Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

4.  Wpływ aktu normatywnego na rynek pracy 
Jak pokazuje szereg badań (np. Bilans Kapitału Ludzkiego 2012), jednym z kluczowych 
problemów polskiego rynku pracy jest niedopasowanie kompetencji absolwentów do 
potrzeb społeczno-gospodarczych. Proponowana ustawa wprowadza instrumenty, które 
przyczynią się do lepszego dopasowania kompetencji absolwentów i pracowników do 
wymagań pracodawców i w konsekwencji pozytywnie wpłyną na rynek pracy. 
Dzięki  obowiązkowym  3-miesięcznym  praktykom  dla  wszystkich  studentów  na 
studiach o profilu praktycznym, studenci już w trakcie studiów uzyskają kompetencje, 
które  ułatwią  im  późniejsze  uzyskanie  zatrudnienia  oraz  zdobędą  wiedzę  na  temat 
wymagań pracodawców. Dodatkowo pracodawcy będą mieli okazję silniej włączyć się 
w  proces  kształcenia,  co  z  jednej  strony  korzystnie  wpłynie  na  kompetencje 
absolwentów,  a  z  drugiej  strony  ułatwi  pracodawcom  znalezienie  przyszłych 
pracowników już na etapie studiów. 
Pozytywnie  na  rynek  pracy  wpłynie  również  wprowadzenie  możliwości  prowadzenia 
przemiennego  kształcenia  w  formie  zajęć  dydaktycznych  w  uczelni  i  praktyk 
odbywanych u pracodawcy (tzw. „studiów dualnych”). System ten znakomicie 
sprawdza  się  z  Niemczech,  czyli  w  kraju  o  jednej  z  najniższych  w  Europie  stóp 
bezrobocia wśród absolwentów szkół wyższych, gdyż pozwala absolwentom na płynne 
przejście  między  studiami  a  pracą  zawodową.  Doświadczenia  tego  typu  szkół 
(np. Dualna  Szkoła  Wyższa  Badenii-Wirtembergii)  pokazują,  że  nawet  80% 
absolwentów „dualnych programów studiów” kontynuuje zatrudnienie po studiach 
u pracodawcy, u którego absolwent odbywał praktyczną część procesu kształcenia. 
Także  proponowana  możliwość  potwierdzenia  efektów  uczenia  się  uzyskanych  drogą 
inną niż formalna będzie miała pozytywny wpływ na sytuację na rynku pracy. Osoby 
posiadające doświadczenie zawodowe uzyskają łatwiejszą drogę do zdobycia dyplomu 
szkoły  wyższej  (bez  szkody  dla  jakości  kształcenia),  co  wpłynie  korzystnie  na  ich 
sytuację  na  rynku  pracy.  Rozwiązanie  to  umożliwi  bardziej  elastyczne  planowanie 
ścieżki  kariery  i  łączenia  rozwoju  zawodowego  z  edukacją  formalną.  Ministerstwo 
szacuje, że rocznie z potwierdzania efektów kształcenia skorzysta ok. 4 tys. osób. 
Z punktu widzenia poprawy sytuacji  absolwentów na  rynku pracy  ważną zmianą jest 
również  wprowadzenie  monitoringu  karier  zawodowych  absolwentów  na  podstawie 
danych ZUS. Uzyskanie  przez uczelnie oraz kandydatów na studia obiektywnych 
75 
 
 
i porównywalnych danych na temat sytuacji zawodowej absolwentów konkretnych 
kierunków  i  uczelni  przyczyni  się  do  lepszego  dostosowania  struktury  kształcenia  do 
potrzeb rynku pracy – z jednej strony kandydaci zwrócą się ku kierunkom, po których 
mogą liczyć na zatrudnienie, a z drugiej strony uczelnie lepiej dostosują swoją ofertę do 
sytuacji na rynku pracy. 
Nie  wpłyną  natomiast  znacząco  na  rynek  pracy  zmiany  w  zakresie  kolegiów 
nauczycielskich. Proponowana  regulacja  będzie  oddziaływać  na  751  nauczycieli 
zatrudnionych  na  559,36  etatach  (co  stanowi  0,1%  ogółu  etatów  nauczycieli 
zatrudnionych  w  szkołach  i  placówkach  prowadzonych  przez  jednostki  samorządu 
terytorialnego objętych subwencją). 
Tabela: Liczba etatów nauczycieli zatrudnionych  w  publicznych zakładach kształcenia 
nauczycieli (w zakresie wpływu niniejszej regulacji) 
Stopień awansu zawodowego 
Podstawa 
zatrudnienia 
Nauczyciel  Nauczyciel 
Nauczyciel 
Nauczyciel 
stażysta
Razem 
 
kontraktowy  mianowany  dyplomowany 
Mianowanie 
0 
1 
112,74 
177,63 
291,37 
Umowa  o  pracę  na 
czas  nieokreślony 
zawarta na podst. 
0 
30,35 
59,68 
54,25 
144,28 
ustawy 
– 
Karta 
Nauczyciela 
Umowa  o  pracę  na 
czas 
określony 
zawarta na podst. 
4,97 
28,81 
48,94 
39,22 
121,94 
ustawy 
– 
Karta 
Nauczyciela 
Umowa  o  pracę  na 
czas  określony  – 
zatrudnienie na 
0,8 
0 
0,97 
0 
1,77 
podst. art. 10 ust. 9 
ustawy 
– 
Karta 
Nauczyciela 
Razem 
5,77 
60,16 
222,33 
271,1 
559,36 
76 
 
