Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej oraz ustawy o systemie oświaty

Należy podkreślić, że korzystanie z kształcenia specjalnego w szkołach i placówkach
oświatowych jest wynikiem decyzji rodziców (prawnych opiekunów) ucznia. Gromadzenie
i przetwarzanie obecnie w szkołach i placówkach oświatowych danych wynikających
z orzeczeń i opinii, o których mowa w art. 71b ust. 3 – 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty, jest następstwem dobrowolnej decyzji rodziców ucznia w związku
z wystąpieniem, na podstawie art. 71b ust. 5 i 5a ustawy o systemie oświaty, do jednostki
samorządu terytorialnego właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ucznia z wnioskiem
o
zapewnienie uczniowi odpowiedniej formy kształcenia, z uwzględnieniem rodzaju
niepełnosprawności.
Rozwiązanie zaproponowane w art. 12, art. 42 pkt 1 i art. 44a ust. 1 zakłada, że jeżeli
rodzice ucznia posiadającego opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,
orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego wystąpią do właściwej jednostki samorządu terytorialnego
z wnioskiem o skierowanie ucznia do odpowiedniej formy kształcenia, a następnie przedłożą
w szkole lub placówce oświatowej opinię lub orzeczenie – dopiero wówczas szkoła lub
placówka oświatowa organizująca uczniowi kształcenie będzie przekazywała do zbioru
danych o uczniach w bazie danych SIO informację o numerze i dacie wydania opinii lub
orzeczenia, wraz z określeniem przyczyny ich wydania.
Reasumując – zgodnie z art. 42 pkt 1 szkoła lub placówka oświatowa będzie
przekazywać do bazy danych SIO dane ucznia dotyczące opinii lub orzeczenia, w zakresie
określonym w art. 12, wyłącznie wtedy, gdy rodzice podejmą decyzję o rozpoczęciu
wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub
kształcenia specjalnego przez ich dziecko i w tym celu przedłożą w szkole lub placówce
oświatowej właściwy dokument (opinię lub orzeczenie).
Jednocześnie w celu zapewnienia rzetelności danych przekazywanych przez szkołę lub
placówkę oświatową w zakresie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,
zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i kształcenia specjalnego (określonych w art. 12),
w art. 44a (art. 1 pkt 23 projektu) wprowadza się mechanizm weryfikacji danych
przekazywanych przez szkołę lub placówkę oświatową ze zgromadzonymi w bazie danych
SIO danymi dotyczącymi działalności poradni psychologiczno-pedagogicznej w zakresie
wydawania opinii i orzeczeń, o których mowa w art. 8 pkt 2 lit. e ustawy.
Zgodnie z art. 8 pkt 2 lit. e ustawy, poradnia psychologiczno-pedagogiczna przekazuje
do bazy danych SIO numer i datę wydania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania
rozwoju dziecka, orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz
6


orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wraz z określeniem rodzaju
niepełnosprawności ucznia, ze względu na którą wydano orzeczenie. Zgodnie z art. 40 ust. 3
ustawy, dane w powyższym zakresie poradnia przekazuje ze zbioru danych ucznia w lokalnej
bazie danych SIO, o której mowa w art. 26a ustawy, po pozytywnym zweryfikowaniu danych
identyfikacyjnych ucznia ze zbiorem PESEL (art. 26b ustawy). Należy podkreślić, że
w następstwie uchylenia art. 18 ustawy poradnia psychologiczno-pedagogiczna nie będzie
przekazywała do bazy danych SIO danych jednostkowych dzieci i młodzieży o wydanych
opiniach i orzeczeniach, a jedynie dane o numerze i dacie wydania poszczególnych opinii
i orzeczeń.
W myśl mechanizmu weryfikacji określonego w art. 44a, szkoła lub placówka
oświatowa organizująca wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, zajęcia rewalidacyjno-
-wychowawcze i kształcenie specjalne, przekazując do bazy danych SIO numer i datę
wydania opinii lub orzeczenia oraz informację o przyczynie wydania orzeczenia – tj. dane
zawarte w dokumencie opinii lub orzeczenia przedłożonym w szkole lub placówce przez
rodziców w związku z decyzją o rozpoczęciu odpowiedniej formy kształcenia przez ich
dziecko – uzyska z bazy danych SIO potwierdzenie tych danych, o ile opinia lub orzeczenie
oznaczone konkretną datą i numerem zostało wydane przez poradnię psychologiczno-
-pedagogiczną zidentyfikowaną w bazie danych SIO przy pomocy numeru REGON poradni.
Tylko pozytywna weryfikacja danych dotyczących opinii lub orzeczenia będzie pozwalała na
przekazanie do bazy danych SIO danych o organizowaniu wczesnego wspomagania rozwoju
dziecka, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz kształcenia specjalnego przez szkołę lub
placówkę oświatową. Zaproponowane rozwiązanie spowoduje, że w bazie danych SIO będą
gromadzone rzetelne informacje o liczbie uczniów, których kształcenie wymaga poniesienia
szczególnych wydatków ze środków publicznych, przy czym przetwarzanie danych
dotyczących organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, zajęć rewalidacyjno-
-wychowawczych i kształcenia specjalnego w bazie danych SIO zostanie ograniczone do
sytuacji wymagających spełnienia warunków określonych w art. 44a ust. 1.
W związku z wprowadzeniem w art. 44a mechanizmu weryfikacji danych dotyczących
organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, zajęć rewalidacyjno-
-wychowawczych i kształcenia specjalnego, należy dostosować przepisy przejściowe art. 124
ustawy regulujące pierwsze przekazanie danych do bazy danych SIO w terminie do dnia
9 kwietnia 2013 r. Zmiana art. 124 ust. 3 ustawy polega na wyłączeniu procedury weryfikacji
opisanej w art. 44a w stosunku do opinii i orzeczeń, o których mowa w art. 12, wydanych
przed dniem 1 stycznia 2013 r. Jednocześnie dodany ust. 3a w art. 124 nakłada na poradnie
7


