Poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących przekształceń własnościowych nieruchomości

mieszkanie zakładowe, o którym mowa w ust. 1. Sprawy, o których mowa w 
ust. 3 i ust. 9, toczą się we właściwym trybie postępowania procesowego.  
8. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, nabycie własności 
mieszkania  od  Skarbu  Państwa  lub  jednostki  samorządu  terytorialnego 
następuje  w  umowie  notarialnej  po  cenie  rynkowej  określonej  przez 
rzeczoznawcę  majątkowego.  Na  wniosek  osoby  uprawnionej cena jest 
obniżona  na  zasadach  określonych  w  art.  6  ustawy  wymienionej  w  art.  3  i 
rozłożona na raty płatne w okresie do 10 lat.  
9.  Skarb  Państwa  i  odpowiednio  jednostka  samorządu  terytorialnego,  jeżeli  z 
naruszeniem przepisów wymienionych w ust. 2, zbyły posiadane mieszkanie, 
o  którym  mowa  w  ust.  1,  to  tytułem  odszkodowania  wypłacają  osobie 
fizycznej  lub  prawnej,  będącej  aktualnym  właścicielem  tego  mieszkania,  na 
jej wniosek, cenę zawartą w unieważnionej umowie lub decyzji zbycia przez 
Skarb  Państwa  lub  jednostkę  samorządu  terytorialnego  mieszkania 
zakładowego. Cena ta, powiększona o poniesione przez właściciela nakłady, 
podlega  waloryzacji  według  obowiązujących  przepisów  w  gospodarce 
nieruchomościami.       
10.  Rada  Ministrów  określi  w  trybie  rozporządzenia zasady przyjmowania 
pracowniczych  mieszkań  zakładowych,  gospodarowania  tym  zasobem 
mieszkań  oraz  rozliczeń  jednostek  samorządu  terytorialnego  ze  Skarbem 
Państwa, stosownie do zasad przyjętych w ramach Funduszu Dopłat.   
11.  Hipoteka  obciążająca  dotychczas  nieruchomość,  w  której  przeniesiono  lub 
ustanowiono  odrębną  własność  lokalu  na  rzecz  osoby  uprawnionej,  nie 
obciąża powstałej części nieruchomości lokalowej i związanego z nią udziału 
w nieruchomości wspólnej. 
12.  Jeżeli  wartość  pozostałej  części  nieruchomości,  w  której  przeniesiono  lub 
ustanowiono  odrębną  własność  lokalu  na  rzecz  osoby  uprawnionej,  nie 
zapewnia  wierzycielowi  hipotecznemu  dostatecznego  zabezpieczenia,  może 
on  żądać  od  właściciela  obciążonej  nieruchomości  ustanowienia 
zabezpieczenia dodatkowego w odpowiednim terminie przez siebie 
wyznaczonym.  W  przypadku  braku  możliwości  wskazania  zabezpieczenia 
zastępczego,  akceptowalnego  przez  wierzyciela  hipotecznego,  gwarancji 
zastępującej hipotekę udziela Skarb Państwa. 
13. W sprawach nie określonych w niniejszej ustawie mają zastosowanie przepisy 
ustawy wymienionej w art. 3 i przepisy powszechnie obowiązujące.   
2) Uchyla się art. 5. ”. 
Art. 7. 
W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.  z 2010 r. 
Nr 90, poz. 594, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 
1) w art. 95 dodaje się ust. 5 w brzmieniu:  
„5.  Nie  pobiera  się  opłat  od  wniosku  o  ustanowienie  lub  przeniesienie  własności  lokalu 
mieszkalnego albo zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym 
nieruchomości gruntowej oraz o inne roszczenia, złożonego na podstawie art. 4 ustawy z 
dnia  7  lipca  2005  r.  o  zmianie  niektórych  ustaw  dotyczących  nabywania  własności 
nieruchomości (Dz. U. Nr 157, poz. 1315)     
2) w art. 96 w ust. 1 dodaje się pkt 13 w brzmieniu: 
„13) strona dochodząca ustanowienia lub przeniesienia własności lokalu mieszkalnego albo 
zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym nieruchomości gruntowej oraz 
innych  roszczeń,  o  których  mowa  w  art.  4  ustawy  z  dnia  7  lipca  2005  r.  o  zmianie 
niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości.”; 
 
