Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

informacji z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwo
popełnione umyślnie.
W obowiązującym stanie prawnym spełnianie warunku niekaralności za
przestępstwo popełnione umyślnie jest potwierdzane, zgodnie z art. 10 ust. 8a
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U z 2006 r. Nr 97,
poz. 674, z późn. zm.), przed nawiązaniem stosunku pracy. Wówczas
nauczyciel obowiązany jest przedstawić dyrektorowi szkoły informację
z Krajowego Rejestru Karnego. Jednakże, obowiązek ten nie dotyczy obecnie
osób, o których mowa w art. 7 ust. 1a ustawy. Może zatem zaistnieć sytuacja,
że pracę z dziećmi podejmie osoba skazana za przestępstwo popełnione
umyślnie, w tym za przestępstwo, w którym pokrzywdzonym było dziecko.
Mając na uwadze dobro dziecka wydaje się koniecznym wprowadzenie
jednoznacznej bariery uniemożliwiającej podjęcie pracy z dziećmi osobom
skazanym za przestępstwo popełnione umyślnie lub przeciwko którym toczy
się
postępowanie
karne
lub
dyscyplinarne
lub
postępowanie
o ubezwłasnowolnienie, niezależnie od tego, czy osoby te mają być
zatrudnione na stanowiskach nauczycieli, czy też jako osoby do prowadzenia
zajęć z dziećmi.
Wprowadzenie przedmiotowej zmiany ma na celu wzmocnienie standardów
ochrony praw dziecka.
2.5. Umożliwienie zatrudniania w szkołach podstawowych osób, posiadających
kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela co najmniej w szkole
podstawowej, w celu wsparcia nauczyciela prowadzącego obowiązkowe
zajęcia edukacyjne lub prowadzącego opiekę świetlicową – art. 7 ust. 1e
ustawy – art. 1 pkt 5 lit. c projektu ustawy
Obowiązujące przepisy w ograniczony sposób regulują kwestię zatrudniania
w szkołach osób w celu wsparcia nauczycieli zajęć edukacyjnych
w prowadzeniu przez nich zajęć.
W przypadku szkół ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi oraz szkół
integracyjnych przepisy prawa przewidują zatrudnianie dodatkowo nauczycieli
posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu
współorganizowania
kształcenia
integracyjnego.
W
szkołach
ogólnodostępnych, za zgodą organu prowadzącego można zatrudniać
50
dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki
specjalnej w celu współorganizowania
kształcenia
uczniów
niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych
niedostosowaniem społecznym.
Obowiązujące przepisy nie określają natomiast możliwości zatrudniania
w szkołach ogólnodostępnych, w innych przypadkach niż wymienione
powyżej, osób, które wspierałyby nauczycieli zajęć edukacyjnych
w prowadzeniu przez nich zajęć. Dlatego też zgodnie z projektowaną regulacją,
dyrektor publicznej szkoły podstawowej będzie mógł zatrudnić osobę w celu
wsparcia nauczyciela prowadzącego obowiązkowe zajęcia edukacyjne lub
wsparcia nauczyciela prowadzącego opiekę świetlicową. Oceny, czy osoba ta
posiada odpowiednie kwalifikacje będzie dokonywał dyrektor szkoły. Osoba
taka będzie zatrudniana na zasadach określonych w Kodeksie pracy, z tym że
będzie musiała spełniać warunki, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 3 i 4
ustawy – Karta Nauczyciela, tj. wymóg nietoczenia się przeciwko niej
postępowania
karnego
lub
dyscyplinarnego,
lub
postępowania
o ubezwłasnowolnienie, a także niekaralności za przestępstwo popełnione
umyślnie. W celu potwierdzenia spełnienia wymogu niekaralności za
przestępstwo popełnione umyślnie osoba ta, przed nawiązaniem stosunku
pracy, będzie obowiązana przedstawić dyrektorowi szkoły informację
z Krajowego Rejestru Karnego. Wynagrodzenie takiej osoby będzie nie wyższe
niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego. Zadania oraz ich rozkład
w 40-godzinnym tygodniowym czasie pracy osoby wspierającej pracę
nauczyciela będzie ustalał dyrektor szkoły mając na względzie potrzeby
wynikające z zadań realizowanych w szkole przez nauczycieli. Osoba
zatrudniona zgodnie z projektowanym przepisem nie będzie zatem realizowała
zadań nauczyciela, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1–3 ustawy – Karta
Nauczyciela, ani żadnych innych wynikających z przepisów wykonawczych do
ustawy o systemie oświaty, a więc nie będzie również współorganizować
kształcenia i wychowania, ale będzie wspierać nauczyciela realizującego swoje
obowiązki, np. w czasie prowadzenia zajęć, pełnienia funkcji opiekuńczo-
-wychowawczych lub przygotowania do zajęć.
51
Należy zauważyć, że proponowane rozwiązanie nie wprowadza zmian
w zakresie organizowania kształcenia specjalnego dla dziecka z orzeczeniem
o potrzebie kształcenia specjalnego w przedszkolach i szkołach integracyjnych,
albo w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami
integracyjnymi. W tym przypadku w dalszym ciągu mają zastosowanie
przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
(Dz. U. Nr 228, poz. 1490, z późn. zm.), dotyczące możliwości zatrudniania
nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej
w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego. Zgodnie ze zmianą
zaproponowaną w niniejszym projekcie we wszystkich szkołach
podstawowych organizujących kształcenie dziecka z orzeczeniem o potrzebie
kształcenia specjalnego będzie można również zatrudnić osobę wspierającą
pracę nauczycieli prowadzących kształcenie tego dziecka.