 
Wygaszanie kształcenia w kolegiach nie spowoduje gwałtownych zwolnień nauczycieli. 
Dane SIO wskazują,  że  31%  nauczycieli  kolegiów  ma  trzydziestoletni  okres 
zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze. 
Nauczyciele,  którzy  spełniali  ww.  warunki  na  dzień  31  grudnia  2008  r.,  mogą  na 
podstawie art.  88  ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. –  Karta  Nauczyciela  przejść  na 
emeryturę. Ponadto w przypadku 19% nauczycieli odnotować można znaczną różnicę 
pomiędzy  stażem  pedagogicznym  a  stażem  ogólnym,  co  może  wskazywać,  że  praca 
w kolegium  jest  ich  drugim  miejscem  pracy,  zwłaszcza  że  16%  nauczycieli jest 
zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.  
W przypadku pracowników ekonomiczno-administracyjnych zatrudnionych 
w zakładach  kształcenia  nauczycieli  istnieje  możliwość  utrzymania  zatrudnienia. 
Pozostałe po kolegiach  nieruchomości mogą być wykorzystane  w przyszłości na cele 
edukacyjne w  zależności  od  potrzeb  i  strategii  określonej  przez  samorządy 
województw.  Stopniowe  wygaszanie  kształcenia  w  kolegiach  sprzyja  powyższym 
celom. 
Biorąc  pod  uwagę  powyższe  dane  oraz  liczbę  zatrudnianych  corocznie nauczycieli 
w szkołach i placówkach systemu oświaty, stopniowe wygaszanie zakładów kształcenia 
nauczycieli będzie miało nieznaczny wpływ na rynek pracy.  
Planując  działania  w  obszarze  oświaty  na  nowy  okres  programowania  perspektywy 
finansowej Unii Europejskiej w latach 2014–2020, Ministerstwo Edukacji Narodowej 
zaproponowało  działanie  „Wsparcie  jednostek  samorządu  terytorialnego  w  zakresie 
działań na rzecz nauczycieli zmieniających zawód lub kwalifikacje”. Projekt ma na celu 
wspomóc jednostki samorządu  terytorialnego  w  udzielaniu wsparcia nauczycielom 
tracącym  pracę  w  poszerzeniu  kwalifikacji  lub  zdobyciu  nowych  kwalifikacji 
umożliwiających im odnalezienie się na rynku pracy.  
Reasumując, należy powtórzyć, że proponowane zmiany w dłuższej perspektywie (co 
wynika  choćby  z  kilkuletniego  cyklu  kształcenia  na  uczelniach)  przyczynią  się  do 
lepszego dopasowania kompetencji absolwentów do potrzeb pracodawców, co przełoży 
się na poprawę sytuacji absolwentów uczelni na rynku pracy. 
77 
 
