Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

U Z A S A D N I E N I E


Zmiana rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2002 r. w sprawie
szczegółowych czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania
cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych podyktowana jest koniecznością
uzupełnienia trybu formułowania zapytania do właściwego organu państwa członkowskiego
UE oraz odpowiedzi na zapytanie skierowane przez właściwy organ państwa członkowskiego
UE. Dotychczas nie istniał mechanizm obowiązkowej wymiany danych w wypadku
przypuszczenia prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn tej samej osoby w innym
państwie członkowskim UE.

Rozporządzenie stanowi element procesu implementacji decyzji ramowej Rady
2009/948/WSiSW z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji
w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów (zwanej dalej decyzją
ramową Rady 2009/948/WSiSW)3. Termin implementacji decyzji ramowej Rady
2009/948/WSiSW upływa w dniu 15 czerwca 2012 r.

Przepisy rozporządzenia stanowią doprecyzowanie zmian wprowadzonych do rozdziału
63 Kodeksu postępowania karnego, w których określono mechanizm wymiany informacji
dotyczących możliwości prowadzenia postępowania karnego przeciwko tej samej osobie o ten
sam czyn, jak również konsultacji mających na celu wyeliminowanie zbiegu jurysdykcji
i określenia państwa, które będzie ją wykonywać.

Mechanizm konsultacji służyć ma zapobieganiu prowadzenia równoległych postępowań
karnych przez polskie organy wymiaru sprawiedliwości oraz właściwe organy innych państw
członkowskich Unii Europejskiej, których skutkiem mogłoby być naruszenie zakazu
wynikającego z zasady ne bis in idem, zawartego w art. 54 Konwencji wykonawczej do
Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej
Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego
znoszenia kontroli na wspólnych granicach, sporządzonej w Schengen dnia 19 czerwca
1990 r.4

 
3
Przepisy zawarte w rozporządzeniu mają charakter techniczny. Choć wprost nie
przewidują podstawy do wystąpienia z konkretnym zapytaniem, czy udzielenia odpowiedzi na
zapytanie (które pozostawiono regulacjom kodeksowym), tym niemniej określają jakie
wymogi formalne powinno spełniać wystąpienie, jakie informacje powinny zostać zawarte
w odpowiedzi na wystąpienie innego organu, jak również formy ich przekazania.

Umiejscowienie formalnych przesłanek współpracy we wskazanym rozporządzeniu
wynika przede wszystkim z możliwości stwierdzenia równoległego prowadzenia
postępowania karnego przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn także na etapie
postępowania sądowego. Z tego względu sędziowie powinni mieć możliwość podjęcia
czynności zmierzających do usunięcia ewentualnego konfliktu jurysdykcyjnego. Wiedzę na
temat prowadzenia takiego postępowania mogą uzyskać z wyjaśnień podejrzanego, informacji
operacyjnych policji, wniosku o pomoc prawną czy zapytania skierowanego przez właściwy
organ innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (motyw 5 decyzji ramowej Rady
2009/948/WSiSW). W takim wypadku sąd powinien podjąć jedną z czynności określonych
w art. 5 (obowiązek nawiązania kontaktu), bądź w art. 6 decyzji ramowej Rady
2009/948/WSiSW (obowiązek udzielenia odpowiedzi).

Wymogi formalne związane z wystąpieniem lub udzieleniem odpowiedzi na wystąpienie
określone zostały w art. 7 – 9 decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW.

Art. 8 decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW przewiduje, iż występując z zapytaniem
właściwy organ powinien należycie wskazać własne dane teleadresowe, przedmiot sprawy
i etap toczącego się postępowania, tożsamość podejrzanego lub oskarżonego, a także
pokrzywdzonego oraz inne niezbędne informacje (np. rodzaj zastosowanych środków
związanych z pozbawieniem wolności czy trudności napotkane w związku z toczącym się
postępowaniem). Wymóg zamieszczenia wskazanych informacji przewiduje projektowany
§ 74² rozporządzenia.

Art. 9 decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW zawiera informacje, jakie powinny być
udzielone w wyniku zapytania skierowanego przez właściwy organ innego państwa
członkowskiego Unii Europejskiej. Z tego względu projektowany § 74³ rozporządzenia
nakłada na sąd wymóg wskazania, czy toczy się postępowanie karne przeciwko danej osobie,
a jeśli tak czy dotyczy ono tego samego czynu, jaki opisany został w przesłanym zapytaniu.
 
4
Dotyczy to wyłącznie sytuacji, gdy sąd nie stwierdzi braku swojej właściwości. W wypadku
bowiem, gdy przeciwko osobie wskazanej w wystąpieniu toczy się postępowanie karne
w innym sądzie lub w prokuraturze, przekaże on zapytanie do właściwego organu w Polsce na
podstawie projektowanego art. 592b § 3 k.p.k., informując o tym organ, który wystosował
zapytanie. Jeżeli z urzędu sądowi nie będzie znany inny właściwy organ, a także czynności
policji podjęte na podstawie art. 15 § 1 k.p.k. nie pozwolą na takie ustalenia, sąd powinien
zwrócić się do Prokuratora Generalnego. Obowiązkiem Prokuratora Generalnego jest
gromadzenie danych pozwalających na ustalenie właściwej jednostki prokuratury
prowadzącej postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby
w

Rzeczypospolitej Polskiej. W sytuacji, gdy sąd jest właściwy do prowadzenia
postępowania, będzie zobligowany do udzielenia odpowiedzi na wystąpienie.


