Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej oraz ustawy o systemie oświaty

przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz
młodzieżowym ośrodku socjoterapii (Dz. U z 2011 r. Nr 9, poz. 41). Gromadzenie danych
w tym zakresie pozwoli ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania na
dokonywanie oceny efektywności realizacji zadań wynikających z ustawy o postępowaniu
w sprawach nieletnich.
Projekt rozporządzenia przewiduje również gromadzenie danych dotyczących czasu
pracy placówek wychowania przedszkolnego (§ 3 pkt 10) i szkolnego schroniska
młodzieżowego (§ 3 pkt 11), danych dotyczących warunków prowadzenia dożywiania uczniów
(§ 3 pkt 12), a także informacji o zakresie dostosowania szkoły lub placówki oświatowej do
potrzeb osób niepełnosprawnych (§ 3 pkt 13).
Gromadzenie w SIO danych dziedzinowych w zakresie określonym w § 3 pozwoli na
poprawę efektywności nadzorowania i koordynowania przez ministra właściwego do spraw
oświaty i wychowania wykonywania nadzoru pedagogicznego w zakresie oceny stanu
i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek
oświatowych. Zakres danych dotyczących wydatków na prowadzenie publicznych
i niepublicznych szkół i placówek oświatowych pozwoli na dokonywanie rzetelnych analiz
stanu warunków materialnych i finansowych prowadzenia działalności dydaktyczno-
-wychowawczej przez szkoły i placówki oświatowe, funkcjonujące zarówno w sektorze
publicznym, jak i prywatnym. Stan warunków dydaktycznych, materialnych i finansowych
stanowi ważny element wykorzystywany do oceny jakości funkcjonowania systemu oświaty,
w tym jakości kształcenia. Należy dodać, że szeroki dostęp jednostek samorządu
terytorialnego do raportów sporządzanych w wyniku operacji na danych jednostkowych
dotyczących szkół i placówek oświatowych, przyczyni się do usprawnienia realizacji zadań
jednostek samorządu terytorialnego jako organów prowadzących w zakresie inwestowania
w zapewnienie właściwego przygotowania obiektów szkolnych, a także w zakresie
wyposażania szkół lub placówek oświatowych w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do
pełnej realizacji programów nauczania i programów wychowawczych oraz przeprowadzania
sprawdzianu i egzaminów.

§ 4 – 8 – szczegółowy zakres danych dziedzinowych, o których mowa w art. 8 pkt 2
ustawy – dane dotycz ce organizacji i działalności poradni psychologiczno-
-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych
Dane dotyczące organizacji i działalności poradni psychologiczno-pedagogicznych,
w
tym poradni specjalistycznych, są danymi gromadzonymi w zbiorach danych tych
placówek oświatowych w bazie danych SIO. Są to dane jednostkowe poszczególnych poradni
29
psychologiczno-pedagogicznych. W § 4 projektu konkretyzuje się zakres danych,
gromadzonych w bazie danych SIO, dotyczących liczby uczniów, nauczycieli i rodziców
korzystających z usług poradni według form pomocy, liczbę poszczególnych form pomocy
udzielonej uczniom, nauczycielom i rodzicom, a także liczby dzieci poddanych badaniom
przesiewowym, według rodzajów tych badań. Zaproponowany zakres danych uwzględnia
praktyczny aspekt działalności poradni psychologiczno-pedagogicznych w zakresie realizacji
zdań, o których mowa w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
17
listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U.
Nr 228, poz. 1488) oraz sposobu realizacji zadań zawartych w § 1 ust. 4 tego rozporządzenia.
Kolejne przepisy projektu określają rodzaje diagnoz sporządzanych przez poradnię
(§ 5), rodzaje zajęć organizowanych przez poradnię, w których uczeń uczestniczy (§ 6), opinie
inne niż opinia o potrzebie wczesnego wspierania rozwoju dziecka wydawanych przez poradnie
(§ 7) oraz rodzaje niepełnosprawności, ze względu na które organizuje się dla uczniów
kształcenie specjalne (§ 8), o których dane są gromadzone w bazie danych SIO w związku
z objęciem ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną przez poradnię psychologiczno-
-pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną.
Dane określone w § 5 – 8, zgodnie z art. 8 pkt 2 ustawy, w bazie danych SIO są
gromadzone w zbiorach danych szkół i placówek oświatowych jako dane zbiorcze (tj. dane
o liczbie uczniów), natomiast w lokalnej bazie danych SIO prowadzonej przez poradnię
psychologiczno-pedagogiczną dane te są gromadzone w zbiorach danych uczniów, w formie
danych jednostkowych, co wynika z § 20 ust. 1. Gromadzenie tych danych jest niezbędne ze
względu na obowiązki systemu oświaty w zakresie udzielania uczniom (a także w określonym
zakresie – nauczycielom i rodzicom) pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Przepisy § 1
ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym
publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1488) określają zadania
realizowane przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym między innymi:
diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań
dysfunkcyjnych dzieci i młodzieży, prowadzenie terapii dzieci i młodzieży, w zależności od
rozpoznanych potrzeb, w tym dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi,
z zachowaniami dysfunkcyjnymi, niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub
zagrożonych niedostosowaniem społecznym, pomoc dzieciom i młodzieży w wyborze kierunku
kształcenia i zawodu oraz planowaniu kształcenia i kariery zawodowej, wspomaganie dzieci
i młodzieży z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą
30
środowiska edukacyjnego, w tym związanymi z wcześniejszym kształceniem za granicą oraz
podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień. W systemie informacji oświatowej
gromadzone są dane charakteryzujące wymienione sfery działalności poradni psychologiczno-
-pedagogicznych.
