Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

31
projektowanym przepisie rezygnuje się z obowiązku prowadzenia ewidencji
administracyjnych dokumentów towarzyszących przez niezarejestrowanego handlowca oraz
przez właściwego naczelnika urzędu celnego. Uwzględniając postulaty podmiotów
gospodarczych odstępuje się również od obowiązku opieczętowywania przez właściwego
naczelnika urzędu celnego urzędowymi pieczęciami administracyjnych dokumentów
towarzyszących przed dokonaniem wysyłki wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego w
procedurze zawieszenia poboru akcyzy.
Art. 39 ust. 11 i 12 – w przepisach tych wskazano, że ewidencje, o których mowa w
ust. 10, mogą być prowadzone w formie papierowej lub elektronicznej, po uprzednim
poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o formie ich prowadzenia, oraz że
powinny zawierać dane dotyczące administracyjnego dokumentu towarzyszącego lub
dokumentu handlowego, w szczególności w zakresie wyrobów akcyzowych oraz podmiotów
wysyłających lub otrzymujących te wyroby. Zauważyć należy, że w dotychczasowych
przepisach dotyczących prowadzenia ewidencji administracyjnych dokumentów
towarzyszących, zawartych w rozporządzeniu w sprawie dokumentacji związanej z
przemieszczaniem wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, brak było regulacji
dotyczących formy prowadzenia tej ewidencji. Obecnie przepisy w tym zakresie zostały
dostosowane do innych przepisów projektu ustawy, odnoszących się do zasad prowadzenia
ewidencji wyrobów akcyzowych.
W ust. 12 określono również, podobnie jak w przypadku ewidencji wyrobów akcyzowych,
termin przechowywania ewidencji, o których mowa w ust. 10, do celów kontroli. Termin ten
wynosi pięć lat, licząc od końca roku, w którym ewidencja ta została sporządzona.
Art. 39 ust. 13 i 14 – zgodnie z tymi przepisami właściwy naczelnik urzędu celnego
będzie obowiązany do opieczętowywania urzędowymi pieczęciami administracyjnych
dokumentów towarzyszących po potwierdzeniu odbioru wyrobów akcyzowych przez
odbiorcę, w celu uniemożliwienia ponownego ich użycia oraz do zamieszczania w tych
dokumentach informacji o kontroli dokonanej u odbiorcy. Podkreślić należy, że obecnie
właściwy naczelnik urzędu celnego, opieczętowując administracyjny dokument towarzyszący,
potwierdza jednocześnie fakt odbioru wyrobów akcyzowych przez odbiorcę.
Art. 40 i 42 – określają sytuacje, w których następuje zakończenie procedury
zawieszenia poboru akcyzy.
Art. 40 ust. 1 – stanowi częściowe powtórzenie regulacji zawartych dotychczas w art.
28 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. Zauważyć należy, iż dotychczasowy zapis art. 28 ust.
1 pkt 1, regulujący moment zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy w związku z
otrzymaniem przez wysyłającego wyroby akcyzowe potwierdzonego dokumentu ADT, został
z niniejszego artykułu usunięty z uwagi na unormowanie w art. 39 ust. 5 projektu.
Pkt 1 – stanowi co do zasady powtórzenie przepisu art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku
akcyzowym. Wyprowadzenie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego poza procedurą
zawieszenia poboru akcyzy, powoduje przekształcenie się obowiązku podatkowego w
zobowiązanie podatkowe podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy. Odstępstwem od tej
zasady jest sytuacja, w której wyroby akcyzowe wyprowadzane ze składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy należą do innego podmiotu niż podmiot prowadzący
ten skład podatkowy. Wówczas podatnikiem będzie właściciel wyrobów, który – zgodnie z
projektem – obowiązany jest uzyskać zezwolenie wyprowadzenia.
