Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw

U Z A S A D N I E N I E
Projekt nowelizacji ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach
ciekłych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1164) (dalej „ustawa”) został przygotowany w związku
z koniecznością wdrożenia do krajowego systemu prawnego postanowień dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie
uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009,
str. 16) (dalej „dyrektywa”).
Zmiany w obowiązujących przepisach ujęte w projekcie ustawy dotyczą
w szczególności kwestii wynikających z wprowadzonego przez dyrektywę celu w zakresie
10% udziału energii odnawialnej w transporcie w 2020 r. (w części dotyczącej realizacji tego
celu, która zgodnie z postanowieniami Krajowego Planu Działań w zakresie energii ze źródeł
odnawialnych przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r. będzie wykonana za
pomocą biokomponentów i biopaliw ciekłych wykorzystywanych w transporcie) oraz
przepisami dotyczącymi wprowadzenia kryteriów zrównoważonego rozwoju (dalej „KZR”)
obowiązujących dla biokomponentów i biopaliw ciekłych.
Spełnienie przedmiotowych kryteriów, dotyczących m.in. źródła pochodzenia surowca
do wytwarzania biokomponentów oraz minimalnych, wymaganych zgodnie
z postanowieniami dyrektywy, poziomów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych dla
biokomponentów, jak również ich weryfikacją, będzie warunkiem umożliwiającym zaliczenie
ich do realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych (dalej „NCW”) oraz udzielenia
wsparcia finansowego dla wytwarzania biokomponentów i wykorzystywania ich w paliwach
i biopaliwach ciekłych. Ponadto, zgodnie z przepisami dyrektywy, na państwach
członkowskich spoczywać będzie obowiązek znaczącej poprawy efektywności energetycznej
we wszystkich sektorach, w tym w sektorze transportu.
W związku z tym, że nowelizacja przepisów ustawy w zakresie implementacji dyrektywy
ogranicza się jedynie do przepisów obejmujących kwestie wykorzystania biokomponentów
i biopaliw ciekłych w transporcie, nie wprowadzono w przepisach kwesti dotyczących
biopłynów. Definicja biopłynów zostanie natomiast wprowadzona w ustawie o odnawialnych
źródłach energii, wskazując jednocześnie, iż muszą one spełniać wymogi dotyczące KZR
określone w przepisach niniejszej ustawy. Zarówno definicja biokomponentów, jak i definicja
biopłynów, jest zgodna z rozporządzeniem KE nr 601/2012 z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie

monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych zgodnie z dyrektywą
2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 181/30 z 12.07.2012 r.).
Niniejsza transpozycja przepisów dyrektywy umożliwi realizację określonego w niej
celu w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie w części dotyczącej
stosowania biokomponentów w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych zużywanych w tym
sektorze. Zwiększone zastosowanie biokomponentów w połączeniu z wykorzystaniem
pozostałych źródeł energii pochodzących z zasobów odnawialnych i stosowanych w sektorze
transportowym wraz z oszczędnością energii i zwiększoną efektywnością energetyczną
stanowią istotne elementy kompleksowego pakietu środków niezbędnych do ograniczenia
emisji gazów cieplarnianych. Wymienione elementy mają również istotne znaczenie dla
zwiększenia bezpieczeństwa dostaw paliw, wspierania rozwoju technologicznego i innowacji,
jak i dla stworzenia możliwości zatrudnienia i perspektyw rozwoju regionalnego, zwłaszcza
na obszarach wiejskich.
Zgodnie z założeniami przyjętymi w Krajowym Planie Działań w zakresie energi ze źródeł
odnawialnych, w 2020 r. udział biokomponentów stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach
ciekłych w realizacji 10% celu w zakresie udziału energi odnawialnej w transporcie będzie wynosił
ok. 98,8%. Pozostała część celu zostanie zrealizowana przy wykorzystaniu energi elektrycznej
pochodzącej z odnawialnych źródeł i wykorzystanej w transporcie.
Ponadto celem nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych jest m.in.
zapewnienie trwałych i stabilnych dochodów dla gospodarstw podejmujących się produkcji
biomasy przeznaczonej do wytwarzania biokomponentów, stabilny rozwój rynku produkcji
rolnej przeznaczonej na cele nieżywnościowe, zwiększenie aktywizacji zawodowej na
obszarach wiejskich, jak również poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa – co jest
odzwierciedleniem postanowień preambuły dyrektywy. Zaproponowane zmiany przyczynić
się mają do skuteczniejszej ochrony rynku krajowego i wewnątrzwspólnotowego przed
napływem biokomponentów (w tym również zawartych w paliwach i biopaliwach ciekłych)
z krajów, co do których istnieje potencjalne zagrożenie, iż nie spełniają one KZR.
Projekt ustawy zawiera przede wszystkim: propozycje nowych definicji, wprowadzenie
dodatkowych obowiązków rejestracyjnych, jak również uregulowania w zakresie
sprawozdawczości podmiotów, które umożliwią bardziej efektywne monitorowanie rynku
wytwarzania biokomponentów w związku z wprowadzeniem do ustawy przepisów
dotyczących konieczności spełnienia KZR.
2


