Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz o zmianie innych ustaw

4
sprawie opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń
geograficznych napojów spirytusowych oraz uchylającego
rozporządzenie Rady (EWG) nr 1576/89 (Dz. Urz. UE L 39 z 13.2.2008,
str. 16, ze zm.; dalej: rozporządzenie 110/2008);
• dotyczących żywności: rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny
środków spożywczych (Dz. U. UE L 139 z 30.4.2004, str. 1, PWS rozdz.
13, t. 34, s. 319) i rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne
zasady i
wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski
Urząd ds. Bezpieczeństwa
ywności oraz ustanawiające procedury
w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L 31 z 1.2.2002, str.
1, PWS rozdz. 15, t. 6, s. 463);
• dotyczących ochrony środowiska: dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia
21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej
fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, ze zm.).

III. Analiza przepisów projektu ustawy pod kątem ustalonego
stanu prawa Unii Europejskiej



1.
Projekt ustawy wymaga oceny z punktu widzenia jego
zgodności z zasadami udzielania pomocy państwa, ustalonymi w prawie
UE. Zgodnie z art. 107 ust. 1 TfUE wszelka pomoc przyznawana przez
państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w
jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji,
poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych
towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim
wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W
drodze wyjątku od tej reguły, art. 107 ust. 2 TfUE przewiduje przypadki,
gdy pomoc udzielana przez państwa jest zgodna z rynkiem wewnętrznym z
mocy prawa, natomiast art. 107 ust. 3 sytuacje, gdy pomoc państwa może
być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym na mocy decyzji Komisji.
Niezależnie od art. 107 ust. 2 TfUE określającego kategorie pomocy
państwa zgodne z rynkiem wewnętrznym ex lege, pomoc taka może być
również zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy rozporządzeń.
Przykładem takiego aktu prawa wtórnego jest rozporządzenie 1535/2007.
Rozporządzenie to ustanawia kategorie pomocy państwa w rolnictwie,
które są zgodne z rynkiem wewnętrznym ze względu na niewielkie
rozmiary przyznawanej pomocy (pomoc de minimis). Niezależnie od

5
powyższych reguł, unijne przepisy konkurencji zobowiązują państwa
członkowskie do notyfikowania Komisji Europejskiej zamiaru przyznania
pomocy państwa. Informacja taka umożliwia Komisji Europejskiej ocenę
zgodności projektowanej pomocy z regułami rynku wewnętrznego,
zgodnie z art. 108 ust. 3 TfUE. Krajowe reguły wykonywania powyższego
obowiązku notyfikacyjnego określa ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o
postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007
r., Nr 59, poz. 404, ze zm.). Artykuł 12 ust. 1 tej ustawy stanowi, że
projekty programów pomocowych, w tym przewidujących udzielanie
pomocy w ramach wyłączeń grupowych oraz pomocy indywidualnej, a
także pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wymagają uzyskania
opinii Prezesa Urzędu, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub
rybołówstwie - ministra właściwego do spraw rolnictwa. Opinia ta zawiera
w szczególności: stanowisko, czy projekt przewiduje udzielanie pomocy
publicznej, stanowisko w sprawie zgodności pomocy publicznej ze
wspólnym rynkiem, propozycje zmian przedstawione w celu zapewnienia
zgodności postanowień projektu ze wspólnym rynkiem oraz stanowisko w
sprawie obowiązku notyfikacji projektu.
Oceniając projekt ustawy z punktu widzenia przepisów UE z zakresu
pomocy państwa, należy zwrócić uwagę na projektowany art. 111 ustawy o
wychowaniu w trzeźwości. Przepis ten zwalnia małych wytwórców oraz
producentów, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z
winogron pochodzących z upraw własnych, z opłat za zezwolenia na
sprzedaż napojów alkoholowych. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału
Sprawiedliwości wynika, że zwolnienia z opłat stanowią formę pomocy
przyznawanej przez państwo członkowskie przedsiębiorcom, o której
mowa art. 107 TfUE (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15 marca 1994
r. w sprawie C-387/92 Banco de Crédito Industrial). Projekt ustawy
przewiduje, że obie kategorie podmiotów – mali wytwórcy oraz
producenci, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z
winogron pochodzących z upraw własnych, mają być zobowiązani do
uiszczania opłat za rozpoczęcie sprzedaży (420 zł), a następnie rocznych
opłat za jej prowadzenie (800 zł). Inaczej niż opłaty za zezwolenia na
sprzedaż napojów alkoholowych, których wysokość zależy od ilości
sprzedaży (art. 92 ustawy o wychowaniu w trzeźwości), które ponoszą inni
producenci napojów spirytusowych, projekt ustawy przewiduje, że opłata,
która ma być uiszczana przez małych wytwórców oraz producentów,
którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z winogron
pochodzących z upraw własnych ma charakter ryczałtowy. Opłata ta ma
być zatem niezależna od rozmiarów produkcji. Oznacza to, że przy
wysokim poziomie produkcji osiąganym przez małych wytwórców oraz

