Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw

spraw. Proponowane rozwiązanie nie pozbawia również ewentualnych dochodów
budżetu państwa, gdyż opłata legalizacyjna jest należnością dobrowolną i nie może być
do niej zastosowana egzekucja administracyjna. Z tego względu wpływy z tytułu opłat
legalizacyjnych nie mają sztywnego charakteru.
Ulgi w spłacie zobowiązań publicznoprawnych dotyczą samej realizacji tych
zobowiązań. Zasadnie są więc nazywane ulgami w wykonaniu zobowiązań.
Postępowania w sprawach ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, o których mowa
w art. 67a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, wszczyna się na wniosek podatnika.
Przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa nie określają terminu, w którym podatnik
może wystąpić z wnioskiem o ulgę w spłacie zobowiązania podatkowego. Wniosek taki
można złożyć w każdym czasie. Jednakże jednym z warunków koniecznych
umożliwiających jego merytoryczne rozpatrzenie, tj. ocenę ustalonego stanu
faktycznego w świetle przesłanek ewentualnego udzielenia ulgi, przez organ
administracji jest istnienie zobowiązania w chwili złożenia wniosku. Sprawa ulgi
w spłacie zobowiązania publicznoprawnego jest bowiem rozpatrywana wyłącznie
w płaszczyźnie wykonywania tego zobowiązania. Wniosek o ulgę w spłacie podlega
rozpatrzeniu w odrębnym postępowaniu, wszczętym w sprawie, która nie obejmuje
problematyki ustalania zobowiązań. Stąd też, proponując odpowiednie stosowanie
instytucji ulg w spłacie zobowiązań podatkowych do opłat legalizacyjnych, przyjmuje
się, że wniosek o ulgę w spłacie opłaty legalizacyjnej można złożyć w każdym czasie,
lecz warunkiem jego merytorycznego rozpatrzenia będzie istnienie opłaty
legalizacyjnej.
13. Projektowana ustawa ogranicza katalog obiektów budowlanych, wobec których
przystąpienie do użytkowania wymaga decyzji administracyjnej (pozwolenia na
użytkowanie). Łagodniejszy reżim prawny (milcząca zgoda udzielana w reakcji na
zawiadomienie o zakończeniu robót budowlanych) dotyczyć będzie: warsztatów
rzemieślniczych, stacji obsługi pojazdów, myjni samochodowych i garaży do pięciu
stanowisk włącznie, obiektów magazynowych, takich jak: budynki składowe, chłodnie,
hangary i wiaty, a także budynków kolejowych, takich jak: nastawnie, podstacje
trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe i myjnie taboru
kolejowego, placów składowych, postojowych i parkingów oraz stawów rybnych.
W przypadku gdy projekt budowlany dotyczący tych obiektów wymagał uzgodnienia
pod względem ochrony przeciwpożarowej lub wymagań higienicznych i zdrowotnych,
18

zachowany zostanie obowiązek zajęcia stanowiska przez odpowiednie organy przed
złożeniem zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych. Katalogi obiektów,
których projekty budowlane podlegają tym czynnościom, określają przepisy szczególne
(projektowane zmiany w art. 56 i art. 57 ustawy). Zakłada się także skrócenie terminu
na wyrażenie przez organ sprzeciwu – w drodze decyzji administracyjnej – od
zawiadomienia o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych. Po zmianach
organ nadzoru budowlanego będzie miał 14 dni na dokonanie wymaganych prawem
czynności umożliwiających ocenę zawiadomienia. Jednocześnie do obliczenia dnia
wniesienia sprzeciwu zastosowanie znajdą przepisy dotyczące sprzeciwu od zgłoszenia
(projektowane zmiany w art. 54).
14. Zmiany wprowadzone przedmiotową nowelizacją wymagają odpowiednich zmian
w przepisach regulujących funkcjonowanie rejestrów wniosków o pozwolenie na
budowę oraz decyzji o pozwoleniu na budowę, w tym dotyczących terenów
zamkniętych, o których mowa w art. 82b ustawy. Dokonano zmiany w art. 82b,
w którym wskazuje się na objęcie ww. rejestrami również spraw wynikających ze
złożenia zgłoszenia z projektem budowlanym. W ust. 4 i 4a tego przepisu określono
zakres danych zamieszczanych w rejestrach. Dodano także przepis określający, które
dane zawarte w tych rejestrach są jawne i publikowane na stronie internetowej
Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Jawność rejestrów budowlanych ma istotne
znaczenie dla zapewnienia transparentności przebiegu procesu budowlanego. Zmianie
uległo również upoważnienie ustawowe zawarte w ust. 8 tego przepisu, określające
wzory tych rejestrów oraz sposób ich prowadzenia.
15. Omawiany projekt ustawy wprowadza ponadto zmiany w następujących aktach
prawnych:
1) ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 2012 r. poz. 647, z późn. zm.) – projektowana zmiana ma charakter
doprecyzowujący; konsekwencją wprowadzenia trybu zgłoszenia z projektem
budowlanym jest konieczność doprecyzowania przepisów ustawy z dnia 27 marca
2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwanej dalej ,,upzp”,
ustanawiających katalog inwestycji wymagających uzyskania decyzji o warunkach
zabudowy, w przypadku gdy nieruchomość nie jest objęta ustaleniami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego; obecne brzmienie przepisu art. 59 upzp
wywołuje wiele wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie, zwłaszcza w zakresie
19

