Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

wszystkich, jak i poszczególnych uczniów. Termin ponownego egzaminu
dyplomowego ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Zgodnie z art. 44zq minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania
określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i sposób oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów w publicznych szkołach artystycznych.
Przepisy rozdziału 3a będą stosowane od dnia 1 września 2015 r. i będą obowiązywały
od roku szkolnego 2015/2016. Obecnie ww. kwestie są uregulowane w:
− rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy
oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych
(Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.),
− rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 8 kwietnia
2008 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach
i placówkach artystycznych (Dz. U. Nr 65, poz. 400, z późn. zm.).
Rozdział 3b – Sprawdzian, egzamin gimnazjalny i egzamin maturalny oraz egzamin
potwierdzający kwalifikacje w zawodzie (art. 1 pkt 42 projektu ustawy)
W dodawanym do ustawy o systemie oświaty rozdziale 3b określone zostały ogólne
zasady przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu w klasie VI szkoły
podstawowej, egzaminu w klasie III gimnazjum oraz egzaminu maturalnego.
W ustawie, w części dotyczącej egzaminów z zakresu kształcenia ogólnego, określa się:
− wymagania, na podstawie których przeprowadzane są sprawdzian i egzaminy
z zakresu kształcenia ogólnego (podstawa programowa kształcenia ogólnego),
− terminy, w jakich przeprowadzany jest sprawdzian, egzamin gimnazjalny i egzamin
maturalny,
− formę i zakres przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu
maturalnego,
− zasady przystępowania do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu
maturalnego,
17
− zasady przystępowania do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu
maturalnego przez uczniów szkół lub oddziałów, w których zajęcia są prowadzone
w języku mniejszości narodowej, języku mniejszości etnicznej lub języku
regionalnym,
− zasady przystępowania do egzaminu maturalnego przez absolwentów szkół lub
oddziałów dwujęzycznych,
− przypadki zwolnienia z obowiązku przystąpienia do sprawdzianu i egzaminu
gimnazjalnego oraz z części ustnej egzaminu maturalnego z języka obcego
nowożytnego,
− uprawnienia przysługujące laureatom i finalistom olimpiad przedmiotowych oraz
laureatom konkursów przedmiotowych o zasięgu wojewódzkim lub
ponadwojewódzkim,
− przypadki, w których uczeń i absolwent może przystąpić do sprawdzianu
i egzaminów w terminie dodatkowym,
− sposób przedstawiana wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu
maturalnego,
− warunki zdania egzaminu maturalnego,
− warunki przystąpienia do egzaminu maturalnego w terminie poprawkowym,
− warunki ponownego przystępowania do egzaminu maturalnego przez absolwentów,
którzy nie zdali tego egzaminu,
− zasady ponownego przystępowania do egzaminu maturalnego przez absolwentów,
którzy uzyskali świadectwo dojrzałości, w tym przez absolwentów
ponadpodstawowych szkół średnich,
− zasady odpłatności za przystąpienie do egzaminu maturalnego z danego przedmiotu
lub przedmiotów przez absolwentów, którzy po raz trzeci i kolejny przystępują do
egzaminu maturalnego z danego przedmiotu lub którzy deklarowali, a nie
przystąpili do egzaminu maturalnego z danego przedmiotu i chcą do niego
przystąpić po raz kolejny,
− warunki i formy przystępowania do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego
i egzaminu maturalnego uczniów lub absolwentów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub
zagrożonych niedostosowaniem społecznym, uczniów lub absolwentów
posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, uczniów lub
18
absolwentów chorych lub niesprawnych czasowo, uczniów lub absolwentów
posiadających opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni
specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w uczeniu się, uczniów lub
absolwentów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną w roku szkolnym,
w którym przystępują do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego lub egzaminu
maturalnego oraz uczniów-cudzoziemców, którym ograniczona znajomość języka
polskiego utrudnia zrozumienie czytanego tekstu,
− podstawowe obowiązki dyrektora szkoły i powołanego przez niego zespołu
egzaminacyjnego w zakresie organizacji i przeprowadzania sprawdzianu
i egzaminów,
− organizację sprawdzania prac egzaminacyjnych uczniów i absolwentów,
− konsekwencje nieprzystąpienia do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego,
− definicję samodzielności pracy przy rozwiązywaniu zadań egzaminacyjnych oraz
tryb, w jakim może nastąpić unieważnienie pracy egzaminacyjnej,
− tryb i warunki zgłaszania przez ucznia lub absolwenta zastrzeżeń w przypadku
uznania, że w trakcie sprawdzianu lub egzaminu zostały naruszone przepisy
dotyczące ich przeprowadzania,
− prawo ucznia, a w przypadku ucznia niepełnoletniego – również jego rodziców, albo
absolwenta do wglądu do sprawdzonej i ocenionej pracy egzaminacyjnej oraz
możliwość złożenia przez ucznia lub jego rodziców albo absolwenta wniosku
o weryfikację sumy punktów przyznanych przez egzaminatorów,
− tryb, w jakim – na wniosek ucznia lub jego rodziców albo absolwenta – może
nastąpić weryfikacja sumy przyznanych punktów.