Pkt 2 – stanowi doprecyzowanie dotychczasowych zasad obowiązujących w tej kwestii,
określonych w art. 28 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym. Przepis ten reguluje moment
zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy w stosunku do wyrobów akcyzowych, z

32
których w składzie podatkowym wyprodukowano inny wyrób akcyzowy. W celu uniknięcia
podwójnego opodatkowania wyrobów akcyzowych, zobowiązanie podatkowe związane z
wyrobem stanowiącym surowiec wygaśnie, a opodatkowaniu będzie podlegał wyrób
końcowy, z wyjątkiem sytuacji, gdy zużycie napoju alkoholowego do wyprodukowania
innego wyrobu akcyzowego przekroczy dopuszczalne normy zużycia określone przez organ
podatkowy na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 2 lit. a lub ust. 2 pkt 1 lit.b projektu. W takiej
sytuacji, w stosunku do ilości napoju alkoholowego przekraczającej te normy zużycia
obowiązek podatkowy nie wygaśnie. Zobowiązanie podatkowe powstanie w takim przypadku
z dniem wyprowadzenia wyprodukowanego wyrobu akcyzowego ze składu podatkowego
poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy.
W związku z odejściem od stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy w przypadku
wyrobów zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, z zastrzeżeniem sytuacji
określonych w art. 38 ust. 2 pkt 6 i 7,w projekcie ustawy zrezygnowano z dotychczasowej
treści art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym, który określa warunki zakończenia
procedury zawieszenia poboru akcyzy w stosunku do wyrobów akcyzowych objętych
zwolnieniem. Ponieważ w przypadku wyrobów zwolnionych od akcyzy nie będzie stosowało
się niniejszej procedury, nie można uregulować momentu jej zakończenia.
Pkt 3 i 4 – zostały przeniesione do projektu ustawy z rozporządzenia Ministra Finansów z
dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie procedury zawieszenia poboru akcyzy i jej
dokumentowania.
Dodatkowo jednoznacznie wskazano, iż zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy
następuje również w przypadku, gdy podmiot prowadzący skład podatkowy nie otrzyma w
określonym terminie administracyjnego dokumentu towarzyszącego z potwierdzeniem
wyprowadzenia wyrobów akcyzowych poza terytorium Wspólnoty Europejskiej (w
przypadku eksportu). W takim przypadku zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy
następuje następnego dnia po upływie odpowiednio – dwu lub czteromiesięcznego terminu.
Pkt 5 – wskazuje, iż zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy, w przypadkach
innych niż określone w pkt 3 i 4, następuje z dniem naruszenia jej warunków, a jeżeli nie
można ustalić tego dnia - z dniem ich stwierdzenia przez uprawniony organ. Przepis ten
zastępuje dotychczasowy art. 28 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku akcyzowym, odnoszący się do
niedostarczenia wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego do miejsca przeznaczenia.
Pkt 6 – określa moment zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy w przypadku
powstania ubytków wyrobów akcyzowych. W stosunku do ubytków wyrobów akcyzowych
zakończenie procedury zawieszenia następuje z dniem powstania tych ubytków, a gdy nie
można ustalić dnia ich powstania, z dniem ich stwierdzenia przez uprawniony organ.
Pkt 7 i 8 – regulują moment zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy w odniesieniu
do wyrobów akcyzowych innych niż ujęte w załączniku nr 2 do ustawy, objętych stawką
akcyzy inną niż stawka zerowa. W tym przypadku, zgodnie z proponowanymi regulacjami,
zakończenie procedury będzie następowało na zasadach analogicznych jak określone dla
wyrobów akcyzowych przemieszczanych na podstawie administracyjnego dokumentu
towarzyszącego, z tą jednak różnicą, że jako dokument potwierdzający dokonanie dostawy
wewnątrzwspólnotowej lub eksportu z terytorium innego państwa członkowskiego będzie
wykorzystywany dokument handlowy lub inny dokument potwierdzający dostawę tych
wyrobów do państwa członkowskiego albo ich wyprowadzenie poza terytorium Wspólnoty
Europejskiej.
