Rządowy projekt ustawy o funduszu sołeckim

 
Proponuje się zastosowanie następujących mierników: 
1)  liczba gmin, które zdecydowały się na utworzenie funduszu sołeckiego; 
2)  wysokość  kwot  zwrotu  z  budżetu  państwa  wydatków  wykonanych  w  ramach 
funduszu. 
Zmiany zawarte w projektowanej ustawie będą miały wpływ na zwiększenie wydatków 
budżetu państwa oraz zwiększenie dochodów gmin. 
3.1. Stan obecny 
Obecnie  zwrot  z  budżetu  państwa  obejmuje  wydatki  poniesione  w  roku  poprzednim 
w wysokości uzależnionej od relacji kwoty bazowej gminy do kwoty bazowej dla kraju 
(tzn.  zależny  jest  od  poziomu  zamożności  gminy  i  liczby  jej  mieszkańców) 
i maksymalnie  może  wynosić  30%  (dla  gmin  o  najniższych  dochodach  bieżących  per 
capita), 20% lub 10% (dla gmin o najwyższych dochodach bieżących per capita).  
Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie 
trybu  zwrotu  części  wydatków  gmin  wykonanych  w  ramach  funduszu  sołeckiego 
(Dz. U. Nr 21,  poz.  106),  zwrot  wydatków  następuje  na  rachunek  budżetu  gminy 
w terminie do dnia 31  sierpnia  roku  następującego  po  roku,  w  którym  dokonano 
wydatków. Podstawą dla dokonania zwrotu jest wniosek gminy złożony do właściwego 
wojewody, który  sprawdza prawidłowość wniosku pod względem  rachunkowym oraz 
formalnym i dokonuje zwrotu.  
Wojewodowie przekazują w wersji tabelarycznej (wzór tabeli przygotowany przez MF) 
zestawienie  wnioskowanych  kwot  zwrotu  dla  poszczególnych  gmin  części  wydatków 
poniesionych w ramach funduszu sołeckiego (w poszczególnych latach). 
Minister Finansów dokonuje –  decyzjami wydanymi  na podstawie art. 154 ustawy 
o finansach publicznych – zwiększeń planu dotacji celowych w budżetach wojewodów, 
z przeznaczeniem na zwrot gminom części wydatków wykonanych w ramach funduszu 
sołeckiego. 
W roku 2011 wysokość zwrotu, za realizację zadań w 2010 r., wyniosła 43 823 tys. zł; 
w roku 2012, za realizację zadań w 2011 r. – 51 172 tys. zł, w roku 2013 – za realizację 
zadań w 2012 r. – 58 341 tys. zł.  
W ustawie budżetowej na rok 2014 zaplanowana rezerwa celowa cz. 83 poz. 51 – Zwrot 
części  wydatków wykonanych w ramach funduszu  sołeckiego  w  2013  r.  wynosi 
68 000 tys.  zł.  Kwota  ta  została  ustalona  przez  Ministerstwo  Finansów  na podstawie 
danych pozyskanych od wojewodów.  
8 
 
 
Projekt przewiduje, że gminy będą otrzymywały podwyższony zwrot części wydatków 
wykonanych  w  ramach  funduszu  sołeckiego,  począwszy  od  2015  r.  W  związku 
z powyższym,  w  przypadku  podjęcia  uchwały  o  wyodrębnieniu  funduszu  w  2013  r., 
realizacji  funduszu  sołeckiego  w  2014  r.  –  w 2015  r.  nastąpi  „zwrot”  wydatków 
wykonanych w ramach funduszu  w  nowej  wysokości  (tj.  20,  30,  40%).  W  związku 
z powyższym  kwota  68 000  tys.  zł.  przewidziana  na  ten  cel  w  projekcie  ustawy 
budżetowej na rok 2014 r. nie zostanie przekroczona.  
Obecnie, w skali kraju, uchwały o utworzeniu funduszu sołeckiego podejmuje ok. 50% 
wszystkich  gmin.  Wskaźnik  ten  utrzymuje  się  na  zbliżonym  poziomie  od  początku 
funkcjonowania  ustawy,  tj.  od  2009  r.  (rady  gmin  podejmują  uchwały  o  utworzeniu 
funduszu sołeckiego w danym roku, na następny rok budżetowy).  
1.  Stosunek liczby gmin, które utworzyły fundusz sołecki, do liczby wszystkich gmin 
w kraju: 2010 r. – 47,5%, 2011 r. – 45,3%, 2012 r. – 47%, 2013 r. – 47,4%, 2014 r. 
– 49,2%. 
2.  Stosunek liczby gmin, które utworzyły fundusz sołecki, do liczby gmin, w których 
są  sołectwa: 2010 r. – 54,6%, 2011 r. –  52%, 2012 r. –  54%, 2013 r. –  54,5%, 
2014 r. – 56,1%. 
Warto  zaznaczyć,  że  najliczniejszą  grupę  gmin  uzyskujących  refundację  z  budżetu 
państwa stanowią gminy otrzymujące 30% zwrotu. I tak w 2012 r.: 
−  56,4% wszystkich gmin, które  utworzyły  fundusz  sołecki,  otrzymało  zwrot 
z budżetu państwa w wysokości 30%, 
−  36,9% gmin otrzymało 20% zwrotu, 
−  6,6% gmin otrzymało 10% zwrotu. 
3.2. Przewidywane skutki finansowe wejścia w życie ustawy  
Nie  jest  możliwe  precyzyjne  wskazanie  skutków  finansowych  wejścia  w  życie 
projektowanej ustawy. Przyszłe wydatki budżetu państwa przeznaczone na refundację 
zależeć będą m.in. od skłonności gmin do korzystania z instytucji funduszu sołeckiego, 
zmian  dochodów  bieżących  per capita  w gminach oraz struktury dochodowej gmin, 
korzystających  z  funduszu  sołeckiego  (czy  gminy, w których  tworzony jest fundusz 
sołecki, należą do gmin zamożnych, średniozamożnych czy biednych).  
                                                 