wskazania katalogów inwestycji wymagających uzyskania decyzji o warunkach
zabudowy; przepis art. 59 ust. 1 upzp wskazuje w tym zakresie na zasadę ogólną,
zgodnie z którą decyzji o warunkach zabudowy wymaga zmiana sposobu
zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na
budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także
zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86 upzp; pojęcie ,,zmiana sposobu
zagospodarowania terenu” nie jest zdefiniowane w upzp, stanowi określenie
doktryny urbanistycznej, w związku z tym niezwykle trudno jest sformułować
zamknięty i precyzyjny katalog inwestycji wymagających uzyskania w drodze
decyzji warunków zabudowy; trudność ta wynika również z odesłania do
odpowiedniego stosowania przepisu art. 50 ust. 2 upzp; orzecznictwo sądów
administracyjnych już obecnie stwierdza, że decyzji o warunkach zabudowy mogą
wymagać również zamierzenia budowlane niewymagające pozwolenia na
budowę, jednakże w celu jednoznacznego rozstrzygnięcia, że budowa budynku
mieszkalnego jednorodzinnego na podstawie zgłoszenia z projektem budowlanym
na nieruchomości nieobjętej ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego w każdym przypadku wymaga decyzji o warunkach zabudowy,
zaproponowano dodanie ust. 2a w art. 59 upzp;
2) ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2012 r. poz. 1282,
z późn. zm.) – zmiany zaproponowane w ustawie o opłacie skarbowej są
konsekwencją projektowanych zmian w ustawie – Prawo budowlane i mają na celu
utrzymanie dochodów gmin z tytułu opłaty skarbowej na niezmienionym poziomie
w stosunku do wynikającego z obowiązujących przepisów; w tym celu, w związku
z ograniczeniem stosowania instytucji prawnych do określonych kategorii obiektów
budowlanych, zawarto regulacje pozostawiające obowiązek uiszczenia opłaty
skarbowej od czynności organów dokonywanych w uproszczonych

7) „Zmiana zagospodarowania terenu jest pojęciem zaczerpniętym z urbanistyki, które nie doczekało się
wyraźnego prawnego zdefiniowania czy przybliżenia, a ostateczna treść przypisywana temu pojęciu
kształtuje się dopiero na podstawie konkretnego przypadku z praktyki.” – wyrok WSA w Olsztynie
z dnia 23 września 2008 r. w sprawie II SA/Ol 457/08.
8) Wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie II OSK 2144/10, który stwierdza, że „Zgodnie
z art. 59 ust. 2 w zw. z art. 59 ust. 1 u.p.z.p. wydania decyzji o warunkach zabudowy wymaga każda
zmiana sposobu zagospodarowania terenu, nawet taka, która nie wymaga pozwolenia na budowę.”, jak
również wyroki NSA w sprawach: II OSK 1826/06 z dnia 10 stycznia 2008 r. oraz II OSK 1069/06
z dnia 13 lipca 2007 r. i zawarte w nich szerokie uzasadnienie wraz z głosami doktryny prawniczej.
20