Do ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych zostaną wprowadzone nowe
rozdziały, których przepisy będą związane z wdrożeniem dyrektywy w odniesieniu do
transportu. Będą one dotyczyły zarówno zasad, jak i mechanizmów weryfikacji kryteriów
zrównoważonego rozwoju. Zostanie wprowadzony system uznawania i kontroli (monitoringu)
systemów certyfikacji oraz jednostek certyfikujących działających w ramach uznanych
systemów certyfikacji. Nadzór nad systemami certyfikacji oraz jednostkami certyfikującymi
będzie sprawowany przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego (dalej „Prezes ARR”).
Możliwość (i) uwzględnienia wolumenu biokomponentów stosowanych w paliwach
ciekłych i biopaliwach ciekłych do realizacji NCW oraz (ii) udzielania określonych form
wsparcia w tym zakresie będzie ściśle uzależniona od udowodnienia spełnienia KZR.
Ponadto, zgodnie z przepisami dyrektywy, w celu promocji wykorzystania biokomponentów
wytworzonych z surowców nieżywnościowych (materiału celulozowego i materiału
lignocelulozowego) oraz odpadów i pozostałości, ich wkład w realizację NCW będzie
uznawany za dwukrotnie większy od wkładu „tradycyjnych” biokomponentów.
Zakres regulacji obejmuje wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą
związaną z wytwarzaniem biokomponentów funkcjonujące na poszczególnych etapach tego
procesu, czyli: producentów rolnych, pośredników, przetwórców, wytwórców, podmioty
sprowadzające, jak również przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem
i wprowadzaniem do obrotu paliw ciekłych z zawartością biokomponentów i biopaliw
ciekłych.
W ramach nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych nie są
zmieniane przepisy dotyczące wymagań jakościowych dla biokomponentów i ich kontroli
oraz znakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych.
SZCZEGÓŁOWE OMÓWIENIE WPROWADZONYCH ZMIAN
Zmiany dokonane w art. 1
Zakres ustawy zostanie uzupełniony o kwestie dotyczące: (1) wykonywania działalności
gospodarczej w zakresie importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego biokomponentów, (2)
zasad potwierdzania spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju, (3) wykonywania
działalności gospodarczej w zakresie udzielania zgody na korzystanie z uznanego systemu
certyfikacji oraz (4) wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wydawania certyfikatów.
Jednocześnie w art. 1 ustawy po ust. 1 zostanie dodany ust. 1a mówiący o tym, że
przepisy ustawy stosuje się do biokomponentów, innych paliw odnawialnych, paliw ciekłych
i biopaliw ciekłych wykorzystywanych w transporcie. Rozwiązanie to pozwoli wyeliminować
3


