Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej oraz niektórych innych ustaw

– 20 –
statystycznych zachowują moc i mogą być zmieniane w granicach określonych w art. 18
ustawy wymienionej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym, z uwzględnieniem przepisów
rozdziału 4a ustawy wymienionej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Art. 8. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 31 ustawy wymienionej
w art. 1, do czasu zakończenia realizacji badań statystycznych, w których są stosowane,
zachowują moc i mogą być zmieniane w granicach określonych w tym przepisie.
Art. 9. Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
art. 1 pkt 22 i art. 8, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2018 r.









































11/39rch
UZASADNIENIE

I. Wprowadzenie
Projektowana nowelizacja ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej
(Dz. U. z 2012 r. poz. 591, z 2013 r. poz. 2 oraz z 2014 r. poz. 1161), zwanej dalej
„ustawą o statystyce publicznej”, wynika ze zmian zachodzących w otoczeniu
prawnym, w szczególności w prawodawstwie Unii Europejskiej i zmiany interpretacji
prawa krajowego skutkującymi koniecznością doprecyzowania następujących kwestii
będących przedmiotem projektu nowelizacji:
1) pogodzenia konstytucyjnej ochrony praw i wolności człowieka i obywatela
z obowiązkami systemu statystyki publicznej, którego zadaniem jest dostarczanie
w interesie publicznym informacji o zachodzących zjawiskach demograficznych,
społecznych i gospodarczych oraz stanie rozwoju społeczeństwa i państwa.
Zaproponowana w tym zakresie zmiana dotyczy wzmocnienia ustawowego
umocowania statystyki publicznej do przetwarzania danych osobowych, określenia
granic i źródeł pozyskiwania tego rodzaju danych bezpośrednio od osób, których
dane dotyczą, oraz z systemów informacyjnych administracji publicznej, które są
w posiadaniu danych osobowych, zebranych dla innych celów (m.in. w ramach
ewidencji ludności, zabezpieczenia społecznego czy systemu podatkowego);
2) rozszerzenia gwarancji nieodpłatnego i terminowego dostępu służb statystyki
publicznej do administracyjnych źródeł danych i zredukowania do niezbędnego
minimum obciążeń respondentów przekazywaniem danych bezpośrednio służbom
statystyki, jeżeli określone dane są przetwarzane w systemach administracyjnych
dla innych celów, z jednoczesnym uprawnieniem Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego do wyprzedzającego inicjowania i zgłaszania wniosków
dotyczących zakresu informacyjnego w tych systemach w celu ich wykorzystania na
aktualne i przyszłe potrzeby statystyki, w tym spełnienie zobowiązań wobec
Europejskiego Systemu Statystycznego i organizacji międzynarodowych;
3) zmiany formuły programu badań statystycznych statystyki publicznej i sposobu
szczegółowego określania zobowiązań przekazywania danych dla celów
statystycznych, uwzględniających zmiany technologiczne procesu zbierania danych
statystycznych w perspektywie roku 2018 i dalszych;
4) uwzględnienia w nowelizacji uściśleń koniecznych ze względu na zachodzące
zmiany warunków funkcjonowania systemu statystyki publicznej.
II. Projektowane zmiany w zakresie przetwarzania danych osobowych dla celów
statystycznych
Wychodząc z przesłanek konstytucyjnej ochrony wolności, praw i obowiązków
człowieka i obywatela, zważywszy na postanowienia art. 51 Konstytucji RP
stanowiącego, iż:
1) nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania
informacji dotyczących jego osoby,
2) władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji
o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym,
3) każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów
danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa,
4) każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji
nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą,
5) zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa,
oraz mając na względzie rozwiązania prawne dotyczące ochrony danych osobowych
przyjęte w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U
z 2014 r. poz. 1182), zwanej dalej „ustawą o ochronie danych osobowych”, w tym
w szczególności podejście Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
zaprezentowane w toku prac nad projektem programu badań statystycznych statystyki
publicznej na rok 2013, poparte opinią Rady Legislacyjnej, wskazujące na konieczność
doprecyzowania w ustawie o statystyce publicznej zakresu dostępu do danych
osobowych i ich przetwarzania, przeprowadzono analizę obowiązującego stanu
prawnego.
Bezsprzecznym jest, iż zadania statystyki publicznej zdefiniowane w art. 1 ustawy
o statystyce publicznej mają charakter zadań wykonywanych dla dobra publicznego,
jakim jest prowadzenie badań statystycznych, których wyniki mają charakter
oficjalnych danych statystycznych. Zadanie to wpisuje się w dyspozycję art. 23 ust. 1
pkt 4 ustawy o ochronie danych osobowych, który stanowi, że dane osobowe mogą być
przetwarzane między innymi, jeżeli jest to niezbędne do wykonywania określonych