Art. 40 ust. 2 – stanowi dla właściwego naczelnika urzędu celnego podstawę do
poboru podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych przemieszczanych w procedurze

33
zawieszenia poboru akcyzy przez terytorium Wspólnoty Europejskiej, w przypadku gdy na
terytorium kraju zostaną naruszone warunki tej procedury powodujące jej zakończenie lub
naruszenie to zostanie stwierdzone na terytorium kraju – w sytuacji gdy nie można ustalić
miejsca naruszenia warunków tej procedury. Niniejszy przepis wskazuje jednocześnie, jakie
stawki akcyzy należy w tym przypadku stosować oraz zobowiązuje właściwego naczelnika
urzędu celnego do informowania o fakcie naruszenia procedury i poboru akcyzy właściwe
władze podatkowe państwa członkowskiego wysyłki. Wskazać należy, że przedmiotowa
regulacja stanowi implementację przepisów art. 20 ust. 1-2 dyrektywy 92/12/EWG, zgodnie z
którymi, w przypadku wystąpienia nieprawidłowości lub przestępstwa w trakcie
przemieszczania wymagającego nałożenia podatku akcyzowego, podatek ten jest należny w
państwie członkowskim, w którym miało miejsce przestępstwo lub nieprawidłowość. Podatek
akcyzowy jest należny od osoby fizycznej lub prawnej, która gwarantowała jego uiszczenie –
zgodnie z art. 15 ust. 3 tej dyrektywy. Jeżeli podatek jest pobierany w państwie członkowskim
innym niż państwo wysyłające, państwo członkowskie, które pobrało podatek, ma obowiązek
poinformować właściwe władze państwa członkowskiego wysyłki. W przypadku gdy w
trakcie przemieszczania zostanie wykryte przestępstwo lub nieprawidłowość i brak jest
możliwości stwierdzenia, gdzie przestępstwo zostało popełnione (powstała nieprawidłowość),
uważa się, że przestępstwo zostało popełnione (nieprawidłowość powstała) w państwie
członkowskim, w którym przestępstwo zostało wykryte (nieprawidłowość została
stwierdzona). Implementując powyższe regulacje każde państwo członkowskie jest
obowiązane przewidzieć w swoich przepisach krajowych podstawę do nałożenia podatku
akcyzowego, w przypadkach określonych w tych przepisach, na podmioty z innych państw
członkowskich (które gwarantowały uiszczenie podatku w związku z przemieszczaniem) oraz
zasady tego poboru. W przypadku wystąpienia problemów z poborem podatku akcyzowego
od podmiotów z innych państw członkowskich, odpowiednie zastosowanie znajdą regulacje
określone w przepisach o współpracy administracyjnej między państwami członkowskimi.
Na gruncie dotychczasowych przepisów o podatku akcyzowym obowiązywała jedynie ogólna
regulacja, ujęta w § 22 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004 r. w
sprawie procedury zawieszenia poboru akcyzy i jej dokumentowania, przewidująca, że w
przypadku naruszenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, akcyza jest należna w państwie,
na terytorium którego doszło do tego naruszenia i obliczana jest z zastosowaniem stawek
podatkowych obowiązujących w danym państwie.
Art. 40 ust. 3 – stanowi materialną podstawę zwrotu akcyzy w przypadku otrzymania
przez prowadzącego skład podatkowy, po upływie terminów, określonych w ust. 1 pkt 3, 4 i
8: dokumentu ADT lub jego duplikatu z potwierdzeniem odbioru wyrobów akcyzowych lub
ich wyprowadzenia poza terytorium Wspólnoty Europejskiej (pkt 1), albo dokumentów
potwierdzających zapłatę akcyzy na terytorium państwa członkowskiego, w którym doszło do
naruszenia lub stwierdzono naruszenie warunków procedury zawieszenia poboru akcyzy (pkt
2), albo dokumentu potwierdzającego dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej lub
eksportu wyrobów akcyzowych innych niż wymienione w załączniku nr 2 do projektu
ustawy, objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa (pkt 3).
Dotychczas kwestia zwrotu akcyzy regulowana była jedynie w odniesieniu do wyrobów
akcyzowych objętych wspólnotowym systemem podatku akcyzowego, w przypadku, o
którym mowa w pkt 1, a stosowna regulacja w tym zakresie zawarta była w rozporządzeniu
Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie procedury zawieszenia poboru
akcyzy i jej dokumentowania.