Podstawą wszelkich działań poradni psychologiczno-pedagogicznych jest diagnoza
potrzeb ucznia. Specjaliści zatrudnieni w poradni psychologiczno-pedagogicznej dokonują
analizy i oceny (diagnozowania) problemów, z którymi zgłaszają się do poradni uczniowie,
poprzez wykonanie szeregu badań (testów, wywiadów, obserwacji, analizy wytworów).
Przepis § 3 ust. 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych
poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych
określa rodzaje badań (psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne i lekarskie
– w zależności od specjalisty, który dokonuje tych badań), które mogą stać się podstawą
wydania opinii. Wśród rodzajów diagnoz wykonywanych w poradniach psychologiczno-
-pedagogicznych należy również wymienić diagnozy związane z wyborem kierunku
kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej oraz badania
przeprowadzane przez rehabilitanta. W celu udzielania pomocy dzieciom i młodzieży
w wyborze kierunku kształcenia i zawodu oraz planowania kształcenia i kariery zawodowej
(§ 1 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych
poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych)
specjaliści zatrudnieni w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, wykonujący zadania
z
zakresu doradztwa zawodowego dokonują diagnozy indywidualnych możliwości,
predyspozycji i uzdolnień dzieci i młodzieży, które mogą ukierunkować wybór dalszej ścieżki
kształcenia i kariery zawodowej. Ponadto, szczególnie do celów wydawania orzeczeń
o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność ruchową oraz opinii
o potrzebie wczesnego wspomagania, diagnozy poziomu rozwoju oraz możliwości dziecka
dokonuje również rehabilitant zatrudniony w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dane
o diagnozach sporządzonych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne będą gromadzone
w SIO w zakresie określonym w § 5 projektu.
Kolejnymi zadaniami poradni psychologiczno-pedagogicznych są zadania związane
z wspomaganiem dzieci i młodzieży odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych
oraz możliwości psychofizycznych, prowadzenie terapii dzieci i młodzieży, w zależności od
rozpoznanych potrzeb, w tym dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi, z zaburzeniami
dysfunkcyjnymi, niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub zagrożonych
niedostosowaniem społecznym, pomoc dzieciom i młodzieży w wyborze kierunku kształcenia
i zawodu oraz planowania kształcenia i kariery zawodowej, a także wspomaganie dzieci
31
z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska
edukacyjnego. W bazie danych SIO przewiduje się gromadzenie danych o rodzajach zajęć
organizowanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które służą realizacji wyżej
wymienionych zdań. Zakres danych określa § 6 projektu.
W SIO gromadzone są również dane dotyczące działalności poradni psychologiczno-
-pedagogicznych w zakresie wydawania różnorodnych opinii. Ustawa o systemie oświaty
przewiduje wydawanie opinii w sprawach wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły
podstawowej (art. 16 ust. 2), odroczenia rozpoczęcia spełniania przez dziecko obowiązku
szkolnego (art. 16 ust. 4) oraz spełniania przez dziecko odpowiednio obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym
zorganizowanym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego
i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (art. 16 ust. 8) oraz dostosowania
wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb
ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające
sprostanie tym wymaganiom (art. 71b ust. 3b). Ponadto rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów
i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) wymienia
następujące sprawy, które wymagają wydania przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną
opinii:
 zwolnienie z nauki drugiego języka obcego,
 dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia,
 dostosowania warunków i formy przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów do
indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia ze specyficznymi
trudnościami w uczeniu się.
Należy podkreślić, że zgodnie z przepisami § 6 ust. 1a pkt 3, § 37 ust. 2, § 59 ust. 2 oraz
§ 111 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r.,
w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów
i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1491), dostosowania wymagań
edukacyjnych wynikających z programu nauczania oraz dostosowania warunków
przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów dokonuje się wobec uczniów posiadających
32
opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej,
o specyficznych trudnościach w uczeniu się.
Przepisy prawa oświatowego przewidują ponadto wydawanie opinii w sprawach:
 objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej – rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz. U. Nr 228, poz. 1487),
 udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki – rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu
udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji
indywidualnego programu lub toku nauki (Dz. U. z 2002 r. Nr 3, poz. 28),
 przyjęcia ucznia gimnazjum do oddziału przysposabiającego do pracy – rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.),
 pierwszeństwa w przyjęciu do szkoły ponadgimnazjalnej ucznia z problemami
zdrowotnymi ograniczającymi możliwości wyboru kierunku kształcenia ze względu na
stan zdrowia – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego
2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232, z późn. zm.),
 udzielenia zezwolenia na zatrudnienie młodocianego w celu przyuczenia do
wykonywania określonej pracy lub nauki zawodu – rozporządzenie Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których
wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnienie młodocianych, którzy nie ukończyli
gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających
16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz. U. Nr 214, poz. 1808),
 braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć
zarobkowych – Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.),
 objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, w szkole lub
placówce oświatowej oraz w innych sprawach (np. dla poradni foniatrycznej, sądu itp.)
– rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie
szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych,
w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1488).
W § 7 pkt 14 projektu przewiduje się gromadzenie również „innych opinii związanych
z kształceniem i wychowaniem dziecka” – bez określenia przyczyny ich wydania.
33