postępowaniach; dotyczy to instytucji zgłoszenia z projektem budowlanym, także
dla przebudowy, jak i ograniczenia katalogu obiektów wymagających pozwolenia
na użytkowanie; odpowiednie zmiany wprowadzono w załączniku do
nowelizowanej ustawy; należy w tym zakresie wskazać, że obecnie decyzja
w przedmiocie zatwierdzenia projektu budowlanego podlega opłacie skarbowej
(zgodnie z załącznikiem do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej,
jednak z opłaty tej zwolnione są czynności w sprawach budownictwa
mieszkaniowego (zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 tej ustawy);
3) ustawie z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali
socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U.
Nr 251, poz. 1844, z późn. zm.) – zawarta w ww. ustawie definicja pojęcia
„rozpoczęcie realizacji przedsięwzięcia” (art. 16 ust. 2 pkt 1) jest podstawą do
ustalenia, czy dopuszczalne jest udzielenie wsparcia finansowego na cele określone
w tej ustawie; w dotychczasowym brzmieniu ww. ustawy rozpoczęciem realizacji
przedsięwzięcia jest między innymi dzień określony w zawiadomieniu właściwego
organu o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, kierowanym na
podstawie art. 41 ust. 4 ustawy – Prawo budowlane; w związku z likwidacją
instytucji przedmiotowego zawiadomienia, w ww. ustawie proponuje się
wprowadzenie zmiany polegającej na uznaniu, że rozpoczęcie realizacji
przedsięwzięcia oznacza faktyczne rozpoczęcie robót budowlanych.
16. Projekt ustawy zawiera także przepisy przejściowe i dostosowujące:
W art. 5 projektu ustawy określono, że ilekroć przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r.
o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.)
w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r. wiążą skutki prawne
z uzyskaniem pozwolenia na budowę budynku, rozumie się przez to również uzyskanie
uprawnienia do budowy budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia
7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, wynikającego z upływu terminu na wniesienie
przez właściwy organ sprzeciwu od zgłoszenia. Przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r.
o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2007 r. ustanawiały
ulgę od podatku od spadków i darowizn, wiążącą się z podejmowanymi przez
spadkobierców bądź obdarowanych działaniami mającymi na celu zabezpieczenie
potrzeb mieszkaniowych. Przepisy tej ustawy (art. 16 ust. 7) wskazywały, że nie
stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji o przyznaniu ulgi zbycie udziału w budynku
21

lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku
lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków
mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę
albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia
zbycia. Pomimo zmiany tego przepisu, dokonanej z mocą od 1 stycznia 2007 r., wciąż
możliwe jest wystąpienie stanów faktycznych, w których znajduje on zastosowanie
(decyduje bowiem data otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy). W związku z tym
zaproponowano wprowadzenie omawianego przepisu do projektu ustawy. Niezasadne
byłoby bowiem ograniczanie uprawnień obowiązujących w ww. ustawie jedynie do
przypadków, gdy budowa następuje na podstawie pozwolenia na budowę.
W art. 6 projektu ustawy określono, że do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia
wejścia w życie niniejszej ustawy decyzją ostateczną stosuje się przepisy
dotychczasowe (ust. 1). Ponadto określono, że do spraw o wydanie decyzji
o pozwoleniu na budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar
oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały
zaprojektowane, oraz przebudowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie
prowadzi ona do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania tych budynków,
na wniosek inwestora, złożony najpóźniej w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje przepisy tej ustawy (ust. 2). Jednocześnie określono (ust. 4),
że w takich przypadkach uiszczona opłata skarbowa podlegać będzie zaliczeniu na
poczet opłaty skarbowej należnej za przyjęcie zgłoszenia.
W art. 7 projektu ustawy określono, że dane wprowadzone do rejestrów wniosków
o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy nie podlegają publikacji w trybie art. 82b ust. 7 ustawy –
Prawo budowlane. Należy podnieść, że wprowadzenie tego przepisu wynika z faktu, że
w stosunku do danych wprowadzonych do rejestrów wniosków o pozwolenie na
budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy brak jest przepisów będących podstawą prawną ich upubliczniania.
W art. 8 projektu ustawy przewidziano, że dotychczasowe przepisy wykonawcze
wydane na podstawie upoważnień zawartych w art. 32 ust. 5 oraz art. 82b ust. 4 ustawy
– Prawo budowlane zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów
wykonawczych wydanych na podstawie art. 32 ust. 5 oraz art. 82b ust. 8 ustawy, nie
dłużej jednak niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
22