1)  W ok. 13% gmin w kraju nie ma sołectw. 
2)  Był  to  zwrot  za  wydatki wykonane w 2011 r.;  dane  te  są  porównywalne  w  poszczególnych  latach 
funkcjonowania funduszu sołeckiego. 
9 
 
 
Dlatego  na  potrzeby  OSR  niezbędne  jest  przyjęcie  pewnych  założeń.  Zakłada  się,  że 
łączne  wydatki  budżetu  państwa  na  refundację  wydatków  funduszu  sołeckiego 
w warunkach  braku  zmiany  ustawy  rosłyby  w  tempie  odpowiadającym  tempu  inflacji 
w roku poprzedzającym wydatek. Przewiduje się, że wejście w życie ustawy spowoduje 
znaczące zwiększenie zainteresowania gmin tworzeniem funduszy sołeckich. Prognoza 
zakłada  wzrost  odsetka  gmin  korzystających  z  funduszu  wśród  wszystkich  gmin 
posiadających  sołectwa  z  54,5%  do  70%  i  wprost  proporcjonalny  wzrost  wydatków 
budżetu państwa z tego tytułu (zostaną one poniesione dopiero w 2015 r.). 
Warianty wzrostu wydatków z budżetu państwa na fundusz sołecki (w tys. PLN) 
Wariant 1 – obecna ustawa dalej obowiązuje, wzrost funduszy sołeckich o współczynnik inflacji  
Rok 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
2022 
2023 
Wydatki z budżetu państwa  
68 000 
69 632 
71 373 
73 157 
74 986 
76 786 
78 629 
80 516 
82 448 
84 427 
Wariant 2 – projektowana ustawa wchodzi w życie, ale brak wzrostu zainteresowania wśród gmin (korzystają te same JST, co wcześniej) 
Rok 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
2022 
2023 
Wydatki z budżetu państwa 
68 000 
97 694 
100 136 
102 639 
105 205 
107 730 
110 316 
112 963 
115 674 
118 451 
Wariant 3 – projektowana ustawa wchodzi w życie, wzrasta zainteresowanie wykorzystaniem funduszu (w 2014 r. liczba gmin, które korzystają 
z funduszu, rośnie z 54,5% do 70% wszystkich gmin, w których są sołectwa) 
Rok 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
2022 
2023 
Wydatki z budżetu państwa  
68 000 
97 694 
128 615 
131 830 
135 126 
138 369 
141 690 
145 091 
148 573 
152 138 
RÓŻNICA (wariant 3 – wariant 1) 
0 
28 062 
57 242 
58 673 
60 140 
61 583 
63 061 
64 575 
66 125 
67 712 
 
Źródło  danych:  obliczenia  własne  na  podstawie  danych  dotyczących  wysokości  zwrotu  dla 
poszczególnych województw zebranych przez wojewodów oraz Wytycznych dotyczących  stosowania 
jednolitych  wskaźników  makroekonomicznych  będących  podstawą  oszacowania  skutków  finansowych 
projektowanych zmian Ministra Finansów. 
 