2.6. Przekazywanie informacji dotyczących dzieci nieprzyjętych w danym roku do
przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, w związku
z ubieganiem się o dotację celową – art. 14d ust. 11 i 12 ustawy – art. 1 pkt 10
projektu ustawy
W związku z wprowadzeniem ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie
ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw nowego brzmienia
art. 14 ust. 4b oraz art. 14d ustawy, w których jest mowa o zgłaszaniu do wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) i przekazywaniu mu informacji na temat dzieci
nieprzyjętych w danym roku szkolnym do przedszkola, innej formy
wychowania przedszkolnego w art. 14d dodaje się ust. 11 określający zakres
przekazywanych informacji. Są to:
1) imię i nazwisko dziecka;
2) data urodzenia dziecka;
3) numer PESEL dziecka, a w przypadku braku numeru PESEL – seria
i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
4) imiona i nazwiska rodziców;
5) adres miejsca zamieszkania rodziców i dziecka.
52
Jednocześnie w nowym ust. 12 określono, że dane te są przechowywane przez
okres dwóch lat od dnia przekazania tych informacji.
2.7. Uzupełnienie przepisów w zakresie zwrotu kosztów przejazdu opiekuna
dziecka sześcioletniego – art. 17 ust. 3 pkt 1 ustawy – art. 1 pkt 11 projektu
ustawy
Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy, jeśli droga dziecka z domu do szkoły
przekracza 3 km – w przypadku uczniów klas I–IV szkół podstawowych,
obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie
przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej.
Zgodnie z projektowaną zmianą przepisu art. 17 ust. 3 pkt 1 obowiązkiem
gminy będzie również zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji
publicznej opiekuna dziecka do czasu ukończenia przez dziecko siódmego
roku życia w sytuacji, gdy droga dziecka z domu do szkoły przekroczy
odległość 3 km.
Zmiana ma charakter porządkujący, związany z przyznaniem opiekunom
dzieci 6-letnich uczęszczających do szkoły podstawowej takich samych praw,
jakie posiadają opiekunowie dzieci 6-letnich kontynuujących przygotowanie
przedszkolne.
W aktualnym stanie prawnym obowiązek szkolny mogą rozpocząć dzieci
zarówno sześcioletnie jak i siedmioletnie. Jeśli, dziecko rozpoczyna naukę
w szkole w wieku 6 lat, lub jeśli ukończy 7 lat w trakcie trwania roku
szkolnego to odpowiedzialność za dziecko podczas drogi do szkoły spoczywa
na rodzicach, bądź opiekunach prawnych. Po ukończeniu 7 roku życia dziecko
może poruszać się samodzielnie. Proponowane przepisy odzwierciedlają stan
obecny dotyczący zwrotu kosztów przejazdów środkami komunikacji
publicznej opiekuna dziecka uczęszczającego do przedszkola, są również
odpowiedzią na potrzeby rodziców nie tylko w zakresie bezpieczeństwa ich
dzieci, ale spełniania roli opiekuńczej (wynikającej z kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego).
2.8. Zakaz oferowania i przekazywania szkole korzyści w związku z wyborem
podręcznika – art. 22c ustawy – art. 1 pkt 13 projektu ustawy
Wprowadzenie do ustawy o systemie oświaty art. 22c, w którym wprost
sformułowany został zakaz oferowania, obiecywania lub udzielania
53
jakichkolwiek korzyści szkołom lub nauczycielom w związku
z dokonywaniem wyboru podręczników, ma na celu wzmocnienie działań
zmierzających do wyeliminowania różnych nieuprawnionych praktyk
podejmowanych przez wydawców podręczników lub podmioty prowadzące
działalność w zakresie obrotu podręcznikami szkolnymi, mających zachęcać
szkoły lub nauczycieli do wyboru określonego podręcznika. Nauczyciele
powinni dokonywać wyboru podręczników kierując się wyłącznie
przesłankami dydaktycznymi oraz potrzebami i możliwościami uczniów,
którzy będą z niego korzystać. Oferowanie nauczycielom lub dyrektorom szkół
jakichkolwiek korzyści w zamian za wybór konkretnego podręcznika podważa
zagwarantowaną w przepisach prawa oświatowego zasadę autonomii
zawodowej nauczyciela, który w realizacji programu nauczania ma prawo do
swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za
najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne, oraz
do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników.
Sformułowanie tego rodzaju zakazu zmierza zatem do jednoznacznego
wskazania, że niezgodne z prawem są wszelkie działania wydawców
i dystrybutorów podręczników, mogące wpływać na swobodę nauczycieli przy
dokonywaniu wyboru podręcznika. Dotyczy to nie tylko tych działań, które
w sposób ewidentny wyczerpują znamiona przestępstwa, ale również takich,
które mogą uzasadniać podejrzenia, że na dokonany wybór mogły mieć wpływ
przesłanki inne niż merytoryczne.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że przepis nie zabrania przekazywania
szkołom przez różne podmioty, w tym również wydawców, darmowych
okazowych egzemplarzy podręczników szkolnych czy innych materiałów
dydaktycznych stanowiących tzw. obudowę dydaktyczną podręcznika
w sposób zgodny z prawem, czyli np. w formie darowizny, pod warunkiem
jednakże, że ich przekazanie nie będzie się wiązało (w sposób pośredni lub
bezpośredni) z wyborem bądź deklaracją wyboru konkretnych podręczników
ani żądaniem potwierdzenia tego wyboru.
54