Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

– 8 –

6) dopuszczenie przedłożenia dokumentów, z których pośrednio lub bezpośrednio wynika
posiadanie wykształcenia uzyskanego za granicą – w przypadkach, gdy przedłożenie
zalegalizowanych oryginałów lub duplikatów świadectw ukończenia szkoły napotyka na
trudne do usunięcia przeszkody (art. 93h pkt 2). Regulacja ta odnosi się do także do osób
(obywateli polskich lub cudzoziemców), które oczekują przez wiele miesięcy na wydanie
końcowego świadectwa lub dyplomu ukończenia szkoły, posiadając przy tym
uwierzytelnioną dokumentację przebiegu kształcenia, w tym dokument tymczasowy oraz
inne dokumenty, potwierdzające ich uprawnienia do kontynuacji nauki, w tym do
ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe w państwie uzyskania wykształcenia,
7) wprowadzenie rozmowy sprawdzającej, jako możliwego elementu postępowania w celu
uznania świadectwa wydanego za granicą w przypadku jeśli świadectwo lub dokument nie
daje podstawy do uznania (art. 93d ust. 1),
8) wprowadzenie rozmowy sprawdzającej, jako obligatoryjnego elementu postępowania
w celu potwierdzenia wykształcenia uzyskanego za granicą w odniesieniu do
cudzoziemców posiadających status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą na terytorium RP
oraz osób (w tym obywateli polskich), które wróciły do Polski z państw objętych
zamieszkami wojennymi lub klęską żywiołową, z wyłączeniem przypadków, gdy na
podstawie przedłożonych dokumentów możliwe jest ustalenie w sposób pośredni lub
bezpośredni faktu uzyskania za granicą wykształcenia oraz uprawnień do kontynuowania
nauki (art. 93d ust. 2),
9) doprecyzowanie katalogu elementów, stanowiących przedmiot analiz i porównań
dotyczących przebiegu kształcenia za granicą i w Polsce, przeprowadzanych przez
kuratora oświaty w toku postępowania. Zrezygnowano z porównania zajęć wiodących,
wprowadzając jako nowe elementy porównania – treści kształcenia, standardy wymagań
i oceniania oraz zakładane efekty uczenia się, a także prawo do kontynuowani nauki na
określonym poziomie w państwie wydania świadectwa (art. 93c ust. 1).
W projekcie rozporządzenia uwzględniono powyższe zmiany poprzez doprecyzowanie
wykazu dokumentów, które osoby ubiegające się o uznanie powinny złożyć wraz
z wnioskiem (§ 2). Wprowadzono możliwość przedłożenia w celu uznania oprócz świadectwa
i duplikatu także dokumentu tymczasowego, potwierdzającego ukończenia szkoły lub danego
etapu kształcenia za granicą oraz prawo do kontynuacji nauki. Dokument tymczasowy należy
do kategorii innych dokumentów, o których mowa w art. 93 ust. 3. Wprowadzenie takiej
możliwości oznacza, że o uznanie świadectw będą mogli ubiegać się obywatele polscy lub
cudzoziemcy, oczekujący na wydanie zagranicznego świadectwa lub dyplomu ukończenia
– 9 –

szkoły średniej lub świadectwa maturalnego, które posiadają dokument tymczasowy oraz inne
dokumenty, potwierdzające ich uprawnienia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe
w państwie uzyskania wykształcenia. Sytuacje tego typu mają obecnie miejsce m.in.
w Hiszpanii oraz w państwach afrykańskich, gdzie czas oczekiwania na wydanie dyplomu
końcowego wynosi wiele miesięcy, co z kolei uniemożliwia aplikowanie w uczelniach
w Polsce bezpośrednio po zdaniu egzaminu maturalnego za granicą.
Wprowadzono oddzielny przepis określający rodzaje dokumentów składanych w celu
potwierdzenia wykształcenia, z których pośrednio lub bezpośrednio wynika posiadanie
wykształcenia uzyskanego za granicą (§ 3).
Odstąpiono od wymogu przedkładania dokumentów zalegalizowanych przez władze państwa
wydania w odniesieniu do cudzoziemców posiadających status uchodźcy lub ochronę
uzupełniającą na terytorium RP (§ 5).
Dotychczasowy wymóg potwierdzania autentyczności dokumentów wydanych za granicą
przez konsula RP urzędującego w państwie, w którego systemie edukacji lub na którego
terytorium działała szkoła wydająca świadectwo, okazał się trudny do zrealizowania dla
wnioskodawców przebywających w Polsce, co sygnalizowali zarówno sami zainteresowani,
jak również kuratorzy oświaty. Z tego względu w nowym rozporządzeniu wprowadzono
możliwość przedłożenia alternatywnych dowodów autentyczności świadectwa. Oprócz
potwierdzenia przez Konsula RP, właściwego dla danego państwa, dopuszczono także
składanie dokumentów potwierdzonych przez władze oświatowe państwa wydania
świadectwa lub przez akredytowaną w Polsce lub innym państwie UE, EOG lub OECD
placówkę dyplomatyczną lub placówkę konsularną państwa, na którego terytorium lub
w którego systemie edukacji wydano świadectwo (§ 5).
Ze względu na sygnalizowane trudności w przedłożeniu tłumaczeń dokumentów języków
rzadkich, spowodowane brakiem tłumaczy przysięgłych z danego języka wpisanych na listę
tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministerstwo Sprawiedliwości, poszerzono katalog
podmiotów mogących dokonać przekładu dokumentów na język polski o osoby
zarejestrowane jako tłumacze przysięgli w państwie EU, EOG lub OECD oraz o placówkę
konsularną lub dyplomatyczną w RP państwa, na którego terytorium lub w którego systemie
edukacji wydano świadectwo (§ 4).
Wprowadzono regulacje umożliwiające przeprowadzenie postępowania w sprawie uznania
świadectwa lub potwierdzenia wykształcenia na określonym poziomie (§ 6). Pominięto przy
tym kwestie dotyczące elementów porównania przebiegu kształcenia za granicą przez
kuratora oświaty, gdyż zostały one doprecyzowane w ustawie (art. 93c ust. 1).
– 10 –