5 
3) po art. 98 dodaje się art. 98a w brzmieniu: 
„Art.  98a.  W  toku  postępowania  o  ustanowienie  lub  przeniesienie  własności  lokalu 
mieszkalnego albo zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym 
nieruchomości gruntowej oraz o inne roszczenia, na podstawie art. 4 ustawy z 
dnia  7  lipca  2005  r.  o  zmianie  niektórych  ustaw  dotyczących  nabywania 
własności nieruchomości wydatki ponosi Skarb Państwa.”. 
Art. 8. 
W ustawie z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie  ustawy  o  zakwaterowaniu  Sił  Zbrojnych 
Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 143) wprowadza się 
następujące zmiany: 
1)  w art. 1 w pkt 54 uchyla się lit. a i b; 
2)  w art. 20 uchyla się pkt 2.” 
 
Art. 9. 
1. Pracownicze mieszkania zakładowe, o których mowa w art.4 ust.1 ustawy zmienianej w art. 6 
niniejszej ustawy,  powstałe  przy  udziale  zakładowego  funduszu  mieszkaniowego  i  dotacji  z 
budżetu  państwa,  jak  też  osobistego  wkładu  najemców,  podlegają  zbyciu  na  rzecz 
uprawnionych najemców, stosownie do złożonych przez nich wniosków, bez zwłoki w okresie 
do dnia 31 grudnia 2014 r. 
 
2.  Mieszkania,  o  których  mowa  w  ust.1,  zbywane  są  w  trybie  i  na  zasadach  przyjętych 
w niniejszej ustawie i w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania  mieszkań 
będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem 
Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością 
Skarbu Państwa, jak też na podstawie innych przepisów powszechnie obowiązujących w tym 
przedmiocie. 
 
3.  Wspólnota  mieszkaniowa  zakładowego    budynku    mieszkalnego,  w    którym  znajdują    się   
lokale, wymienione w ust.1, nabywa nieodpłatnie i z mocy prawa staje się z dniem 1 stycznia 
2015 r. właścicielem  tego  budynku  wraz  z  gruntami,  lokalami  i  towarzyszącymi  obiektami 
infrastruktury  technicznej. Przekazywanie  tego  budynku wspólnocie mieszkaniowej 
przeprowadza  się  według  zasad  i  w  trybie  przepisów  niniejszej  ustawy  oraz  stosuje  się 
odpowiednio  zasady  przyjęte  w  ustawie  z  dnia  12  października  1994  r.  o  zasadach 
przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa  państwowe. 
 
4. Najemca  uprawniony  do  nabycia  własności  lokalu  mieszkalnego  ponosi   opłaty   przypisane  
    członkowi wspólnoty mieszkaniowej i zachowuje nabyte prawo wykupienia zajmowanego lokalu 
    mieszkalnego, które wspólnota mieszkaniowa zbywa na wniosek uprawnionego najemcy. 
 
5.  Lokatorzy  nie  będący    właścicielami  zajmowanych    lokali  (  najemcy,  dzierżawcy  i  inni  )      
ponoszą opłaty   na  podstawie  umowy  zawartej  ze  wspólnotą  mieszkaniową  i  z  głosem 
doradczym  uczestniczą    w  posiedzeniach  i  wypracowywanych  decyzjach  wspólnoty 
mieszkaniowej . 
 
 
6.  Pracownicze  mieszkania  zakładowe,  o  których  mowa  w  ust.1,  nie  wchodzą  w  skład  majątku 
państwowego zakładu pracy i podmiotów określonych w art. 4 ust.1 ustawy zmienianej w art.6, 
i nie mogą być wykorzystane do poręczeń i pokrywania własnych zobowiązań tych  zakładów 
pracy wobec osób trzecich, w tym Skarbu Państwa. 
 
