Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

rozporządzenia zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności (projektowany
art. 115319 pkt 1 k.p.c.); regulacja ta zastępuje dotychczasowy art. 825 pkt 5 k.p.c.,
g)
obligatoryjnego umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na
podstawie tytułów wykonawczych przynależnych do zakresów zastosowania
rozporządzenia nr 1215/2012, rozporządzenia nr 805/2004, rozporządzenia
nr 1896/2006, rozporządzenia nr 861/2007, rozporządzenia nr 4/2009, a także
rozporządzenia nr 606/2013 w razie prawomocnej odmowy ich uznania lub wykonania
w Polsce (projektowany art. 115319 k.p.c.). Regulacja ta zawiera konieczne określenie
skutków dla postępowania egzekucyjnego odmowy uznania lub wykonania zgodnie
z projektowanymi art. 115320−115321 k.p.c.
5.4.
W tytule III projektowanej księgi czwartej zawarto regulacje dotyczące
postępowania o odmowę uznania lub wykonania. Mimo że podstawy odmowy uznania
lub wykonania, statuowane w przepisach rozporządzeń, są zróżnicowane, uznano, że
możliwe jest przyjęcie ogólnych, jednolitych reguł procesowych z myślą o wszystkich
rozporządzeniach. Na przeszkodzie temu nie stała okoliczność, że rozporządzenie
nr 1215/2012 w pewnym zakresie normuje postępowanie o odmowę wykonania, gdyż
jego regulacje (art. 46−51 tego rozporządzenia) nie kolidują z przepisami projektu.
W pełnym zakresie unormowane zostało postępowanie o odmowę wykonania,
występujące na tle wszystkich istotnych rozporządzeń. Postępowanie o odmowę
uznania i postępowanie o stwierdzenie braku podstaw do odmowy uznania, stosownie
do art. 36 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 1215/2012, a także
postępowanie o odmowę uznania, stosownie do art. 13 rozporządzenia nr 606/2013,
zostały uregulowane za pomocą przepisu odsyłającego (por. projektowany art. 115323
k.p.c.).
Odmiennie niż w dotychczasowym stanie prawnym (por. uchylany art. 8403 k.p.c.),
postępowanie o odmowę wykonania nie będzie już postępowaniem wszczynanym przez
wytoczenie powództwa opartego na konstrukcji akcji opozycyjnej. Projekt zakłada, że
skoro podstawy odmowy wykonania są przeważnie zbieżne z przesłankami
stwierdzania wykonalności zagranicznych orzeczeń, zasadne jest zachowanie w tym
zakresie paralelności do rozwiązań kodeksowych przewidzianych w przypadku
udzielania exequatur (por. art. 1151−11511 k.p.c.). Co się tyczy rozporządzenia
nr 1215/2012, nie zdecydowano się skorzystać z przewidzianej w tym akcie (motyw 30)
8
możliwości, aby badanie podstaw odmowy wykonania mogło następować w jednym
postępowaniu wraz z badaniem podstaw powództwa opozycyjnego.
Regulacja postępowania o odmowę wykonania została ograniczona do określenia
właściwości rzeczowej i miejscowej sądu (projektowany art. 11531 § 1 k.p.c.), reguły,
że wierzyciel musi mieć prawo do zajęcia stanowiska przed rozstrzygnięciem wniosku
o odmowę wykonania (projektowany art. 115321 § 2 k.p.c.), a także możliwości
rozpoznania wniosku na posiedzeniu niejawnym (projektowany art. 115321 § 3 k.p.c.).
Unormowano również zaskarżalność orzeczeń wydawanych w przedmiocie odmowy
wykonania (projektowany art. 115322 k.p.c.).
6. W świetle zakresu zastosowania rozporządzenia nr 606/2013 nie można wykluczyć,
że do wykonania zostanie przedstawione w Polsce orzeczenie, w szczególności