Art. 40 ust. 4 – określa termin przedawnienia prawa do wystąpienia z wnioskiem o
zwrot zapłaconej akcyzy w przypadkach, o których mowa w ust. 3. Dotychczas wniosek o
zwrot akcyzy - w przypadku otrzymania przez prowadzącego skład podatkowy dokumentu

34
ADT lub jego duplikatu po upływie wymaganego terminu - mógł być złożony w terminie 3 lat
od dnia wyprowadzenia wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego. W projekcie ustawy
dotychczasowy 3-letni termin na dokonanie zwrotu akcyzy zastąpiono terminem 5-letnim
zbieżnym z terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego. Ponadto zauważyć należy,
że w dotychczasowym stanie prawnym kwestię zwrotu akcyzy regulowało jedynie
rozporządzenie w sprawie procedury zawieszenia poboru akcyzy i jej dokumentowania.
Należy wskazać, iż art. 40 ma ścisły związek z art. 38, w którym uregulowano sytuacje
zastosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy. Regulacja zamieszczona w art. 40
dotyczy momentu zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy określonej w art. 38 ust.
1 i 2 ustawy. W przypadkach wymienionych w art. 38 ust. 3 ustawy mowa jest natomiast o
zawieszeniu poboru akcyzy wynikającym ze stosowania szczegółowych uregulowań prawa
celnego. Dlatego też art. 40 nie określa momentu zakończenia procedury zawieszenia poboru
akcyzy w tych przypadkach.
Art. 41 – przepis niniejszy określa upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
finansów publicznych (znajdujące się dotychczas w delegacji określonej w art. 26 ust. 4, art.
28 ust. 2 i art. 36 ust. 7 ustawy o podatku akcyzowym), do uregulowania szczegółowych
kwestii związanych z procedurą zawieszenia poboru akcyzy w drodze rozporządzenia. W
porównaniu z dotychczasową delegacją zwrócić należy przede wszystkim uwagę na fakt, iż
do kwestii, jakie mogą być uregulowane w niniejszym rozporządzeniu, dodano szczegółowy
sposób stosowania i dokumentowania procedury zawieszenia poboru akcyzy odnośnie do
wyrobów innych niż określone w załączniku nr 2 do ustawy, objętych stawką akcyzy inną niż
stawka zerowa oraz sposób prowadzenia ewidencji i zakres danych, które powinna zawierać
ewidencja dokumentów handlowych, towarzyszących przemieszczaniu tych wyrobów, o
której mowa w art. 39 ust. 10 projektu. Ponadto, w celu zapewnienia równego traktowania
wyrobów pochodzących z terytorium Wspólnoty oraz z terytoriów państw trzecich i przyjęcia
rozwiązania umożliwiającego dokonywanie importu wszystkich wyrobów akcyzowych z
zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, zrezygnowano z upoważnienia
ministra właściwego do spraw finansów publicznych do określenia wykazu wyrobów
akcyzowych, do których w przypadku ich importu stosuje się procedurę zawieszenia poboru
akcyzy.
Art. 42 ust. 1 – wskazuje inne, niż wymienione w art. 40, przypadki zakończenia
procedury zawieszenia poboru akcyzy, które dotychczas były uregulowane w art. 29 ust. 1
ustawy o podatku akcyzowym oraz w rozporządzeniu wykonawczym. Merytoryczna zmiana
treści tego przepisu, w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym, polega na dodaniu,
iż zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy następuje również z dniem utraty
ważności zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego. W projekcie nowej
ustawy jednoznacznie wskazano również, że zakończenie procedury nie następuje, jeżeli
podmiot prowadzący skład podatkowy przed upływem ważności dotychczasowego
zezwolenia uzyskał nowe zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego lub przed
upływem ważności zabezpieczenia akcyzowego złożył nowe zabezpieczenie albo uzyskał
zwolnienie z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego lub przed upływem ważności
dotychczasowego zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego uzyskał
nowe zwolnienie albo złożył zabezpieczenie akcyzowe.
Wskazane w ustawie przypadki zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy z dniem
upływu okresu, na jaki zostało wydane zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego, jak
również z dniem utraty ważności zabezpieczenia akcyzowego, określone były dotąd w
rozporządzeniu w sprawie procedury zawieszenia poboru akcyzy i jej dokumentowania.