 
6 
7. Minister Skarbu  Państwa,  w  porozumieniu  z  Ministrem  Transportu, Budownictwa i 
Gospodarki Morskiej i Ministrem Finansów, przygotuje w terminie do dnia 30 września 2013 
r.,  projekt  uregulowań  ustawowych  dotyczących  przechodzenia  państwowego  systemu 
finansowania  zakładowego  budownictwa mieszkaniowego na system finansowego i 
organizacyjnego  wspierania  indywidualnego  budownictwa  mieszkaniowego  w  zakładach 
pracy,  opartego  na  konstytucyjnym  prawie  każdego  obywatela  do  własnego  mieszkania. 
Regulacje  te  są  częścią  programu  doskonalenia systemu  finansów  publicznych  państwa  i 
częścią wieloletniego programu wspierania budownictwa mieszkaniowego. 
 
Art. 10. 
Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu 
umowy o przekształcenia roszczeniowe nieruchomości, o których mowa w niniejszej ustawie 
ponosi Skarb Państwa  
Art. 11. 
1. Do spraw wszczętych, lecz nie zakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, 
dotyczących roszczeń oraz realizacji złożonych wniosków, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 
ust. 3 ustawy zmienianej w art. 6 i w art.9 niniejszej ustawy stosuje się przepisy tej ustawy. 
2. Jeżeli postępowanie sądowe w sprawach, o których mowa w art. 4 ust.1 ustawy wymienionej 
w art. 6, i  wszczęte  przed  dniem  wejścia  w  życie  niniejszej  ustawy  prowadzone  było  w 
trybie procesowym, sąd prowadzi je od tego dnia w trybie nieprocesowym lub przekazuje 
właściwemu  sądowi  do  rozpoznania  w  takim  trybie.  W  wypadku  przekazania  stosuje  się 
odpowiednio przepisy art. 200 § 2 i §  3  Kodeksu  postępowania  cywilnego.  Jednak  każdy 
uczestnik  postępowania  może  żądać  powtórzenia  czynności  sądu  dokonanych  bez  jego 
udziału. 
 
Art. 12. 
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7 
 
 
U Z A S A D N I E N I E 
 
 
 
1.  Potrzeba i cel wydania ustawy. Rzeczywisty  stan w normowanej dziedzinie. 
Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne.” 
 
Przedstawiony  projekt  ustawy  jest  kontynuacją  prób  rozwiązania  problemu  reprywatyzacji 
pracowniczych  mieszkań  zakładowych  poprzez  nowelizację  przepisów ustawy z dnia 7 lipca 
2005 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości. 
 
Przedstawiany projekt ustawy rozwiązuje i zamyka proces reprywatyzacji pracowniczych 
mieszkań zakładowych. Proces ten jest integralną częścią transformacji ustrojowej gospodarki i 
państwa  zapoczątkowanej  w  1990  r.  Nie  mamy  do  czynienia  z  brakiem  prawidłowych  
systemowych  rozwiązań  prawnych, lecz  z  błędną  interpretacją  i  rażącym    naruszeniem 
obowiązujących  przepisów  ustawowych.  Ten  proces  systemowej  regulacji, zawarty w wielu 
aktach  prawnych  zamyka  ww.  ustawa  z  dnia  07.07.2005  r.,  w  której  proponuje  się  jedynie 
uściślić  i  uzupełnić  niektóre  regulacje,  w  tym  dotyczące  uściślenia  pojęcia  interesu  prawnego 
poszkodowanego najemcy i doprecyzowanie trybu wykonania  prawa  pierwokupu,  jak  też 
definitywnego  zamknięcia  procesu  reprywatyzacji  tych  mieszkań  pracowniczych.  Projekt 
przewiduje  także  wyeliminowanie  pojawiających  się  błędnych  rozwiązań  ustawowych,  w 
których zastępuje się reprywatyzację przeżytym systemem opartym w całości na finansowaniu 
budżetowym. Ten regres reanimuje rozwiązania z ubiegłej epoki. 
 