w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, które nie będzie podlegać
wykonaniu w naszym kraju w drodze egzekucji, lecz wykonywane będzie w sposób
pozaegzekucyjny. Takie orzeczenie nie może być kwalifikowane jako tytuł
wykonawczy w Polsce, a jedynie może stanowić podstawę wdrożenia innego
właściwego trybu wykonawczego, np. trybu przewidzianego dla wykonywania orzeczeń
w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem (art. 59815 i nast. k.p.c.).
W celu objęcia projektowaną regulacją również takich orzeczeń proponuje się, aby
odpowiednie zastosowanie miały wtedy przepisy odnoszące się do wykonywania
w Polsce orzeczeń objętych zakresem zastosowania rozporządzenia nr 606/2013, które
podlegają wykonaniu w drodze egzekucji (por. projektowane art. 115313 § 2, art. 115320
i art. 115324 k.p.c.). Odpowiednie zastosowanie tych przepisów oznacza na przykład, że
w przypadku omawianych orzeczeń, które podlegałyby wykonaniu w Polsce w trybie
przewidzianym dla orzeczeń w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów
z dzieckiem, nie będzie wymagane uprzednie uzyskanie stwierdzenia wykonalności
przewidziane dla obcych orzeczeń w art. 59819 § 2 k.p.c., a sąd opiekuńczy jako organ
prowadzący postępowanie wykonawcze będzie mógł w razie potrzeby orzec
o dostosowaniu zagranicznego orzeczenia.
III. Zmiany ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Zmiany ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1025 i 1296) ograniczają się do wprowadzenia przepisów
przewidujących odpowiednie opłaty od wniosków o odmowę wykonania, odmowę
9
uznania lub o stwierdzenie braku podstaw do odmowy uznania, składanych na
podstawie poszczególnych rozporządzeń (art. 2 projektu).
IV. Wejście w życie
Mając na uwadze przepisy art. 81 rozporządzenia nr 1215/2012 (rozporządzenie stosuje
się od dnia 10 stycznia 2015 r.) oraz art. 22 rozporządzenia nr 606/2013
(rozporządzenie stosuje się od dnia 11 stycznia 2015 r.), proponuje się, aby ustawa
weszła w życie z dniem 10 stycznia 2015 r., tj. w terminie korespondującym
z wcześniejszą z ww. dat. Takie rozwiązanie nie będzie miało żadnych negatywnych
konsekwencji dla prawidłowego wykonywania obu rozporządzeń: w odniesieniu do
orzeczeń objętych rozporządzeniem nr 606/2013 przepisy ustawy w praktyce i tak będą
mogły znaleźć zastosowanie dopiero z dniem, od którego zacznie się stosować to
rozporządzenie, tj. od 11 stycznia 2015 r., ponieważ zgodnie z art. 22 rozporządzenia
nr 606/2013 stosuje się ono do orzeczeń wydanych w tym dniu lub później.
W odniesieniu do tytułów objętych tymi dwoma rozporządzeniami nie ma potrzeby
wprowadzania w ustawie żadnych przepisów przejściowych, ponieważ same
rozporządzenia zawierają szczegółowe przepisy (art. 66 rozporządzenia nr 1215/2012
i art. 22 rozporządzenia nr 606/2013), które decydują o zakresie – ratione temporis –
stosowania tych rozporządzeń, a w konsekwencji także uzupełniających je przepisów
krajowych.
Natomiast brak przepisów przejściowych w odniesieniu do tytułów objętych
pozostałymi rozporządzeniami należącymi do systemu automatycznej wykonalności jest
celowym wyborem, który oznacza, że przepisy ustawy odnoszące się do tych tytułów
będą miały zastosowanie niezależnie od daty wydania tytułu (zasada bezpośredniego
działania nowego prawa).


