Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej oraz niektórych innych ustaw

projektu programu badań statystycznych statystyki publicznej ujmowane będą koszty
badań statystycznych statystyki publicznej bez obciążenia kosztami związanymi
z pozostałymi statutowymi obszarami działalności.
Za taką regulacją przemawia również potrzeba udokumentowania preliminarzy,
zwłaszcza na badania nowe, masowe i o dużej nośności, które są w centrum
zainteresowania (m.in. Sejmu i społeczeństwa), i pozyskania niezbędnych środków dla
należytego ich wykonania.
Zgodnie z zaproponowaną regulacją zmiana formy prezentowania kosztów badań
statystycznych statystyki publicznej umożliwi w większym niż dotychczas stopniu
prowadzenie analiz porównawczych kosztów badań statystycznych w poszczególnych
latach oraz dokonanie korekty zaangażowania środków na poszczególne badania już po
uchwaleniu budżetu.
Koszty badań prowadzonych przez inne organy oraz zadeklarowane przez NBP
prezentowane będą w analogicznej formule.
W art. 50 dodano również nowy ust. 6a w brzmieniu: „Narodowy Bank Polski i organy
administracji publicznej prowadzące lub współprowadzące na podstawie art. 20 ust. 2
ustawy określone w programie badań statystycznych statystyki publicznej badanie
statystyczne mogą powierzyć w drodze porozumienia wykonanie określonych
czynności Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego. Finansowanie powierzonych
prac następuje odpowiednio ze środków Narodowego Banku Polskiego albo środków
budżetowych organu administracji publicznej w ramach rachunku sum na zlecenie lub
rachunku pomocniczego.”. Chodzi tu w szczególności o wykorzystanie profesjonalnej
sieci ankieterów statystycznych, którą dysponuje Prezes GUS.
VII. Zmniejszenie obciążeń podmiotów obowiązkami statystycznymi
Projekt przewiduje znaczące zmiany w zakresie pozyskiwania danych statystycznych.
Chodzi przede wszystkim o dane zbierane i gromadzone przez organy administracji
rządowej, organy samorządu terytorialnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
Narodowy Fundusz Zdrowia, Komisję Nadzoru Finansowego, organy rejestrowe,
państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu realizacji zadań publicznych oraz inne podmioty prowadzące rejestry, które są
danymi systemów informacyjnych administracji publicznej (dane administracyjne).
Organy i podmioty wskazane powyżej są obowiązane do nieodpłatnego przekazywania
35
służbom statystyki publicznej zgromadzonych danych w zakresie, formie i terminach
określanych każdorazowo w programie badań statystycznych statystyki publicznej,
a w przypadku danych osobowych przez wskazanie systemów i podmiotów je
prowadzących wprost w ustawie o statystyce publicznej, o czym mowa była wyżej.
Rozwiązania te potwierdzają upoważnienie służb statystyki publicznej do przetwarzania
danych pozyskiwanych z systemów informacyjnych administracji publicznej
i urzędowych rejestrów.
Przywołane rozwiązania zmierzają do zmniejszenia obciążenia respondentów
obowiązkami
statystycznymi
i
praktycznego
wykorzystania
technologii
informatycznych dla pozyskiwania danych, w których systemy te są prowadzone.
Zakłada się, że zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114)
dane z tych systemów do systemu statystyki publicznej będą przekazywane wyłącznie
w formie elektronicznej.
Ponadto na zmniejszenie obciążenia respondentów wpływ będzie miała wprowadzona
w nowelizacji zasada dotycząca zbierania danych statystycznych w postaci
elektronicznej, a w sytuacjach wyjątkowych, wskazanych odrębnie w programie badań
statystycznych statystyki publicznej, w postaci papierowej, a tym samym rezygnacja
z formularzy, których wzory dotychczas były określane w drodze rozporządzenia
Prezesa Rady Ministrów, wydawanych na każdy kolejny rok.