W V kadencji Sejm podejmowano próby nowelizacji ww. ustawy: senacki projekt ustawy 
zawarty w drukach sejmowych 602  i 2141. Jednak tych prac legislacyjnych nie  dokończono  z 
powodu skrócenia V kadencji Sejmu RP.  
Projekty  te  oprócz  reprywatyzacji  pracowniczych  mieszkań  zakładowych  obejmowały 
dodatkowo  kwestie  dotyczące  mieszkalnictwa  spółdzielczego,  przekształcenia  prawa 
użytkowania  wieczystego  w  prawo  własności  nieruchomości  oraz  umorzenia  niektórych 
bankowych  kredytów  mieszkaniowych.  Te  trzy  dodatkowe  obszary  regulacji  powodowały 
wysokie dodatkowe skutki finansowe na kwotę kilkunastu miliardów złotych i budziły poważne 
zastrzeżenie Ministra Finansów. 
 
Na  początku  VI  kadencji  Sejmu  RP  organizacje  społeczne  przygotowały  rozpatrywany 
obecnie nowy projekt ustawy (druki 1224 i 1214a) który po przejęciu przez grupę posłów i po 
uwzględnieniu  stanowiska  Rady  Ministrów  (z  dnia  26.11.2008  r.),  Komisji  Ustawodawczej, 
Biura  Analiz  Sejmowych  i  innych  instytucji  został  przyjęty  przez  Sejm  RP  w  pierwszym 
czytaniu w dniu 4.12.2008 r. Projekt ten po wyłączeniu powyższych trzech obszarów regulacji 
(mieszkalnictwo  spółdzielcze,  wieczyste  użytkowanie  gruntów,  umorzenia  kredytów)nie  tylko 
nie  powoduje  dodatkowych  skutków  finansowych,  lecz  w  sytuacji  przyjętych  ostatnio 
szkodliwych  uregulowań  ustawowych,  przynosi  oszczędności  w  finansach  publicznych 
szacowanych wstępnie na kwotę około 100 miliardów złotych. 
 
Na wniosek Komisji Infrastruktury  Przewodniczący-Pełnomocnik  Porozumienia 
Stowarzyszeń  Krajowych,  Regionalnych  i  Zakładowych  (autorów  projektu)  przedstawił  w 
Komisji Infrastruktury w dniu 27.09.2009 r. i w Podkomisji Nadzwyczajnej w dniu 6.10.2009 r. 
obszerną  analizę  prawną  (poniżej  przedstawioną)  jak  też  krytyczną  ocenę  uczelnianych  opinii 
prawnych,    do  której  nikt  z  uczestników  obrad  nigdy  nie  zgłosił  zastrzeżeń  i  nigdy  nie  
przeprowadzono  debaty  prawnej  w  tym  przedmiocie.    Natomiast  do  projektu  zgłaszano  i 
wprowadzano bezzasadne rozwiązania. 
 
Podczas prac legislacyjnych w 2009 r. pojawił się konkurencyjny projekt grupy posłów w 
druku  nr  2275.  Na  zamówienie  Przewodniczącego  Komisji  Infrastruktury  i  na  zlecenie  Biura 
Analiz Sejmowych, prof. zw. dr hab. Marek Chmaj, znawca okresu transformacji ustrojowej po 
1990 r., przedstawił w dniu 18.05. 2010 r. ekspertyzę prawną tych dwóch projektów i uznał, że 
 
8 
projekt    w  drukach  1224  i  1224A  nadaje  się  do  drugiego  czytania  a  projekt  druku  1275  jest 
sprzeczny z prawem i powinien być wyłączony z dalszych prac legislacyjnych. W głosowaniach 
projekty te były na przemian przyjmowane i odrzucane i nie zostały wprowadzone do drugiego 
czytania wobec kończącej się VI Kadencji Sejmu RP. W tej sytuacji ze względu na zwłokę w 
procedowaniu  i  przyjętą  zasadę  dyskontynuacji prace legislacyjne już  po  raz  trzeci  mogą  być 
procedowane od początku. 
 
