie mogą wyprzedzać frontu ściany więcej niż o 3 m.
4. Przy stosowaniu obudowy zmechanizowanej odległości, o których mowa w ust. 2, mogą być zwiększone
na warunkach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem
zastosowanej obudowy.
§ 98.1. ciany z ugięciem stropu mogą być prowadzone w pokładach o grubości nie większej niż 1,2 m.
2. cianę z obudową indywidualną odpowiednio zabezpiecza się obudową wzmacniającą od strony
uginającego się stropu.
3. Odległość ociosu ściany od linii obudowy wzmacniającej nie może przekraczać 6 m, a wnęki ścianowe
nie mogą wyprzedzać frontu ściany więcej niż o 3 m.
4. Z przestrzeni wybranej, spod uginającego się stropu, niedopuszczalne jest usuwanie obudowy drewnianej,
z wyjątkiem obudowy wzmacniającej.
§ 99.1. Przy wybieraniu pokładów węgla systemem zabierkowym:
1) wysokość zabierki nie może być większa niż 4 m;
2) szerokość zabierki nie może być większa niż 6 m;
3) szerokość nogi pozostawionej między zabierkami nie może być większa niż 4 m;
4) przed rozpoczęciem wybierania w nowej zabierce likwiduje się sąsiednią zabierkę.
2. Wymiary zabierki określa się w projekcie technicznym, o którym mowa w § 43 ust. 1.
§ 100. Zabierka w partii złoża lub w pokładzie o nachyleniu większym niż 20° nie może być prowadzona po
wzniosie.
§ 101. W zabierce prowadzonej po rozciągłości, w partii złoża lub w pokładzie o nachyleniu powyżej 8°,
górny ocios odpowiednio zabezpiecza się przed obrywaniem się skał.
§ 102. Przy wybieraniu pokładów węgla systemem filarowo-zabierkowym, szerokość zabierki nie może być
większa niż 6 m, odległość ociosu zabierki od linii podsadzki przekraczać 10 m, a wdzierki filarowe oraz
drążone pochylnie zbiornikowe nie mogą mieć szerokości większej niż 4 m.
§ 103.1. Eksploatacja złóż rud miedzi, cynku i ołowiu typu pokładowego oraz gniazdowego może odbywać
się systemami komorowo-filarowymi lub zabierkowymi.
2. Eksploatacja złóż systemem komorowo-filarowym może być prowadzona jednowarstwowo lub
wielowarstwowo.
3. W złożach pokładowych i gniazdowych zbliżonych do typu pokładowego zalegających w filarach
ochronnych oraz w rejonach poza filarami ochronnymi, gdy zachodzi konieczność szczególnego ograniczenia
deformacji powierzchni, stosuje się systemy wybierania z podsadzką.
4. Wprowadzenie nowych systemów eksploatacji złóż rud miedzi, cynku i ołowiu lub odmian tych
systemów poprzedza się badaniami rozwiązań technicznych, przeprowadzanymi przez rzeczoznawcę.
§ 104. Przy eksploatacji złóż pokładowych lub gniazdowych, zbliżonych do typu pokładowego cynku lub
ołowiu, o grubości powyżej 6 m, a przy eksploatacji złóż rud miedzi powyżej 7 m, stosuje się systemy
wybierania z podsadzką.
§ 105.1. Technologię likwidacji pustek poeksploatacyjnych przy wybieraniu złóż rud miedzi oraz cynku i
ołowiu określa się w projekcie technicznym, o którym mowa w § 42 ust. 1.
2. Wybieranie złóż rud cynku i ołowiu systemami komorowym i chodnikowo-podpółkowym jest
dopuszczalne tylko w przypadkach, gdy nie ma możliwości zastosowania innych systemów, na warunkach
ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

19
§ 106. Szerokość komór i filarów międzykomorowych, przy eksploatacji złóż soli metodą suchą, dobiera się
w taki sposób, aby filary nie ulegały zniszczeniu i zapewniały utrzymanie stropu nad komorami na okres
przewidywanego ich działania.
§ 107.1. Osie filarów między komorami przy eksploatacji, o której mowa w § 106, poziomu niższego
powinny się pokrywać z osiami filarów poziomów wyższych.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy złoża bryłowego, a w przypadku złoża wysadowego w uzasadnionych
przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego na podstawie opinii rzeczoznawcy może zezwolić na
niepokrywanie się osi filarów między komorami niższego poziomu z osiami filarów poziomów wyższych.
§ 108. Przy wybieraniu komór przy eksploatacji złóż soli metodą suchą w układzie wielopiętrowym, w
wysadowych złożach soli, zachowuje się kolejność wybierania komór od góry w dół.
§ 109.1. Uzyskiwanie urobku przy eksploatacji złóż soli w komorach z zastosowaniem metody mokrej
odbywa się za pomocą ługowania.
2. Sposób wybierania, o którym mowa w ust. 1, może być stosowany w komorach ługowniczych:
1) otwartych z ługowaniem w zastoju;
2) otwartych z ługowaniem dynamicznym bocznym;
3) otwartych ługowanych natryskowo;
4) wykonywanych otworami wiertniczymi z wyrobisk podziemnych.
3. Przy wybieraniu metodą mokrą, za pomocą ługowania, na najniższym poziomie wykonuje się zespół
komór awaryjnych wraz z systemem zapór, uniemożliwiających zalanie wyrobisk solanką z przeługowanych
komór na poziomach wyższych.
4. Wysokość szybików wybierkowych dla komór ługowniczych nie może przekraczać 10 m.

Rozdział 6
Obudowa wyrobisk
§ 110.1. Każde wyrobisko powinno mieć obudowę dostosowaną do warunków geologiczno-górniczych.
2. Strop niezwłocznie po odsłonięciu zabezpiecza się obudową, z uwzględnieniem stosowanej technologii
prowadzenia robót.
3. W wyrobiskach drążonych w skałach dostatecznie mocnych, niegrożących zawałem, po dokładnym
rozeznaniu warunków górniczo-geologicznych oraz przeprowadzeniu badań górotworu, kierownik ruchu
zakładu górniczego zezwala na niestosowanie obudowy.
4. Wyrobiska utrzymywane bez obudowy kontroluje się z częstotliwością ustaloną przez kierownika działu
robót górniczych.
§ 111.1. O ile przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej:
1) kierownik działu robót górniczych dokonuje doboru obudowy w poszczególnych wyrobiskach, w
dostosowaniu do warunków górniczo-geologicznych określonych przez geologa górniczego;
2) doboru obudowy szybów i wlotów do szybów, a w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny
— doboru obudowy wyrobisk o przekroju poprzecznym przekraczającym 30 m2, dokonuje kierownik działu
robót górniczych na podstawie opinii rzeczoznawcy;
3) rodzaje obudowy oraz zasady jej wykonywania określa się w projekcie technicznym lub technologii, o
których mowa w § 43 ust. 1 i 2.
2. Osoby dozoru ruchu powinny zapoznać pracowników z ustalonym rodzajem obudowy dla danego
wyrobiska i sposobem jej wykonywania.
§ 112.1. Stan obudowy wyrobisk kontroluje się z częstotliwością ustaloną przez kierownika działu robót
górniczych, o ile przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej.
2. Obudowę głównych wyrobisk, w szczególności szybów, szybików, głównych dróg przewozowych oraz
wentylacyjnych, kontroluje raz na kwartał osoba wyższego dozoru ruchu górniczego, wyznaczona przez
kierownika ruchu zakładu górniczego.

20