Określono skład i zadania komisji, która przeprowadza rozmowę sprawdzającą poziom
wykształcenia (§ 7 ust. 1, 2 i 3).
Wprowadzono zapis umożliwiający przeprowadzenie rozmowy sprawdzającej poziom
wykształcenia wnioskodawców nieznających języka polskiego, poprzez włączenie osoby
władającej danym językiem obcym do udziału w rozmowie lub do składu komisji (§ 7 ust. 7).
Uregulowano kwestię wysokości oraz trybu wnoszenia i zwrotu opłat za rozmowę
sprawdzającą (§ 8). Przepisy stanowiące podstawę pobierania opłat oraz zwalniania z opłat
zostały zaprojektowane w samej ustawie.
Doprecyzowano wysokość wynagrodzenia członków komisji w wysokości 200 zł na osobę
(§ 9 ust. 1). Założono, że czas pracy jednego członka komisji wyniesie ok. 3 godzin.
Kalkulując wysokość wynagrodzenia, przyjęto za 1 godzinę pracy wartość 2,1% minimalnej
stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplomowanego, posiadającego
wykształcenie magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym za godzinę pracy, tj. 64,06 zł.
Projekt rozporządzenia zawiera rozwiązania stanowiące domenę prawa krajowego.
Problematyka uznawania świadectw szkolnych nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.


– 11 –


Data sporządzenia
Nazwa projektu:
rozporządzeni
07-10-2014 r.
e Ministra Edukacji Narodowej w sprawie
warunków i trybu postępowania w celu uznania świadectw Źródło:
wydanych za granicą.
inne

Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące


Ministerstwo Edukacji Narodowej
Nr w wykazie prac:


Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra,

Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu
Ewa Dudek, Podsekretarz Stanu

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Dorota Lewandowska, tel. (22) 34 74 552
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Rozporządzenie zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 2006 r. w sprawie nostryfikacji
świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą. Wydanie nowego rozporządzenia jest konieczne ze
względu na projektowane zmiany art. 93 oraz art. 93a–93f ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Zgodnie z art. 93f, rozporządzenie doprecyzowuje:
– rodzaje dokumentów przedkładanych wraz z wnioskiem o uznanie świadectwa wydanego (lub o potwierdzenie
wykształcenia uzyskanego) za granicą lub uprawnień do kontynuacji nauki oraz wymagania dot. formy przedkładanych
dokumentów, uwzględniając możliwość przedłożenia dokumentów tymczasowych,
– sposób uwierzytelnienia świadectw,
– warunki, jakie powinny spełniać tłumaczenia przedkładanych dokumentów na język polski,
– warunki i tryb przeprowadzania rozmowy sprawdzającej poziom wykształcenia oraz zakres przedmiotów, które mogą być
objęte rozmową,
– sposób określania wysokości wynagrodzenia członków komisji,
– sposób ustalania wysokości opłaty za rozmowę, tryb jej wnoszenia i zwrotu oraz przypadki, w których następuje zwrot
opłaty.
Dotychczasowe zasady i tryb uznawania świadectw wydanych za granicą zmieniono zapisami art. 93 ustawy o systemie
oświaty oraz rozporządzenia ze względu na konieczność:
– aktualizacji ze względu na zmianę przepisów dot. egzaminów eksternistycznych,
– uwzględnienia postanowień umów bilateralnych w zakresie uznawania wykształcenia oraz Konwencji Lizbońskiej,
tj. Konwencji o uznaniu kwalifikacji związanych z uzyskaniem wyższego wykształcenia w Regionie Europejskim z roku
1997,
– uwzględnienia aktualnego stanu prawnego w zakresie uznawania wykształcenia w obszarze szkolnictwa wyższego
(tj. zmian wprowadzonych w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym w 2011 r.),
– uelastycznienia oraz wprowadzenia zmian służących ułatwieniom dla osób ubiegających się o uznanie świadectwa.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Proponowana zmiana doprecyzowuje i uelastycznia dotychczasowe zasady postępowania administracyjnego kuratora
oświaty jako organu właściwego w sprawach dotyczących uznawania świadectw szkolnych, wydanych w zagranicznych
systemach edukacji.
Główne zmiany to:
– doprecyzowanie wykazu dokumentów, które osoby ubiegające się o uznanie powinny złożyć wraz z wnioskiem,
– odstąpienie od wymogu przedkładania dokumentów zalegalizowanych przez władze państwa wydania w odniesieniu do
cudzoziemców posiadających status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą na terytorium RP,
– poszerzenie katalogu podmiotów, które mogą potwierdzać autentyczność przedkładanych dokumentów,
– poszerzenie katalogu podmiotów mogących dokonać przekładu dokumentów na język polski,
– określenie składu i zadań komisji, która przeprowadza rozmowę sprawdzającą poziom wykształcenia,
– wprowadzenie zapisu umożliwiającego przeprowadzenie rozmowy sprawdzającej poziom wykształcenia
wnioskodawców nieznających języka polskiego, poprzez włączenie osoby władającej danym językiem obcym do udziału
w rozmowie lub do składu komisji,
– uregulowanie kwestii wysokości oraz trybu wnoszenia i zwrotu opłat za rozmowę sprawdzającą.
Nowe regulacje umożliwią kuratorom oświaty przeprowadzenie postępowania w sprawie uznania świadectwa lub
potwierdzenia wykształcenia uzyskanego za granicą, także w przypadku osób, które ze względu na trudne do pokonania
– 12 –