Autorzy  projektu  uważają,  że  sytuacja  poszkodowanych  najemców  jest  rozwiązywana 
ponad  podziałami  politycznymi  jako  konstytucyjny  wymóg  współżycia  społecznego. 
Stowarzyszenia  odstąpiły  od  zbierania  100  tys.  podpisów  i  wnoszą  ten  projekt  do  laski 
marszałkowskiej w drodze przejęcia go przez grupę posłów. 
Brak debaty prawnej w pracach legislacyjnych nad dotychczasowymi projektami, zmusza 
do  przedstawienia  poniższej  poszerzonej    analizy  obowiązujących  uregulowań  prawnych  oraz 
aktualnego  orzecznictwa  Sądu  Najwyższego  i  Naczelnego  Sądu  Administracyjnego  w  tym 
przedmiocie. 
 
2. Podstawa prawna projektu ustawy 
 
 
Od paru lat następowało wyhamowanie a nawet regres w realizacji programu nowej polityki 
mieszkaniowej  państwa  wdrażanej  w  okresie  transformacji  ustrojowej  po  1990  roku.  Celem  tej 
polityki jest przejście od powszechnie panujących form państwowej własności w mieszkalnictwie 
do  form  właściwych  gospodarce  rynkowej,  opartej  na  prawie  każdego  obywatela  do  własnego 
mieszkania. Dojrzały model prawny tej nowej polityki mieszkalnictwa ukształtował się w połowie 
lat dziewięćdziesiątych i został wyrażony w poniższych ustawach: 
1)  ustawa  z  dnia  29.09.1990  r.  o  zmianie  ustawy  o  gospodarce  gruntami  i  wywłaszczeniu 
nieruchomości z dnia 29.04 1985 r. 
2)  ustawa z dnia 24.06.1994 r. o własności lokali, 
3)  ustawa z dnia 12.10.1994 r.  o  zasadach  przekazywania  zakładowych  budynków 
mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe, 
4)  ustawa  z dnia 2.07.1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych, 
5)  ustawa z dnia 22.06.1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, 
6)  ustawa z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami. 
Ta systemowa regulacja prawna została usankcjonowana w Konstytucji RP z dnia 6.04.1997 r. i w 
innych systemowych ustawach w tym przedmiocie, w tym zwłaszcza w ustawie z dnia 15.12.2000 
r., o której  mowa w art.5 projektu ustawy oraz ustawa z dnia 7.07.2005 r. wymieniona w art.6 
projektu ustawy.  Ten  model  ustrojowy  i  politykę  mieszkalnictwa  został  potwierdzony  w 
orzecznictwie  Trybunału  Konstytucyjnego,  Sądu  Najwyższego  i  Naczelnego  Sądu 
Administracyjnego. 
 
Model pracowniczych mieszkań  zakładowych  powstał  jako  pierwsza  refleksja  i  reakcja  na 
panujący  do  końca  lat  pięćdziesiątych  model  przejmowania  przez  władzę  publiczną 
wielorodzinnych  prywatnych  kamienic  i  przydzielania  mieszkań  indywidualnym  najemcom. 
Wkrótce okazało się jednak, że państwo nie ma środków finansowych na budowę nowych, remonty 
starych mieszkań, a najemcy nie remontowali mieszkań, które nie były ich własnością. Ten system, 
z różną dynamiką zmian przetrwał do końca lat osiemdziesiątych. Już na początku tej kryzysowej 
sytuacji przerzucono koszt budowy  i  remontów  mieszkań na państwowe zakłady  pracy. W drodze 
przepisów ustawowych (ustawa z dnia 14.07.1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach, 
ustawa z dnia 23.06.1973 r. o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach 
gospodarki uspołecznionej i inne) powstał zakładowy fundusz mieszkaniowy, tworzony jako część 
wynagrodzenia  za  pracę  odprowadzanego  z funduszy osobowych na pracownicze budownictwo 
mieszkaniowe. Bazą tego budownictwa stał się, więc zakładowy fundusz mieszkaniowy, naliczany 
procentowo  wg  średniej  płacy  krajowej  za  ostatni  kwartał  roku  ubiegłego.  Przydzielane 
pracownicze  mieszkania  zakładowe  były  następnie  sprzedawane  pracownikom  na  warunkach 
preferencyjnych,  po  wyrażeniu  zgody  przez  80%  najemców,  a  wszystkie  uzyskane  kwoty  były 
 
9