Należy podkreślić, że w ustawie nie proponuje się zmian w zakresie zasad
przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego, które:
− w przypadku egzaminu gimnazjalnego obowiązują od roku szkolnego 2011/2012
i zostały wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia
20 sierpnia 2010 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 156, poz. 1046),
− w przypadku sprawdzianu obowiązują od roku szkolnego 2014/2015, a w przypadku
egzaminu maturalnego obowiązują od roku szkolnego 2014/2015 w odniesieniu do
19
absolwentów liceum ogólnokształcącego, a od roku szkolnego 2015/2016
w odniesieniu do absolwentów technikum i zostały wprowadzone rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 kwietnia 2013 r. zmieniającym
rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania
i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów
i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 520).
Zmiany w stosunku do obecnego stanu prawnego polegają na:
− wprowadzeniu możliwości przystępowania do egzaminu maturalnego z wybranych
przedmiotów, z których przeprowadza się egzamin maturalny, dla absolwentów
ponadpodstawowych szkół średnich, którzy uzyskali świadectwo dojrzałości po
zdaniu egzaminu dojrzałości. Definicja egzaminu maturalnego zaproponowana
w art. 1 pkt 1 lit. e projektu ustawy precyzuje, że do egzaminu maturalnego mogą
przystępować absolwenci posiadający wykształcenie średnie. Zgodnie z art. 11a
ust. 4 ustawy o systemie oświaty wykształcenie średnie posiada osoba, która
ukończyła szkołę ponadpodstawową lub szkołę ponadgimnazjalną, z wyjątkiem
zasadniczej szkoły zawodowej i trzyletniej szkoły specjalnej przysposabiającej do
pracy.
Od roku szkolnego 2015/2016 absolwent, który uzyskał już świadectwo dojrzałości,
będzie mógł przystąpić do egzamin maturalnego z przedmiotów, z których
przeprowadzany jest ten egzamin, w celu uzyskania zaświadczenia o wynikach
egzaminu z przedmiotów, do których przystępował.
Osoby posiadające świadectwo dojrzałości uzyskane w wyniku zdanego egzaminu
dojrzałości, które nie podjęły wcześniej nauki w szkole wyższej lub chciałyby
podjąć naukę na nowym kierunku, będą mogły przystąpić do egzaminu maturalnego
z wybranego przedmiotu lub przedmiotów, dzięki czemu będą miały równe szanse
w procesie rekrutacji do szkół wyższych w stosunku do osób, które legitymują się
świadectwem dojrzałości uzyskanym w wyniku zdania egzaminu maturalnego
w formule obowiązującej od 2005 r. Zasady przeprowadzania egzaminu dojrzałości,
który po raz ostatni został przeprowadzony w 2013 r. dla absolwentów
ponadpodstawowych szkół średnich dla dorosłych, nie dawały możliwości
ponownego przystępowania do egzaminu z tego samego przedmiotu lub nowego
wybranego przedmiotu dodatkowego. Na różnicowanie sytuacji osób, które zdawały
albo egzamin dojrzałości, albo egzamin maturalny, w kontekście dostępu do nauki
20
w szkołach wyższych wskazywał również Rzecznik Praw Obywatelskich we
wniosku skierowanym w dniu 31 lipca 2012 r. do Trybunału Konstytucyjnego.
Od roku szkolnego 2015/2016 osoby posiadające świadectwo dojrzałości uzyskane
w wyniku zdanego egzaminu dojrzałości będą mogły przystąpić do egzaminu
maturalnego z wybranego przedmiotu lub przedmiotów, z których w danych roku
przeprowadzany jest egzamin maturalny, niezależnie od tego, czy zdawały dany
przedmiot na egzaminie dojrzałości, czy nie. Absolwenci ci będą mogli również
ponownie przystąpić do egzaminu maturalnego z danego przedmiotu lub
przedmiotów w celu podwyższenia uzyskanego wyniku. W związku z powyższym
w projekcie ustawy proponuje się również zmiany w art. 169 ust. 1 ustawy z dnia
27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (art. 4 projektu ustawy);
− określeniu trybu, w jakim może nastąpić unieważnienie pracy egzaminacyjnej przez
dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej w przypadku stwierdzenia, podczas
sprawdzania pracy egzaminacyjnej przez egzaminatora, niesamodzielnego
rozwiązania zadań przez ucznia albo absolwenta, albo wystąpienia w pracy
egzaminacyjnej ucznia albo absolwenta jednakowych sformułowań wskazujących
na udostępnienie rozwiązań innemu uczniowi albo absolwentowi lub korzystanie
z rozwiązań innego ucznia albo absolwenta. Nie ulega wątpliwości, że
niesamodzielność przy rozwiązywaniu zadań jest naganna i prowadzi do naruszenia
zasady równości w dostępie do nauki (wyniki egzaminów mają wpływ na rekrutację
do szkoły ponadgimnazjalnej i decydują o możliwości kształcenia w szkołach
wyższych). W ustawie proponuje się jednak również możliwość wniesienia
zastrzeżeń do rozstrzygnięcia dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej w tej
sprawie do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (zastrzeżenia wnosi się za
pośrednictwem dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, który wraz
z materiałami niezbędnymi do ich rozpatrzenia przekazuje je dyrektorowi Centralnej
Komisji Egzaminacyjnej, chyba że dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej
uwzględni te zastrzeżenia). Stwierdzona w ww. trybie niesamodzielność pracy
ucznia albo absolwenta będzie skutkowała unieważnieniem pracy egzaminacyjnej
i ustaleniem przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej wyniku tej pracy
jako 0%. W przypadku absolwenta, który przystąpił do egzaminu maturalnego tylko
z jednego przedmiotu dodatkowego, unieważnienie tego egzaminu skutkuje
niezdaniem egzaminu maturalnego (absolwent nie uzyska świadectwa dojrzałości).
21