35
Art. 42 ust. 2 i 3 – w ust. 2 określono obowiązki podatnika, w przypadkach
zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy wskazanych w ust. 1, a w ust. 3 -
obowiązki właściwego naczelnika urzędu celnego w sytuacji, gdy w określonym terminie nie
zostanie sporządzony przez podatnika lub zostanie sporządzony nierzetelnie spis z natury
wyrobów akcyzowych, do którego sporządzenia zobowiązuje go przepis ust. 2 pkt 1. Ponadto
wymóg określenia w ww. spisie z natury wartości wyrobów akcyzowych zmieniono na
wymóg określania ich ilości, ponieważ posiadanie danych o ilości wyrobów akcyzowych
umożliwia efektywniejszą weryfikację i kontrolę należności podatkowych.
Ponadto uchylono dotychczasową treść art. 29 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym,
regulującego moment powstania obowiązku podatkowego po zakończeniu procedury
zawieszenia poboru akcyzy w sytuacjach określonych w projekcie w art. 42 ust. 1, ponieważ
obowiązek ten, zgodnie z niniejszym projektem, powstaje wcześniej (na zasadach
określonych w art. 7 projektu), a dopiero po zakończeniu procedury zawieszenia poboru
akcyzy przekształca się w zobowiązanie podatkowe. Pozostałe zmiany, w stosunku do
dotychczasowego stanu prawnego, mają charakter redakcyjny i zmierzają do uproszczenia
niniejszego przepisu.
Art. 43 ust. 1 i 2 – przepis ten określa moment powstania zobowiązania podatkowego
w przypadku stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy. Istotnym jest, iż w trakcie
stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy obowiązek podatkowy nie przekształca się
w zobowiązanie podatkowe, zatem zobowiązanie podatkowe powstaje co do zasady dopiero
z dniem zakończenia tej procedury. Ponadto ust. 2 wskazuje, jaką stawkę należy zastosować
do obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego w przypadku korzystania z procedury
zawieszenia poboru akcyzy. W tym przypadku zastosowanie znajduje stawka obowiązująca w
dniu powstania zobowiązania podatkowego.
Art. 44 – zamieszczenie w ustawie regulacji określonej w tym przepisie związane jest
z utworzeniem teleinformatycznego systemu przemieszczania wyrobów akcyzowych, który
będzie stosowany w przypadku, gdy wyroby akcyzowe będą przemieszczane wewnątrz kraju
z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy. System daje możliwość przesyłania
administracyjnego dokumentu towarzyszącego w formie elektronicznej oraz elektronicznej
obsługi zabezpieczenia akcyzowego. Systemem będzie administrował minister właściwy do
spraw finansów publicznych, a użytkownikami systemu będą mogły być podmioty
prowadzące składy podatkowe dokonujące przemieszczeń wyrobów akcyzowych z
zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, jak również organy podatkowe. Udział
podmiotów w systemie jest fakultatywny. W przepisie tym przewidziano delegację dla
ministra właściwego do spraw finansów publicznych do określenia, w drodze rozporządzenia,
sposobu funkcjonowania systemu, szczegółowych wymogów, jakie powinny spełniać
dokumenty elektroniczne przesyłane w systemie, szczegółowego sposobu stosowania i
dokumentowania przemieszczania wyrobów akcyzowych przy użyciu dokumentów
elektronicznych, oraz procedur postępowania w przypadku awarii systemu lub systemów
współpracujących. W niniejszym przepisie wprowadzono również zasadę, że wystawienie
administracyjnego dokumentu towarzyszącego w formie elektronicznej nie zwalnia z
obowiązku stosowania administracyjnego dokumentu towarzyszącego w formie papierowej,
co w praktyce będzie oznaczało jednoczesne funkcjonowanie dokumentów papierowych i
elektronicznych. Wyjątki od tej zasady mogą zostać określone, wraz z rozwojem systemu
teleinformatycznego, przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w drodze
rozporządzenia wykonawczego do projektowanej ustawy.