psychologiczno-pedagogiczne obowiązek przekazania do bazy danych SIO danych, o których
mowa w art. 8 pkt 2 lit. e, ograniczając je wyłącznie do opinii i orzeczeń wydanych przez
poradnie od dnia 1 stycznia 2013 r. Regulacje art. 44a dotyczą więc wyłącznie opinii
i orzeczeń, które zostaną wydane od dnia 1 stycznia 2013 r. Takie rozstrzygnięcie nie
zobowiązuje poradni psychologiczno-pedagogicznych do przekazywania danych o opiniach
i orzeczeniach wydanych do dnia 31 grudnia 2012 r.

Dodatkowo, oprócz kwestii związanych z udzielaniem pomocy psychologiczno-
-pedagogicznej, w zakresie danych dziedzinowych szkół opisanych w art. 8 pkt 2b ustawy
(art. 1 pkt 6 lit. b projektu) ujęto liczbę uczniów uczestniczących w zajęciach wychowania do
życia w rodzinie. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy dane dotyczące
uczestniczenia w zajęciach wychowania do życia w rodzinie gromadzone są w zbiorach
danych uczniów w ramach informacji o uczestniczeniu przez uczniów w zajęciach
dodatkowych i pozalekcyjnych (art. 14 pkt 25 w dotychczasowym brzmieniu).
Dotychczasowe rozwiązanie powodowało, że dane te byłyby przekazywane do bazy danych
SIO w formie jednostkowej. Proponowana zmiana przewiduje, że dane o uczestniczeniu
ucznia w zajęciach wychowania do życia w rodzinie będą gromadzone w powiązaniu
z danymi identyfikacyjnymi jedynie w lokalnej bazie danych SIO prowadzonej przez szkołę
(art. 26a ust. 3 pkt 2 lit. b), w której te zajęcia są organizowane. Do bazy danych SIO zostaną
przekazane wyłącznie informacje o liczbie uczniów uczestniczących w tych zajęciach (art. 8
pkt 2b). Dokonywanie analiz danych dotyczących uczestniczenia w zajęciach wychowania do
życia w rodzinie jest niezbędne do wykonywania przez ministra właściwego do spraw
oświaty i wychowania kompetencji regulacyjnych określonych w art. 4 ustawy z dnia
7
stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78, z późn. zm.).

2. Zmiana dostosowująca ustawę do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
– art. 1 pkt 1 i pkt 35 projektu
Przepis art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela stanowił, że
ustawie – Karta Nauczyciela podlegają nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy
pedagogiczni zatrudnieni w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz
ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych. Przepis ten został uchylony z dniem 1 stycznia 2012 r.
przez ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
(Dz. U. Nr 149, poz. 887, z późn. zm.). Zgodnie z art. 237 tej ustawy, ustawę – Karta
8


Nauczyciela stosuje się do nauczycieli zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-
-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych do dnia 31 grudnia 2013 r. Po tej
dacie nauczyciele ci staną się pracownikami samorządowymi. Ponieważ do podziału części
oświatowej subwencji ogólnej na rok 2014 nauczyciele, o których mowa w art. 1 ust. 1a
ustawy – Karta Nauczyciela, nie będą uwzględnieni, brak jest podstaw do gromadzenia
w nowym SIO danych dotyczących tej grupy nauczycieli.