W związku z zaproponowaną w projekcie ustawy zmianą sposobu wypełniania
obowiązków informacyjnych przez respondentów oraz prowadzeniem elektronicznych
platform gromadzenia i udostępniania danych należy podkreślić, iż jest to
usankcjonowanie prawne już istniejących i wprowadzonych na przestrzeni ostatnich lat
rozwiązań technologicznych, przede wszystkim związanych z uruchomieniem Portalu
Sprawozdawczego GUS. Wykorzystanie elektronicznych kanałów zbierania
i gromadzenia danych pozwala na:
1) zwiększenie pewności, że przesłane informacje (powiadomienia o obowiązkach
sprawozdawczych, monity) zostaną szybko dostarczone i w krótkim odstępie czasu
odebrane przez respondentów;
2) zmniejszenie kosztów i ryzyk związanych z wysyłką tradycyjnymi metodami
(pocztą) po stronie respondentów;
36
3) zagwarantowanie
spójności informacji zawartych w przekazywanych
sprawozdaniach oraz eliminację ewentualnych błędów;
4) skrócenie czasu kontroli danych, głównie dzięki powiązaniom, które stosowane są
między formularzami oraz innymi systemami, zastosowaniem ścieżek przejść,
uzależnionych od wprowadzonych informacji;
5) przekazywanie kompletnych i poprawnych danych dzięki regułom kontroli
zastosowanym w formularzu elektronicznym oraz przykładom i dodatkowym
wyjaśnieniom;
6) możliwość dokonywania analiz, porównań między poszczególnymi okresami
referencyjnymi
dzięki przechowywaniu danych z poprzednich okresów
referencyjnych;
7) wyłączenie z danej edycji badania podmiotów, które w badanym okresie nie
prowadzą działalności gospodarczej, nie są zobowiązane do prowadzenia
odpowiedniej dokumentacji/ewidencji umożliwiającej realizację obowiązku
sprawozdawczego lub weryfikujący fakt wystąpienia u danego podmiotu zjawiska
będącego przedmiotem badania dzięki systemowi pytań filtrujących;
8) zasilenie systemu/formularza wstępnymi danymi (do ewentualnej korekty) dzięki
personalizacji formularzy elektronicznych (np. bilans na koniec roku t może zasilić
wartości bilansu na początek roku t+1);
9) samospis internetowy (w badaniach rolniczych), który umożliwia w każdym
momencie dogodnym dla użytkownika zrealizowanie tego obowiązku;
10) ograniczenie dodatkowych kontaktów ze statystyką publiczną związanych
z eliminacją błędów, dodatkowymi wyjaśnieniami zamieszczanymi na platformie;
11) możliwość monitorowania realizacji obowiązków sprawozdawczych w podmiocie
sprawozdawczym przez dedykowane rozwiązanie;
12) dostęp z wyprzedzeniem do informacji o obowiązkach sprawozdawczych, którymi
jest objęty podmiot (rozwiązanie systemowe).
W chwili obecnej ogólnie można oszacować, że wprowadzenie zmiany w sposobie
wypełniania obowiązków informacyjnych związanych z prowadzeniem elektronicznych
platform gromadzenia danych spowoduje zmniejszenie skali obciążeń obywateli
i przedsiębiorców o ok. 30%.
Główny Urząd Statystyczny dokonał oszacowania zmniejszenia skali obciążeń
obywateli i przedsiębiorców na podstawie opracowanej własnej metody, wykorzystując
37
elementy Metodologii Kosztu Standardowego, takie jak nakład czasowy, częstotliwość
realizacji obowiązków informacyjnych, liczbę obowiązków informacyjnych, oraz
uwzględniając rozwiązania zastosowane w związku z prowadzeniem elektronicznych
platform gromadzenia danych (zmiany organizacyjne w przedsiębiorstwie związane
z realizacją obowiązków informacyjnych, zmiana sposobu komunikacji, dostęp do
danych archiwalnych, personalizacja formularzy elektronicznych oraz reguły kontroli),
które również mają istotny wpływ na redukcję obciążeń.
Konsekwencją wprowadzonych zmian w ustawie o statystyce publicznej są zmiany
w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2013 r.
poz. 908, z późn. zm.), w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (Dz. U.
z 2012 r. poz. 826, z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie
informacji oświatowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 139, poz. 814, z późn. zm.).
Zmiana w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim ma na celu
ujednolicenie siatki pojęciowej stosowanej na gruncie ww. ustawy oraz ustawy z dnia
29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej w odniesieniu do danych jednostkowych,
a także wprowadzenie w obu aktach prawnych kompatybilnych przepisów dotyczących
wzajemnego przekazywania danych – art. 2 projektu.
Zmiana w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe jest konsekwencją
ujednolicenia siatki pojęciowej i wprowadzenia pojęcia „danych jednostkowych” – art.
3 projektu.
Zmiana w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej wynika
z wprowadzenia rozdziału 4a, a w szczególności uprawnienia do pozyskiwania danych
osobowych z systemów informacyjnych administracji publicznej, o którym mowa
w projektowanym art. 35c – art. 4 projektu.
Projekt zakłada, że ustawa wejdzie w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem art. 1 pkt 22 i art. 8, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2018 r.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy o zmianie
ustawy o statystyce publicznej oraz niektórych innych ustaw został udostępniony
w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Głównego Urzędu
Statystycznego oraz na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce
Rządowy Proces Legislacyjny.
38
Projekt nie zawiera norm technicznych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego
systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r.
Nr 65, poz. 597) i nie podlega obowiązkowi notyfikacji.
Przedmiot regulacji zawartej w projekcie jest objęty prawem Unii Europejskiej
w przedstawionym wyżej zakresie. Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii
Europejskiej (pismo znak: DPUE-920-968-13/km/3 DPUE.920.1351.2013/11 z dnia
25 kwietnia 2014 r.).
Projekt został zawarty w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pod pozycją
UD84.
39