Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

w konwentach publicznych uczelni zawodowych  (wraz  ze  zwiększeniem  kompetencji 
konwentów  w  obszarze  opisu  efektów  kształcenia)  oraz  o  ułatwieniach  w  zakresie 
zatrudniania praktyków na uczelniach (w przypadku profili praktycznych). 
Natomiast  w  zakresie  współpracy  uczelni  z  przedsiębiorcami  w  obszarze  badań 
naukowych nowelizacja przewiduje usprawnienia w procesie komercjalizacji wyników 
badań naukowych, co zostało szerzej opisane w pkt 5. 
Powyższe  propozycje  powinny  wydatnie  przyczynić  się  do  intensyfikacji  współpracy 
pomiędzy uczelniami i firmami, co w konsekwencji będzie mieć pozytywny wpływ na 
rozwój polskich regionów. 
Także zmiany w ustawie o systemie oświaty wpłyną na sytuację i rozwój regionalny. 
Wygaszenie  zakładów  kształcenia  nauczycieli  zmniejszy  obciążenia  administracyjne 
w jednostkach  samorządu  terytorialnego  wynikające  z  obowiązków  organów 
prowadzących  te  jednostki.  Począwszy  od  1  października  2016  r.  kształcenie 
nauczycieli będzie prowadzone wyłącznie w szkołach wyższych na studiach pierwszego 
i drugiego stopnia, jednolitych studiach magisterskich oraz studiach podyplomowych, 
stosownie do wymogów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 
17  stycznia  2012  r.  w  sprawie  standardów  kształcenia  przygotowującego  do 
wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131). 
Wygaszenie  kształcenia  w  kolegiach  nauczycielskich  i  nauczycielskich  kolegiach 
języków obcych nie powinno wpływać negatywnie na strategie rozwoju województw. 
W miejsce zakładów kształcenia mogą być tworzone szkoły kształcące w zawodach, na 
które będzie rosło zapotrzebowanie, np. na potrzeby sektora opieki medycznej, w tym 
opieki osób starszych. 
7.  Wpływ aktu normatywnego na uczelnie publiczne i niepubliczne 
Zgodnie z danymi POL-on  w  Polsce  działają  obecnie  442  uczelnie  (nie  licząc  uczelni 
postawionych w stan likwidacji),  z  czego  134  to  uczelnie  publiczne  a  pozostałe 
niepubliczne  (do  których  zaliczają  się  również  uczelnie  niepubliczne  finansowane  na 
zasadach uczelni publicznych –  tzw.  „uczelnie  kościelne”).  Z tej grupy 94 uczelnie 
publiczne a także 19 uczelni niepublicznych to uczelnie akademickie (nie licząc uczelni 
„kościelnych”). Pozostałe uczelnie to uczelnie zawodowe. 
Jednym  z  głównych  wyzwań,  z  jakim  będą  musiały  zmierzyć  się  uczelnie 
w najbliższych  latach,  jest  niż  demograficzny.  Zgodnie  z  szacunkami  MNiSW  liczba 
80 
 
 
studentów na uczelniach spadnie z 1,76 mln w 2011 r. do ok. 1,25 mln w 2024 r. Stąd 
konieczne  są  zmiany,  które  pomogą  szkołom  wyższym  dostosować  się  do 
nadchodzącego  niżu  demograficznego  gwarantując  jednocześnie  ochronę  przed 
ewentualną  likwidacją  uczelni  przestrzegających  prawa  i  oferujących  wysoką  jakość 
kształcenia. 
Jedną z głównych zmian w tym zakresie jest wprowadzenie możliwości potwierdzania 
efektów uczenia się. Instytucja ta pozwoli uczelniom szerzej otworzyć się na studentów 
w wieku nietradycyjnym, którzy  stanowią  szansę  na  chociaż  częściowe  ograniczenie 
negatywnych skutków niżu. Jak pokazują statystyki, w Polsce ciągle niewielki odsetek 
dorosłych kontynuuje edukację na późniejszym etapie kariery zawodowej. Dlatego też 
wprowadzana zmiana pozwoli uczelniom  dostosować  ofertę  edukacyjną  do  potrzeb 
osób w wieku nietradycyjnym. Długofalowym skutkiem zmian będzie rozwój kultury 
uczenia się przez całe życie oraz poprawa wizerunku szkolnictwa wyższego wśród osób 
dorosłych. 
Inną propozycją mającą na celu ochronę uczelni oferujących wysoką jakość kształcenia 
jest tzw. „lista ostrzeżeń” zawierająca informacje o uczelniach dotyczące zawieszonych 
lub  cofniętych  uprawnień  do  prowadzenia  studiów,  wygaśnięcia  uprawnień  do 
prowadzenia studiów lub cofnięcia pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej lub 
jej likwidacji.  Lista stanowić będzie informację  dla studentów, na których uczelniach 
studia są prowadzone nierzetelnie albo z naruszeniem prawa, w tym praw studentów, co 
w efekcie przełożyć się powinno na decyzje kandydatów na studia. 
Proponowane  rozwiązania  mają  również  przeciwdziałać  dominującemu  w  uczelniach 
zawodowych  trendowi  kształcenia  na  kierunkach  studiów  o  profilu 
ogólnoakademickim,  w  szczególności  na  tzw.  „kierunkach  masowych”.  Obecnie, 
zgodnie z danymi z systemu POL-on, 18% wszystkich prowadzonych kierunków ma 
profil praktyczny, przy czym w przypadku uczelni zawodowych  odsetek ten wynosi 
ok. 40%.  Nowelizacja  przewiduje,  że  jednostka  organizacyjna  uczelni  nieposiadająca 
uprawnień  do  nadawania  stopnia  naukowego  doktora  będzie  zobowiązana  do 
prowadzenia  kształcenia  na  kierunkach  o  profilu  praktycznym  (chyba  że  spełni 
określone  wymagania  dotyczące  oceny  jakości  kształcenia  przez  PKA,  liczebności 
kadry oraz prowadzi badania naukowe w dziedzinie związanej z kierunkiem studiów). 
Skutkiem  zmian  będzie  ograniczenie  kształcenia  na  kierunkach  ogólnoakademickich 
81 
 