Przy  tak  zdefiniowanych  założeniach  przewiduje  się,  że  wydatki  budżetu  państwa  na 
refundację wydatków w ramach funduszy sołeckich nie powinny przekroczyć: 
−  w 2014 r. kwoty 68 000 tys. zł, 
−  w 2015 r. kwoty 98 000 tys. zł, 
−  w 2016 r. kwoty 129 000 tys. zł, 
−  w 2017 r. kwoty 132 000 tys. zł, 
−  w 2018 r. kwoty 135 500 tys. zł, 
−  w 2019 r. kwoty 138 500 tys. zł, 
−  w 2020 r. kwoty 142 000 tys. zł, 
−  w 2021 r. kwoty 145 500 tys. zł, 
−  w 2022 r. kwoty 149 000 tys. zł, 
−  w 2023 r. kwoty 152 500 tys. zł. 
 
10 
 
 
W  porównaniu  z  obecnie  obowiązującymi  przepisami,  wydatki  budżetu  państwa 
powinny  wzrosnąć  o  ok.  28  mln  zł  w  2015  r.,  w  latach  kolejnych  natomiast  (przy 
realizacji  założenia  o  wzroście  zainteresowania  wykorzystaniem  funduszu)  o  kwotę 
wynoszącą od ok. 57 mln zł do ok. 67 mln zł rocznie.  
Ww.  środki  finansowe  powinny  zostać  zaplanowane  w  część  83  poz.  51  budżetu 
państwa  (dotacja  –  zwrot  części  wydatków  wykonanych  w  ramach  funduszu 
sołeckiego). 
4. Wpływ regulacji na rynek pracy 
Przedmiotowa regulacja nie będzie miała wpływu na rynek pracy. 
5.  Wpływ  regulacji  na  konkurencyjność  gospodarki  i  przedsiębiorczość,  w tym na 
funkcjonowanie przedsiębiorstw 
Projektowane  rozwiązania  nie  będą  miały  wpływu  na  konkurencyjność  gospodarki 
i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw. 
6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny 
Rozwiązania  zawarte  w  projekcie  ustawy  mają  spowodować  jeszcze  większy  wzrost 
aktywności  społecznej  i  inicjatyw  obywatelskich,  co  w  konsekwencji  powinno  być 
bodźcem prorozwojowym dla terenów wiejskich. 
11 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
      
 
 
Załącznik do uzasadnienia – 15 listopada 2013 r. 
 Zestawienie uwag zgłoszonych w toku konsultacji społecznych do projektu ustawy o 
zmianie ustawy o funduszu sołeckim  
 
 
Kwestionowany 
Informacja dotycząca uwzględnienia lub 
Podmiot  
zgłaszający uwagi Lp. 
przepis  
Uwaga 
nieuwzględnienia uwagi 
   
projektu ustawy 
wraz z uzasadnieniem 
Wojewoda Łódzki 
1. 
art. 1 pkt 1)b 
Wobec wprowadzonego obowiązku wyrażenia 
Uwaga nieuwzględniona. 
 
przez radę gminy zgody na wyodrębnienie 
Uchwała o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie 
 
funduszu sołeckiego bądź odmowy jego 
funduszu obowiązuje do momentu podjęcia przez 
 
utworzenia, powstaje wątpliwość odnośnie 
radę gminy uchwały o nie wyrażeniu zgody na 
 
interpretacji zapisu nowego ust. 1b. 
wyodrębnienie funduszu sołeckiego. 
 
Doprecyzowania wymaga czy podjęcie uchwały o  Możliwa jest interpretacja zmierzająca w kierunku, 
 
wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu, 
że domniemanie obowiązywania uchwały o 
 
skutkującej jego istnieniem także w kolejnych 
wyodrębnieniu środków funduszu sołeckiego ulega 
 
latach budżetowych, ma mieć walor 
„zawieszeniu” na okres obowiązywania uchwały o 
 
bezterminowego zobowiązania do zabezpieczenia  niewyodrębnieniu środków funduszu sołeckiego. 
 
takich środków i czy gmina będzie miała 
 
możliwość późniejszego podjęcia uchwały o 
odmowie wyrażenia zgody na dalsze istnienie 
funduszu sołeckiego. Rozstrzygnięciem tych 
wątpliwości mogłoby być dodanie w ust. 1b 
zapisu: „nie później niż do roku budżetowego w 
którym rada gminy podejmuje uchwałę o nie 
wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu”. 
2. 
art. 1 ust. 3 
Wskazanym jest uszczegółowienie rodzaju 
Uwaga nieuwzględniona. 
obowiązującej 
przedsięwzięć jakie mogą być realizowane w 
W projekcie nie nowelizowano wskazanych 
ustawy  
ramach funduszu sołeckiego.  
przepisów.  
Na marginesie podkreślenia wymaga, że nie 
możliwe stworzenie w ustawie zamkniętego 
 
1