przeszkody, nie mogą przedłożyć kompletnej i uwierzytelnionej dokumentacji. Dotyczy to w szczególności uchodźców oraz
osób pod ochroną na terytorium RP.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Kwestie uznawalności świadectw wydanych za granicą znajdują się w gesti poszczególnych państw. Wszystkie państwa
członkowskie UE, państwa Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu – strony umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym oraz Konfederacja Szwajcarska, są stronami Konwencji Lizbońskiej, tj. Konwencji o uznaniu kwalifikacji
związanych z uzyskaniem wyższego wykształcenia w Regionie Europejskim z roku 1997, ratyfikowanej przez Polskę
w 2004 r. Łącznie do Konwencji przystąpiło 57 państw. Spośród państw OECD stronami Konwencji nie są jedynie Chile,
Meksyk, Japonia i Korea Południowa.
Każde państwo będące stroną Konwencji posiada krajowy ośrodek informacji w sprawach uznawalności wykształcenia
ENIC, w państwach UE są to ośrodki ENIC-NARIC. W państwach o wieloletnim doświadczeniu z imigrantami
(np. Królestwo Niderlandów, Szwecja, Wielka Brytania) ośrodek taki pełni rolę opiniodawczą w kwestii uznania danego
świadectwa w celu umożliwienia posiadaczowi kontynuowania nauki na konkretnym poziomie kształcenia. Opinie te są
respektowane przez uczelnie oraz inne instytucje w danym państwie. Procedury prowadzące do uznania danego świadectwa są
dostosowane do postanowień Konwencji Lizbońskiej, czyli są co do zasady przejrzyste, spójne oraz sprawiedliwe, a także nie
dyskryminują ze względu na np. kraj pochodzenia czy narodowość.
Regułą jest uznawanie prawa posiadaczy polskiego świadectwa dojrzałości do podejmowania studiów w innym państwie UE
lub EOG bez dodatkowych, przewlekłych procedur (np. w Niemczech, Wielkiej Brytanii czy Niderlandach). Dodatkowo
kandydat musi spełnić wymagania stawiane przez poszczególne uczelnie, w zależności od wybranego kierunku studiów,
tj. znajomość języka lub inne, analogiczne do tych, jakie muszą spełnić inni kandydaci na studia, będący obywatelami danego
państwa.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Kuratoria
16
SIO
Zmiana uregulowań
oświaty
dotyczących uznawania
świadectw wydanych za
granicą.
Uczelnie
444
GUS
Uczelnie będą mogły
akceptować świadectwa
wydane za granicą
w państwach UE, EOG
i OECD bez konieczności
składania przez
zainteresowanych
zaświadczeń wydanych
przez KO.
W przypadku świadectw
maturalnych wydanych
w innych państwach, niż
UE, EOG i OECD,
uelastycznienie procedur
umożliwi KO podjęcie
decyzji o uznaniu
świadectw
tymczasowych, jak
również świadectw
uprawniających do
podjęcia studiów
wyższych jedynie na
wybranych kierunkach
w państwie wydania.
W konsekwencji,

1) ENIC – European Network of Information Centres on recognition – Europejska Sieć Ośrodków Informacji nt. uznawalności wykształcenia
przy Radzie Europy/UNESCO.
2) NARIC – National Academic Recognition Information Centres – Narodowe Ośrodki Informacji nt. uznawania dla celów akademickich w Unii
Europejskiej.