W wypadku, gdyby okazało się, iż prowadzone postępowanie karne dotyczy tego
samego czynu tej samej osoby, sąd będzie zobligowany do dokładnego określenia jego etapu,
bądź zapadłych w jego trakcie decyzji (np. o umorzeniu postępowania, o prawomocnym
wyroku, itd.). Obowiązek ten będzie ciążył na sądzie także wówczas, gdyby okazało się, iż
zapytanie dotyczy wielu czynów, spośród których tylko jeden z nich jest przedmiotem
postępowania toczącego się przed tym sądem. W odniesieniu do pozostałych czynów, sąd
powinien przekazać zapytanie do innego właściwego organu w Polsce.

Z kolei art. 7 decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW upoważnia do komunikowania
się przez właściwe organy w dowolny sposób pozwalający na zachowanie dokumentacji
pisemnej. Projektowany § 744 rozporządzenia stanowi jego odpowiednik. Dopuszcza on tym
samym korespondencję za pomocą poczty, faksu, telegramu czy z wykorzystaniem przesyłki
elektronicznej, pod warunkiem możliwości zachowania dokumentacji pisemnej pozwalającej
na stwierdzenie na piśmie faktu przekazania korespondencji.

Projektowany § 745 rozporządzenia reguluje język, w jakim powinny odbywać się
konsultacje. Pozostawia on możliwość dokonania wyboru języka między polskim sądem
i właściwym organem innego państwa członkowskiego UE. Stanowi to odpowiednik art. 14
ust. 2 decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW.


 
5
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które będzie oddziaływało rozporządzenie
Wejście w życie projektowanego rozporządzenia będzie miało bezpośredni wpływ na
funkcjonowanie sądownictwa.

2. Konsultacje społeczne
Projekt został przedstawiony do zaopiniowania sądom i prokuraturom, a także
Krajowej Radzie Sądownictwa, Krajowej Radzie Prokuratury, Sądowi Najwyższemu
i Prokuratorowi Generalnemu.

3. Wpływ rozporządzenia na sektor finansów publicznych, rynek pracy,
konkurencyjno ć gospodarki i rozwój regionalny
Projektowane rozporządzenie nie spowoduje skutków na rynku pracy, pozostanie też
bez wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie
przedsiębiorstw. Nie wpływa również na sytuację i rozwój regionalny oraz na budżety
jednostek samorządu terytorialnego.
Rozporządzenie nie wywoła również skutków finansowych dla budżetu państwa. Ewentualne
dodatkowe czynności związane z prowadzeniem konsultacji z właściwymi organami państw
członkowskich mieścić się będą w ramach czynności służbowych sądownictwa, stąd pokryte
zostaną ze środków finansowych związanych z jego funkcjonowaniem.

                                                           
1 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r.
Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98,
Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104,
z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230, poz. 1698,
z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 9, poz. 57,
Nr 26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223,
poz. 1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364 oraz z 2011 r. Nr 109, poz. 627 i Nr 126, poz. 714.
2 Zmiany wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 109, poz. 916 oraz z 2009 r.
Nr 207, poz. 1599.
3 Dz. Urz. UE L 328/42 z 15.12.2009 r.
4 Dz. Urz. UE L 239/19 z 22.09.2000 r.
01/06/EP
 
6
Projekt
ROZPORZ DZENIE
MINISTRA SPRAWIEDLIWO CI
z dnia

zmieniające rozporządzenie – Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych
jednostek organizacyjnych prokuratury



Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U.
z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z późn. zm.1) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r. Regulamin
wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U.
z 2010 r. Nr 49 poz. 296) wprowadza się następujące zmiany:

1) w rozdziale 5 po oddziale 2 dodaje się oddział 2¹ w brzmieniu:

"Oddział 2¹.
Zapobieganie konfliktom jurysdykcyjnym


§ 315a. Wystąpienie, o którym mowa w art. 592a. § 1 k.p.k. powinno zawierać:
1) oznaczenie organu występującego, ze wskazaniem jego adresu, numeru telefonu,
telefaksu i adresu poczty elektronicznej,
2) datę oraz miejsce wystąpienia,
3) dane określające tożsamość i obywatelstwo podejrzanego lub oskarżonego, a także
pokrzywdzonego,
4) sygnaturę sprawy i etap toczącego się postępowania karnego,
5) przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu,
6) zwięzły opis stanu faktycznego sprawy,
7) informację o zastosowaniu tymczasowego aresztowania albo innego środka
polegającego na pozbawieniu wolności.
8) inne informacje, które mogą mieć istotne znaczenie dla ustalenia toczącego się
postępowania co do tego samego czynu tej samej osoby w innym państwie
członkowskim Unii Europejskiej.