https://www.salon24.pl/u/dobrowolski/1006560,wiecej-
jawnosci-albo-mniej-niezaleznosci




Sędzia w tajemnicy podjął najlepszą możliwą decyzję. Skazał Jana
Śpiewaka za rzekome pomówienie córki Ćwiąkalskiego. Ty z podziwu nad
mądrą decyzją sędziego oczy w 5 złoty i rozdziawić buzię! A jak nie
wierzysz lub wręcz wątpisz to jesteś z PiS!

W cywilizowanej demokracji obywatele nie muszą wierzyć na słowo, że
sprawiedliwości stało się zadość. Mogą sami sprawdzić logikę decyzji
sędziów. U nas niby też. Ale nie do końca. W konstytucji nam napisali,
że sądzi się u nas jawnie, chyba, że chronią ważny interes prywatny:

image
http://www.dobrowol.org/drobiazgi/judiciary73.jpg

Na tej podstawie nasze prawnicze elity dały nam art. 359 kodeksu
postępowania karnego:

image
http://www.dobrowol.org/drobiazgi/judiciary74.jpg

Uznano, że na przykład poczucie wstydu córki Ćwiąkalskiego jest
ważniejsze od naszego zrozumienia jak działa wymiar sprawiedliwości w
ogóle. I uznano, że poczucie wstydu córki Ćwiąkalskiego jest ważniejsze
od naszego zrozumienia czy w konkretnej sprawie córka Ćwiąkalskiego
przeciw Śpiewak sprawiedliwości stało się zadość. Mamy im wierzyć na
słowo. Twierdzą, że sprawiedliwość wymierzono sprawiedliwie. I już!
Według nich, nic nam do tego.

Nie jest to cywilizowany standard. Za zamkniętym drzwiami należy
procedować wyłącznie, gdy jest to niezbędne dla uniknięcia znacznego
ryzyka dla innego przemożnego dobra i gdy nie ma innych sposobów
zmniejszenia tego ryzyka. Interes publiczny w naszym zrozumieniu
działania sędziów jest ważniejszy od poczucia wstydu córki Ćwiąkalskiego.

W roku 1980 tak to opisał (Richmond Newspapers, Inc. v. Virginia, 448
U.S. 555) główny sędzia Najwyższego Sądu USA Warren Burger :

Cywilizowane społeczeństwa zabierają możliwość egzekwowania prawa
kryminalnego zarówno ofierze jak i grupom obywateli. Ale nie mogą
wymazać ze świadomości ludzkiej naturalnego i fundamentalnego dążenia do
wymierzenia sprawiedliwości, a nawet popędu do zemsty. Nieodzowne kojące
aspekty wymierzania sprawiedliwości nie mogą odbywać się w tajemnicy.
Społeczne katharsis nie odbędzie się jeśli sprawiedliwość wymierzana
jest pokątnie lub w ukryciu.

Nie wystarczy stwierdzić, że sam rezultat zaspokoi naturalną społeczną
potrzebę satysfakcji. Rezultat uznawany za trudny czy zaskakujący może
podważyć publiczne zaufanie. A tam gdzie rozprawy były ukryte przez
publicznym oglądem, nieoczekiwany wynik może spowodować odczucie, że w
najlepszym wypadku system zawiódł lub wręcz, że został skorumpowany. (...)
Obywatele otwartego społeczeństwa nie wymagają od swoich instytucji
nieomylności. Ale jest im trudno zaakceptować to co zakazano im
obserwować. Gdy sprawa kryminalna toczy się jawnie, mają możliwość
zrozumienia zarówno jak działa system, oraz jak zadziałał w konkretnym
przypadku.

I żeby nie było wątpliwości. Jawność spraw cywilnych również jest
przemożnym interesem cywilizowanych demokratycznych społeczeństw. Gdyż
jak pisał (Cowley v. Pulsifer, 137 Mass. 392, 394) w roku 1884 sędzia
Holmes:

Jest pożądanym by osądzanie spraw odbywało się pod publicznym oglądem,
nie dlatego, że spory jednego obywatela z innym obywatelem są sprawą
publiczną, ale dlatego że jest najwyższym dążeniem, by ci którzy
wymierzają sprawiedliwość zawsze działali pod poczuciem publicznej
odpowiedzialności, i by każdy obywatel mógł się zapoznać własnymi
zmysłami ze sposobem wypełniania tego publicznego obowiązku.

Dziś coraz bardziej prawdopodobne jest, że albo rozliczalność władzy
sędziów nastąpi na miękkiej zasadzie zwiększonej jawności i
przejrzystości. Rozliczać będą obywatele mechanizmem reputacyjnym. Albo
na twardej zasadzie rozliczania przez władze wykonawczą i ustawodawczą.
Mechanizmem administracyjnym. To drugie zdecydowanie jest zdecydowanie
groźniejsze dla sędziowskiej niezawisłości.

Jawność jest lepsza. Jest silniejszym sposobem kontrolowania władzy
sędziów. Jak pisał w 1827 Jeremy Bentham:

,,Bez jawności wszystkie pozostałe mechanizmy kontroli są
niewystarczające. W porównaniu do jawności wszelkie pozostały sposoby
kontroli są mało znaczące. Zapisywanie procedowania, możliwość odwołania
i wszelkie inne instytucje, które mogą jawić się jako mechanizmy
kontroli, faktycznie będą tylko przykryciem a nie kontrolą, przykryciem
w rzeczywistości, a kontrolą tylko z pozoru."

Jeremy Bentham, Rationale of Judicial Evidence. Specially Applied To
English Practice. From The Manuscripts Of Jeremy Bentham, Esq. Bencher
Of Lincoln's Inn. In Five Volumes. Vol I str. 524, 1827

Ale spoko. Wmawiacie nam, że sędzia w sprawie Śpiewaka podjął
sprawiedliwą decyzję. Każcie nam wierzyć na wasze i sędziego słowo. Do
głowy wam nie przychodzi, że art. 359 kodeksu postępowania karnego i
inne ograniczenia jawności i przejrzystości sądów należy uchylić.


Opublikowano: 17 grudnia 2019, 07:18