 
5.  Wpływ  aktu  normatywnego  na  konkurencyjność  gospodarki  i  przedsiębiorczość, 
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw 
Konkurencyjna  gospodarka  opiera  się  na  wysokiej  jakości  kapitale  ludzkim. 
Przedsiębiorstwa,  aby  sprostać  międzynarodowej  konkurencji,  potrzebują  dobrze 
wykształconych  pracowników  posiadających  odpowiednie  kompetencje  zawodowe 
i społeczne. Dlatego też przedstawione w pkt 4 Oceny Skutków Regulacji rozwiązania, 
które  wpłyną  na  lepsze  dopasowanie  kompetencji  absolwentów  do  potrzeb 
pracodawców,  przełożą  się  w  dłuższej  perspektywie  na  większą  konkurencyjność 
polskich przedsiębiorstw. 
Poza  rozwiązaniami  wspomnianymi  w  pkt  4,  projekt  ustawy  przewiduje  także  inne 
instrumenty, które pozytywnie wpłyną na konkurencyjność polskiej gospodarki.  
Słabą  stroną  polskiej  gospodarki  jest  niezadowalający  poziom  wykorzystywania 
w praktyce  przez  przedsiębiorstwa  wyników  badań  naukowych,  czego  skutkiem  jest 
niska  innowacyjność  polskich  przedsiębiorstw.  Zgodnie z projektem wprowadzone 
zostaną  rozwiązania  przewidujące  zagwarantowanie  pracownikowi uczelni publicznej 
praw  własności  intelektualnej  do  wyników  badań  naukowych  lub  prac  rozwojowych 
powstałych  w  ramach  wykonywania  obowiązków  ze  stosunku  pracy  w  tej  uczelni. 
Podobne  rozwiązania  będą  dotyczyły  pracowników  instytutów  naukowych  PAN. 
Studentowi oraz doktorantowi uczelni publicznej albo instytutu naukowego PAN 
również  będą  przysługiwać  prawa  własności  intelektualnej  do  wyników  badań 
naukowych lub prac rozwojowych uzyskanych przez nich w czasie trwania studiów 
w tej uczelni albo instytucie.  Projektowana  ustawa  wprowadza  znaczący  impuls  dla 
pracowników naukowych (doktorantów, studentów) do aktywnych działań w zakresie 
komercjalizacji  wyników  prowadzonych  przez  nich  badań.  Obecnie  bowiem  jedynie 
niewielka  część  uzyskanych  patentów  jest  komercyjnie  wykorzystywana  (część 
zgłoszeń  może  być  dokonywana  jedynie  w  celu  uzyskania  punktów  w  ramach  oceny 
parametrycznej). Proponowane zmiany mają na celu przezwyciężenie tego stanu rzeczy, 
gdyż  kładą  nacisk  przede  wszystkim  na  wdrożenie  wyników  badań  naukowych  do 
gospodarki. 
Co  istotne,  wprowadzony  zostanie  również  wymóg,  aby instytut  naukowy PAN, 
a w przypadku  uczelni  publicznej  centrum  transferu  technologii  (jeżeli  zostało 
utworzone)  lub  spółka  celowa,  zobowiązany  był  do  udzielania  pracownikowi, 
78 
 
 
doktorantowi lub studentowi uczelni, na jego wniosek, wsparcia w zakresie 
komercjalizacji przez tych twórców wyników badań naukowych lub prac rozwojowych 
przez  nich  stworzonych.  Jednocześnie  jednak  zmiany  umożliwią  podniesienie 
efektywności  usług  związanych  ze  wsparciem  procesu  komercjalizacji,  gdyż  twórcy 
będą  zainteresowani  współpracą  z  tymi  podmiotami  (np.  centra  transferu  technologii, 
brokerzy  innowacji),  które  będą  udzielały  skutecznego  wsparcia  w  procesie 
komercjalizacji (dysponowanie  przez  naukowców  prawami  majątkowymi da im 
swobodę w wyborze podmiotu, z którego usług doradczych będą korzystać). 
Utworzenie  ogólnopolskiego  repozytorium  prac  dyplomowych  korzystnie  wpłynie  na 
rynek  usług  związanych  ze  sprawdzaniem  prac  dyplomowych.  Istnienie  jednego, 
finansowanego  ze  środków  publicznych  repozytorium,  dostępnego  dla  różnych 
programów antyplagiatowych,  ułatwi  działalność  funkcjonującym  na  rynku 
przedsiębiorcom.  W  efekcie  projektowana  zmiana  sprzyjać  będzie  większej 
konkurencyjności pomiędzy przedsiębiorcami, co przełoży się na wyższą jakość usług 
świadczonych na rzecz uczelni. 
Opisane  powyżej  instrumenty  przewidziane  przez  ustawę,  skutkujące  lepszym 
dostosowaniem kompetencji pracowników do potrzeb pracodawców oraz ułatwieniami 
w  procesie  komercjalizacji  wyników  badań  naukowych,  pozytywnie  wpłyną  na 
konkurencyjność  polskiej  gospodarki.  Efekty  tych  propozycji,  ze  względu  choćby  na 
kilkuletni  cykl  kształcenia  czy  czasochłonny  proces  komercjalizacji  wyników  badań 
naukowych, będą jednak widoczne dopiero za kilka lat. 
6.  Wpływ aktu normatywnego na sytuację i rozwój regionalny 
Współpraca pomiędzy światem nauki i biznesu stanowi kluczowy element na drodze do 
sukcesu gospodarczego regionów. Proponowana ustawa przewiduje szereg rozwiązań, 
które sprzyjać będą zacieśnieniu relacji między uczelniami i przedsiębiorcami, zarówno 
na płaszczyźnie kształcenia, jak i badań naukowych. 
Ważnym  aspektem  współpracy  uczelni  i  pracodawców  jest  udział  przedsiębiorstw 
w kształceniu.  Nowelizacja  wprowadza  rozwiązania  (obowiązek  praktyk  na  studiach 
o profilu praktycznym oraz tzw. „studia dualne”), które stanowić  będą  dodatkowy 
impuls dla uczelni  do  poszukiwania  partnerów  wśród  przedsiębiorców.  W  tym 
kontekście  warto  wspomnieć  również  o  dwóch  dodatkowych  zmianach,  mianowicie 
wprowadzanym  przez  ustawę  obowiązkowym  udziale  przedstawicieli  pracodawców 
79