3. Utworzenie jednej lokalnej bazy danych SIO dla zakładów poprawczych i schronisk dla
nieletnich oraz dla szkół funkcjonujących w zakładach i schroniskach – art. 1 pkt 3 lit. b oraz
pkt 4 lit. a tiret pierwsze projektu
W myśl art. 33 pkt 4 ustawy Minister Sprawiedliwości jest obowiązany przekazywać
do Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO) m.in. dane szkół i placówek
oświatowych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich prowadzonych przez
tego ministra. W RSPO szkoły te byłyby identyfikowane m.in. poprzez związanie
organizacyjne „w zakładzie poprawczym” oraz „w schronisku dla nieletnich” (art. 7 ust. 1
pkt 13 lit. e i f ustawy). Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy, przewiduje się
gromadzenie w SIO odrębnie danych o zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,
jako o innych jednostkach wykonujących zadania z zakresu oświaty, tj. danych dotyczących
nauczycieli zatrudnionych w tych jednostkach (dane w zakresie określonym w art. 9 oraz
art. 41 ust. 3 i art. 43 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy). Ustawa określa, że dla odpowiednio szkoły
w zakładzie poprawczym, szkoły w schronisku dla nieletnich oraz zakładu poprawczego
i schroniska dla nieletnich prowadzone są odrębne lokalne bazy danych SIO, dla których
administratorem jest kierownik podmiotu prowadzącego lokalną bazę danych SIO.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich (Dz. U. Nr 124, poz. 1359, z późn. zm.), określając
organizację zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, wyróżnia w strukturze zarówno
zakładu poprawczego, jak i schroniska dla nieletnich, szkołę albo szkoły. Rozporządzenie to
wskazuje ponadto, że organem zakładu i schroniska jest m.in. dyrektor zakładu i dyrektor
schroniska. W strukturze organizacyjnej zakładów i schronisk nie wyróżnia się osoby
kierującej szkołą albo szkołami w zakładzie i schronisku jako odrębnego organu. Zakład lub
schronisko są miejscem zatrudnienia dla wszystkich pracowników zakładu i schroniska,
w tym nauczycieli wykonujących obowiązki w szkołach w zakładzie lub schronisku.
W związku z powyższym, w art. 5 ust. 4 pkt 4 wprowadza się rozwiązanie, w myśl
którego dla szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz dla zakładów
9


poprawczych i schronisk dla nieletnich prowadzona będzie jedna lokalna baza danych SIO.
Będzie to lokalna baza danych SIO zakładu poprawczego albo schroniska dla nieletnich.
W przypadku gromadzenia danych o szkołach w zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich w RSPO będzie gromadzony również numer REGON odpowiednio zakładu lub
schroniska (art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. a ustawy). Należy przy tym zaznaczyć, że w RSPO nie będą
gromadzone dane zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich.

4. Uporządkowanie zakresu podmiotowego RSPO w zakresie szkolnych punktów
konsultacyjnych – art. 1 pkt 4 lit. a tiret drugie (dot. uchylenia lit. a w art. 7 ust. 1 pkt 13)
i pkt 17 projektu (dot. uchylenia tiret pierwsze w art. 33 pkt 2 w lit. a)
W myśl art. 33 pkt 2 lit. a tiret pierwsze ustawy minister właściwy do spraw oświaty
i wychowania jest obowiązany przekazywać do RSPO m.in. dane szkół, zespołów szkół oraz
szkolnych punktów konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach
konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej. W RSPO
jednostki te byłyby identyfikowane m.in. poprzez związanie organizacyjne „przy placówce
dyplomatycznej, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym Rzeczypospolitej
Polskiej” (art. 7 ust. 1 pkt 13 lit. a).
W RSPO, będącym urzędowym rejestrem szkół i placówek oświatowych
w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U.
Nr 88, poz. 439, z późn. zm.), gromadzone są dane szkół i placówek oświatowych,
tj. publicznych i niepublicznych przedszkoli, szkół i placówek oraz innych jednostek
organizacyjnych, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty. Ponieważ zakres podmiotowy ustawy określony w art. 3 ust. 1 pkt 1 nie uwzględnia
innych jednostek organizacyjnych niż szkoły i placówki wymienione w art. 2 ustawy
o systemie oświaty, w SIO nie powinno się gromadzić ani przetwarzać danych dotyczących
szkolnych punktów konsultacyjnych. Ponadto jedną z zasadniczych cech decydujących
o objęciu danej jednostki urzędowym rejestrem RSPO jest jej numer REGON. Ponieważ
szkolnym punktom konsultacyjnym oraz szkołom za granicą, działającym przy placówkach
dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub przedstawicielstwach wojskowych
Rzeczypospolitej Polskiej, nie nadaje się numeru REGON, nie jest uzasadnione ich
ewidencjonowanie w RSPO. Należy dodać, że szkolne punkty konsultacyjne prowadzą
tzw. kształcenie uzupełniające, tzn. nie realizują podstawy programowej kształcenia
ogólnego oraz ramowych planów nauczania. Uczniowie korzystający z zajęć organizowanych
10