pojawiające się wątpliwości dotyczące zakresu spraw uregulowanych ustawą
o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, poprzez wyraźne wskazanie, że zawarte w niej
przepisy odnoszą się wyłącznie do biokomponentów, biopaliw ciekłych i innych paliw
odnawialnych stosowanych w transporcie.
Zmiany dokonane w art. 2
W celu wyeliminowania wątpliwości, dotyczących faktu, czy surowce rolnicze
zawierają się w definicji biomasy, zmieniona zostanie definicja surowców rolniczych na
definicję w następującym brzmieniu: surowce rolnicze – produkty z rolnictwa lub ich części
uprawiane na użytkach rolnych, przeznaczone do wytwarzania biokomponentów.
Proponowana definicja z jednej strony w sposób jednoznaczny nawiązuje do definicji
biomasy, wskazując, że surowce rolnicze wchodzą w jej skład, a z drugiej wyraźnie określa
charakter oraz przeznaczenie tych surowców. Jednocześnie z obowiązującej ustawy
o biokomponentach i biopaliwach ciekłych zostaną wyeliminowane sformułowania „biomasa
lub surowce rolnicze” sugerujące, iż materiał, który jest surowcem rolniczym w rozumieniu
przepisów ustawy może nie być biomasą. Zaproponowane zmiany uwzględnią zatem fakt, iż
surowce rolnicze wchodzą w skład biomasy. O surowcach rolniczych będzie zatem mowa
w ustawie jedynie w przypadku przepisów, które będą dotyczyć tego szczególnego rodzaju
biomasy – np. w przypadku przepisów art. 11, które mogą odnosić się tylko i wyłącznie do
surowców rolniczych.
Ponadto w związku z implementacją przepisów dyrektywy, zmianie ulegnie definicja
biomasy, która będzie nawiązywała do definicji zawartej w projekcie ustawy o odnawialnych
źródłach energii i będzie zgodna z przepisami dyrektywy.
Definicja biokomponentów zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy zostanie rozszerzona
o nowe rodzaje biokomponentów. Zgodnie z treścią załącznika III dyrektywy do listy
biokomponentów dodane zostaną: biobutanol, bio propan-butan, skroplony biometan,
sprężony biometan oraz biowęglowodory ciekłe. W definicji zostanie również wskazane, że
biokomponenty są wytworzone z biomasy z przeznaczeniem do wytwarzania paliw ciekłych
lub biopaliw ciekłych.
Wprowadzenie pojęcia biowęglowodorów ciekłych, obejmujących zarówno produkty
uwodornienia tłuszczy, jak i węglowodory syntetyczne, stanowi element transpozycji
przepisów dyrektywy 2009/28/WE.
Jednocześnie
zaproponowana
definicja
biowęglowodorów ciekłych umożliwia zakwalifikowanie do tego rodzaju biokomponentów
produktów pochodzących z wielu różnorodnych technologii (co jest postulowane przez
4


organizacje branżowe), jak również, co szczególnie istotne, pozostaje w zgodzie z wymogami
związanymi z implementacją ww. dyrektywy.
Konsekwentnie, w art. 2 ust. 1 ustawy, zostaną wprowadzone kolejne punkty określające
wprowadzone pojęcia do definicji biokomponentu i dotychczas niezdefiniowane: biobutanol,
biowęglowodory ciekłe, bio propan-butan, skroplony biometan, sprężony biometan.
Ponadto do ustawy (art. 28a ust. 1 pkt 3), w celu wyeliminowania ewentualnych nadużyć
w tym zakresie, zostaną dodane przepisy, zgodnie z którymi do realizacji NCW nie będą
mogły zostać wykorzystane biokomponenty, które uprzednio zostały wykorzystane do
realizacji celów, o których mowa w dyrektywie.
Definicja biopaliwa ciekłego zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 11 zostanie rozszerzona
i dostosowana do zmienionej treści definicji biokomponentu.
Wprowadzona zostanie definicja producenta rolnego, która będzie wykorzystywana na
użytek przepisów dotyczących weryfikacji KZR. Zgodnie z jej treścią producentem rolnym
może być również podmiot mający siedzibę poza Polską. W definicji producenta rolnego
zostanie również wskazany zakres działań, jakie wykonują te podmioty, czyli wytwarzanie
surowców rolnych na potrzeby produkcji biokomponentów.
W celu precyzyjnego określenia charakteru czynności wykonywanych przez
poszczególnych uczestników łańcucha zajmującego się wytwarzaniem, a następnie obrotem
biokomponentami, zmodyfikowane zostaną definicje wytwórcy i pośrednika oraz
wprowadzone zostaną pojęcia przetwórcy i podmiotu sprowadzającego.
Definicja wytwórcy określi, że wytwórcą będzie przedsiębiorca, wykonujący działalność
gospodarczą w zakresie wytwarzania biokomponentów, a następnie ich sprzedaży lub zbycia
w innej formie, lub przeznaczenia do wytworzenia przez siebie paliw ciekłych lub biopaliw
ciekłych.
Zmiana definicji wytwórcy ma na celu jej ograniczenie jedynie do tych przedsiębiorców,
którzy w swoim zakresie funkcjonowania wykonują działania mające na celu realizację
procesów produkcyjnych, a zatem takich, którzy faktycznie wytwarzają biokomponenty
i w związku z tym posiadają do tego niezbędną instalację wytwórczą.
W świetle powyższego, przedsiębiorcy, których działania związane są jedynie
z magazynowaniem biokomponentów, niemającym nic wspólnego z rzeczywistymi procesami
ich wytworzenia, zgodnie z zaproponowanym brzmieniem nowej definicji wytwórcy nie będą
nimi w rozumieniu ustawy. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy zajmujący się jedynie
5