6
producentów, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z
winogron pochodzących z upraw własnych, uiszczane przez nich opłaty
mogą być niższe niż opłaty uiszczane przez producentów innych napojów
spirytusowych, mających taki sam wolumen produkcji. Z punktu widzenia
unijnych reguł konkurencji niższy poziom opłat uiszczanych przez małych
wytwórców oraz producentów, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają
wino uzyskane z winogron pochodzących z upraw własnych może być
uznany za częściowe zwolnienie. Zwolnienie takie byłoby jednak
dopuszczalne, gdyby wypełniało kryteria pomocy de minimis ustalonej w
rozporządzeniu nr 1535/2007. W art. 3 rozporządzenie to przewiduje, że
łączna kwota pomocy przyznawana jednemu przedsiębiorstwu w ciągu
trzech lat obrotowych nie może przekraczać kwoty 7.500 euro, natomiast
maksymalna skumulowana kwota pomocy przyznawana wszystkim
polskim przedsiębiorstwom sektora produkcji rolnej nie może przewyższyć
kwoty 119 542 500 euro. Artykuł 4 tego rozporządzenia, odczytywany w
świetle motywu 15 zawartej w nim preambuły, nakładają na państwa
członkowskie szczegółowe wymogi związane z monitorowaniem
wysokości pomocy przyznawanej przedsiębiorcom, mające zapewnić by
przyznawane kwoty nie przekroczyły dopuszczalnych, powyżej
wskazanych wartości oraz innych wymogów ustalonych w rozporządzeniu
nr 1535/2007. W tym świetle należy zauważyć, że wprowadzeniu
możliwości ponoszenia niższych opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów
alkoholowych przez małych wytwórców oraz producentów, którzy
wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z winogron pochodzących
z upraw własnych, powinno towarzyszyć przyjęcie przepisów
zapewniających kontrolę państwa nad przyznawanymi kwotami, w celu
poszanowania wymogów rozporządzenia nr 1535/2007. Ze względu na
wskazane powyżej wątpliwości co do zgodności projektu ustawy z
unijnymi zasadami pomocy państwa (art. 108 TfUE) wskazane jest, by
projekt ten został pod tym kątem oceniony przez ministra właściwego do
spraw rolnictwa.



2. Z punktu widzenia zgodności z prawem UE wątpliwości też budzą
projektowane art. 4 ust. 4 i art. 6 ust. 2a ustawy o wyrobie napojów
spirytusowych. Zwalniać one mają małych wytwórców z obowiązku
załączania do wniosku o wpis do rejestru działalności w zakresie wyrobu
lub rozlewu napojów spirytusowych trzech zaświadczeń. Zaświadczenia,
których nie musieliby przedkładać mali wytwórców, dotyczą wypełniania
przez obiekty budowlane i urządzenia techniczne przeznaczone do
wykonywania działalności objętej wnioskiem wymogów określonych w
przepisach o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnej i ochronie środowiska.

7
Wydawane są one przez komendanta powiatowego Państwowej Straży
Pożarnej, państwowego powiatowego inspektora sanitarnego i organy
ochrony środowiska. Ustawodawca, nakładając na przedsiębiorców
prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wyrobu lub rozlewu
napojów spirytusowych wymogi przedkładania tego rodzaju zaświadczeń
zmierzał do zapewnienia, by przed dokonaniem rejestracji lub zmiany
wpisu do rejestru powołane do tego organy władzy sprawdzały, czy
przedsiębiorcy ci wypełniają kryteria warunkujące możliwość prowadzenia
tego rodzaju działalności. Warunki te przewidują przepisy krajowe, ale
również, co należy podkreślić, przepisy unijne. Wymogi odnoszące się w
szczególności do kwestii ochrony środowiska i sanitarnych przewidują
rozporządzenia1, których przepisy w polskim porządku prawnym są
stosowane bezpośrednio, a także dyrektywy2, stosowane za pośrednictwem
polskich przepisów implementacyjnych lub bezpośrednio, jeżeli
wypełniają kryteria bezpośredniego skutku. Wprowadzenie w projekcie
ustawy rozwiązania, w którym ustawodawca zwalnia małych wytwórców z
obowiązku dostarczenia zaświadczeń potwierdzających wypełnianie przez
nich – w momencie rozpoczęcia produkcji – wymogów
przeciwpożarowych, sanitarnych i ochrony środowiska, w tym również
wymogów ustanowionych w przepisach UE, może zostać uznane za
naruszenie prawa UE. Stanie się tak, jeżeli wraz projektowanym
usunięciem obowiązku weryfikacji zgodności wypełniania przez małych
wytwórców wymogów ustanowionych w przepisach UE nie zostanie
wprowadzony inny mechanizm zapewniający zgodność ich działań z
prawem UE (np. oświadczenia małych wytwórców).

IV. Konkluzja
1. Ze względu na wątpliwości co do zgodności projektu ustawy z
unijnymi zasadami pomocy państwa (art. 108 TfUE) wskazane jest, by
projekt ten został pod tym kątem oceniony przez ministra właściwego do
spraw rolnictwa.
2. Zwolnienie małych wytwórców z obowiązków załączania do
wniosku o wpis do rejestru działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu
napojów spirytusowych zaświadczeń potwierdzających wypełnianie przez

1 Zob. wymogi higieny ustalone w art. 3 i nast. rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.
Urz. UE L 139 z 30.4.2004, str. 1, PWS rozdz. 13, t. 34, s. 319).
2 Zob. ocena środowiskowa skutków planów lub przedsięwzięć, o której mowa w art. 6 ust. 2
dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych
oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7).

8
obiekty budowlane i urządzenia techniczne przeznaczone do wykonywania
działalności objętej wnioskiem wymogów określonych w przepisach o
ochronie przeciwpożarowej, sanitarnej i ochronie środowiska jest niezgodne
z prawem UE. Niezgodność tę można usunąć przez wprowadzenie
mechanizmu zapewniającego, że wytwórcy ci, od momentu rozpoczęcia
produkcji, byliby zobowiązani do przestrzegania przepisów UE z zakresu
pożarnictwa, sanitarnych i ochrony środowiska



Szef Kancelarii Sejmu


Lech Czapla