 
przez jednostki, które ze względu na niedostateczne zasoby (w tym kadrowe) oferowały 
kształcenie  niskiej  jakości.  W  konsekwencji  nastąpić  powinno  wyspecjalizowanie  się 
uczelni  zawodowych  w  kształceniu  na  kierunkach  praktycznych  rozwijających 
praktyczne  umiejętności  studentów,  a  także  silniejsze  powiązanie  kształcenia  na 
uczelniach akademickich z badaniami naukowymi.  
Także  dodatkowe  zmiany  związane  z  profilem  praktycznym (w tym wprowadzenie 
obowiązkowych  praktyk  dla  studentów)  będą  mieć  pozytywny  wpływ  na  szkoły 
wyższe.  Większy  nacisk  na  kształcenie  praktyczne  na  uczelniach  pozwoli  zerwać 
z obecnym w mediach wizerunkiem uczelni jako instytucji oderwanych od potrzeb 
rynkowych.  W  dłuższej  perspektywie  zmiany  przyczynią  się  zatem  do  poprawy 
wizerunku  uczelni,  co  powinno  przełożyć  się  na  większe  zainteresowanie  ofertą 
edukacyjną uczelni. 
Informacje na temat wpływu regulacji na finanse uczelni znajduje się w pkt 3 OSR. 
8.  Wpływ aktu normatywnego na rynek wydawniczy  
Analiza  rynku  wydawniczego  w  Polsce  wskazuje,  że  przeciętny  nakład  tytułu 
wydawniczego  dla  całego  kraju  w  ostatnich  trzech  latach  zawierał  się  w  przedziale  
2,5–3 tys. egzemplarzy. Z  danych uzyskanych z Biblioteki Narodowej w Warszawie 
wynika,  że  dla  podręczników  akademickich  nakład  ten  kształtował  się  w  granicach 
tysiąca  egzemplarzy,  przy  czym  w  2011  r.  wyniósł  już  tylko  717  egzemplarzy. 
Podręczniki akademickie stanowią zaledwie 2% całego rynku wydawniczego w Polsce. 
Dane  te  wskazują  na  bardzo  ograniczone  zainteresowanie  wydawców  komercyjnych 
tym  segmentem  rynku.  W  tej  sytuacji  niezbędna  jest  interwencja  państwa  w  celu 
ułatwienia  studentom  dostępu  do  wartościowych  i  nowoczesnych  podręczników 
akademickich. 
Uwzględniając  przytoczone  powyżej  dane  należy  uznać,  iż  mechanizm  wsparcia 
wydawania  podręczników  akademickich  zaproponowany  w  niniejszej  ustawie  nie 
wpłynie  w  znaczący  sposób  na  kształt  rynku  wydawniczego  w  Polsce  w  kontekście 
warunków konkurencji i zasad funkcjonowania wydawnictw komercyjnych. Niemniej 
jednak planowane rozwiązania stanowią istotny  element wsparcia  realizacji koncepcji 
społeczeństwa  opartego  na  wiedzy  poprzez  zapewnienie  studentom  w  Polsce  jak 
najszerszego  dostępu  do  treści  i  pomocy  dydaktycznych  w  postaci  wysokiej  jakości 
podręczników akademickich. 
82 
 
 
Przewiduje się, że wielkość środków przeznaczanych rocznie na wsparcie wydawania 
podręczników akademickich będzie kształtować się na podobnym poziomie, jak było to 
w latach ubiegłych. W ocenie Ministerstwa, kluczową rolę w tym przypadku odgrywa 
nie  tyle  uzyskanie  oszczędności  finansowych,  co  wprowadzenie  skutecznego, 
transparentnego  i  efektywnego  mechanizmu  dofinansowywania  podręczników 
akademickich. Ograniczenie możliwości ubiegania się o dofinansowanie podręczników 
akademickich wyłącznie do uczelni pozwoli z jednej strony na zwiększenie kontroli nad 
przekazywanymi  środkami  finansowymi,  z  drugiej  zaś  ma  zapewnić  lepsze 
dostosowanie  dofinansowanych  podręczników  do  potrzeb  –  uczelni i studentów – 
wyrażonych w programach nauczania. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
16/12/EP 
83