prawem zadań dla dobra publicznego.
2
Aby statystyka publiczna mogła zapewnić, stosownie do art. 3 obowiązującej ustawy
o statystyce publicznej, rzetelne, obiektywne i systematyczne informowanie
społeczeństwa, organów państwa i administracji publicznej oraz podmiotów gospodarki
narodowej o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej oraz środowiska
naturalnego, niezbędny jest dostęp służb statystyki publicznej do danych od
i o podmiotach gospodarki narodowej i ich działalności oraz danych statystycznych od
i o osobach fizycznych rozumianych jako dane osobowe, zbieranych w ramach badań
statystycznych, których celem jest otrzymanie informacji o życiu i sytuacji
społeczeństwa lub o wybranych ich aspektach.
Obowiązujące obecnie upoważnienie określone w art. 35 ustawy o statystyce publicznej
do zbierania danych osobowych w celach statystycznych i przygotowywania prognoz
demograficznych, określające dane, jakie może zbierać statystyka, co do zasady nie
budzi wątpliwości. Jednakże stosowany, zgodnie z dyspozycją obowiązującej ustawy
o statystyce publicznej, sposób dookreślenia konkretnych informacji, w tym
dotyczących danych osobowych zbieranych zarówno bezpośrednio od osoby, której
dotyczą, jak i ze źródeł administracyjnych, w programie badań statystycznych
wprowadzanym rozporządzeniem Rady Ministrów (art. 35 ust. 2 ustawy o statystyce
publicznej) został w toku prac nad projektem programu badań statystycznych na rok
2013 poddany ocenie krytycznej.
Zbieżne stanowisko w tym względzie wyrazili Generalny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych oraz Rada Legislacyjna. Podniesiono niedostateczne – w rozumieniu
przepisów ustawy o ochronie danych osobowych – umocowanie służb statystyki
publicznej do pozyskiwania danych osobowych nie w drodze ustawowej, ale
wydawanego na podstawie ustawy o statystyce publicznej rozporządzenia Rady
Ministrów, zważywszy że – w ocenie opiniujących – delegacja ustawowa do wydania
tego rozporządzenia nie określa jego materii w sposób odpowiadający wymogom
konstytucyjnym.
W związku z podnoszonymi wątpliwościami w nowelizowanej ustawie o statystyce
publicznej skonkretyzowano i doprecyzowano przepisy upoważniające służby statystyki
publicznej do przetwarzania danych osobowych, w szczególności przez dodanie
nowego rozdziału 4a „Dostęp statystyki publicznej do danych osobowych” oraz
doprecyzowanie w nowelizowanym art. 18 wytycznych do wydawania przez Radę
3
Ministrów rozporządzenia ustalającego program badań statystycznych statystyki
publicznej.
Bazując na ocenie Rady Legislacyjnej wskazującej na to, że dostęp statystyki do danych
administracyjnych (łącznie z wtórnym ich wykorzystaniem) powinien również wynikać
bezpośrednio z przepisów rangi ustawowej, przygotowany projekt zmian ustawy
o statystyce publicznej upoważnia służby statystyki publicznej do zbierania danych
osobowych bezpośrednio od osób fizycznych oraz z systemów administracyjnych
i wskazuje rejestry i systemy, z których dane osobowe mogą być pozyskiwane przez
służby statystyki publicznej, jako niezbędne dla realizacji ciążących na tych służbach
zadań publicznych, a także sposób postępowania z tego rodzaju danymi przy ich
przetwarzaniu.
Mając na uwadze art. 91 ust. 3 Konstytucji RP, uwzględniono również fakt,
iż przetwarzanie danych osobowych dla celów statystycznych odbywa się
z zachowaniem zasad określonych w aktach Parlamentu Europejskiego i Rady
wydawanych na podstawie art. 16 ust. 2 oraz art. 338 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (Dz.U.2004.90.864/2), dyrektywy 95/46/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób
fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych
danych (Dz. Urz. UE L 281 z 23.11.1995, str. 31) oraz rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 223/2009 z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie statystyki
europejskiej.
Kwestia pogodzenia ochrony prywatności osób fizycznych z jednej strony
z uzasadnionym interesem publicznym z drugiej jest materią złożoną, jeżeli zważy się
przy tym wskazanie wynikające wprost z regulacji unijnych nieobciążania jednostek
obowiązkami statystycznymi i wykorzystywania w szerszym zakresie danych
administracyjnych dla celów statystycznych.
Rozwiązania przyjęte w projektowanej nowelizacji odpowiadają kierunkowi zmian, jaki
ukształtował się w rozwiązaniach prawnych przyjętych przez Unię Europejską (UE)

1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 223/2009 z dnia 11 marca 2009 r.
w sprawie statystyki europejskiej oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE, Euratom) nr 1101/2008 w sprawie przekazywania do Urzędu Statystycznego Wspólnot
Europejskich danych statystycznych objętych zasadą poufności, rozporządzenie Rady (WE) nr 322/97
w sprawie statystyk Wspólnoty oraz decyzję Rady 89/382/EWG, Euratom w sprawie ustanowienia
Komitetu ds. Programów Statystycznych Wspólnot Europejskich (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2009,
str. 164).
4