10
Data sporządzenia
Nazwa projektu
29 lipca 2014 r.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych


Źródło:
(przygotowywany przez KKPC)
Prawo UE
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące

Ministerstwo Sprawiedliwości
Nr w wykazie prac UC129
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza
Stanu lub Podsekretarza Stanu

Michał Królikowski, Podsekretarz Stanu
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Agata Srokowska, sędzia del. do Departamentu Prawa Cywilnego,
tel. 22 5212617, e-mail: srokowska@ms.gov.pl
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Egzekwowanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych (w tym orzekanych w sprawach cywilnych tzw.
środków ochrony przed naruszeniem integralności fizycznej lub psychicznej osoby zagrożonej), wydanych
w jednym z państw członkowskich UE, w pozostałych państwach członkowskich wymaga dziś co do zasady
przeprowadzenia (w 90% przypadków bezspornego) postępowania sądowego w przedmiocie stwierdzenia ich
wykonalności – nadania tzw. „exequatur”. Postępowania takie są czasochłonne i kosztowne – Komisja
Europejska oszacowała łączny koszt tych postępowań w całej UE na ponad 47 mln € rocznie.
W celu rozwiązania tego problemu na szczeblu UE przyjęto:
– rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji
i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (będzie
stosować się od dnia 10 stycznia 2015 r.) oraz
– rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego
uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych (będzie stosować się od dnia 11 stycznia 2015 r.).
W związku z przyjęciem tych rozporządzeń zaistniała:
1) konieczność przyjęcia dodatkowych (uzupełniających) rozwiązań proceduralnych niezbędnych do ich
efektywnego stosowania w Polsce,
2) konieczność dostosowania istniejących rozwiązań w zakresie uznawania i wykonywania orzeczeń, ugód
i dokumentów urzędowych pochodzących z państw członkowskich UE do rozwiązań wskazanych
w pkt 1, tak aby cały system uznawania i wykonywania był spójny.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Ad 1. Wskazanie, że wykonalne w państwie pochodzenia orzeczenia, ugody i dokumenty urzędowe objęte
rozporządzeniem nr 1215/2012 oraz zaopatrzone w odpowiednie zaświadczenie środki ochrony w sprawach
cywilnych objęte rozporządzeniem nr 606/2013 stanowią w Polsce tytuł wykonawczy, tj. mogą być
podstawą egzekucji bez potrzeby uprzedniego stwierdzenia ich wykonalności (w drodze nadania klauzuli
wykonalności); uregulowanie procedury odmowy uznania lub wykonania orzeczenia/ugody/dokumentu
urzędowego – środka odwoławczego, który zapewni niezbędną ochronę interesów dłużnika (obecnie rolę
takiego środka pełni zażalenie dłużnika na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności wydane
w wyniku przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie wykonalności).
Ad 2. Przyjęcie analogicznych rozwiązań w odniesieniu do innych orzeczeń, ugód i dokumentów pochodzących
z innych państw UE, co do których na podstawie innych rozporządzeń UE zniesiono wymóg uzyskania
exequatur, tj.:
 orzeczeń/ugód/dokumentów urzędowych zaopatrzonych w zaświadczenie Europejskiego Tytułu
Egzekucyjnego (rozporządzenie PE i Rady nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia
Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych),
11
 europejskich nakazów zapłaty (rozporządzenie PE i Rady nr 1896/2006 z dnia 17 grudnia 2006 r.
ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty),
 orzeczeń objętych rozporządzeniem PE i Rady nr 861/2007 z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającym
europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń,
 orzeczeń/ugód/dokumentów urzędowych objętych rozporządzeniem Rady nr 4/2009 z dnia 18 grudnia
2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy
w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

W wyniku wprowadzenia proponowanych rozwiązań wszystkie ww. orzeczenia, ugody i dokumenty urzędowe
będą stanowić w Polsce tytuły wykonawcze, tj. będą mogły stanowić podstawę wszczęcia egzekucji bez potrzeby
uzyskania klauzuli wykonalności (czy to w trybie postępowania o stwierdzenie wykonalności, czy to w trybie
„zwykłego” postępowania klauzulowego). Ułatwi to wierzycielowi egzekwowanie ww. orzeczeń. Niezbędną
ochronę dłużnikowi, o ile ten będzie chciał zakwestionować egzekucję takiego orzeczenia, zapewni procedura
odmowy uznania/wykonania orzeczenia, uruchamiana na wniosek dłużnika.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Rozporządzenia UE stosuje się we wszystkich państwach członkowskich bezpośrednio, tj. bez potrzeby ich
transpozycji do krajowego porządku prawnego – tak więc projekt przewiduje wdrożenie rozwiązań wspólnych dla
wszystkich krajów UE.
Jednakże, dla zapewnienia ich efektywnego stosowania, konieczne jest także przyjęcie pewnych przepisów
w prawie krajowym. Te szczegółowe rozwiązania są jednak specyficzne dla porządku krajowego – nie
prowadzono zatem analiz prawnoporównawczych.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Wierzyciele i dłużnicy
Sprawy cywilne:
Szacunek na podstawie
Skrócenie czasu
w sprawach, w których
poniżej 2000
danych statystycznych MS za
i zmniejszenie kosztów
wydano orzeczenia, ugody
rok 2013
wyegzekwowania
i dokumenty urzędowe
Sprawy gospodarcze:
świadczenia (patrz pkt 7)
objęte rozporządzeniem
poniżej 700

nr 1215/2012 oraz
zaopatrzone
w odpowiednie
zaświadczenie środki
ochrony w sprawach
cywilnych objęte
rozporządzeniem
nr 606/2013
Wierzyciele i dłużnicy
Sprawy cywilne: 428 Dane statystyczne MS za rok
Skrócenie czasu
w sprawach, w których

2013
i zmniejszenie kosztów
wydano
Sprawy gospodarcze:
wyegzekwowania
orzeczenia/ugody/doku-
206
świadczenia (patrz pkt 7)
menty urzędowe

zaopatrzone

1 Dane statystyczne, o których mowa wyżej, obejmują wszystkie sprawy o „uznanie orzeczenia sądu państwa obcego”
oraz „stwierdzenia wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego” (z wyjątkiem spraw dot. czterech szczególnych
kategorii tytułów z państw UE, o których mowa w czterech kolejnych rubrykach tabeli), a więc także sprawy dotyczące
orzeczeń z państw spoza UE (w statystykach nie odnotowuje się, czy orzeczenie pochodzi z państwa UE, czy z państwa
spoza UE). Wynikającą z tych danych liczbę spraw należy więc traktować jako szacunek maksymalny.
12