Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej

UZASADNIENIE 
 
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r.  o  systemie  informacji  oświatowej  (Dz. U. Nr 139, 
poz.  814,  z  późn.  zm.),  zwana  dalej  „ustawą”,  weszła  w  życie  z  dniem  30  kwietnia 
2012 r.  Ponieważ  od  2014  r.  baza  danych  nowego  systemu  informacji  oświatowej, 
zwanego dalej „SIO”, ma stanowić źródło danych przyjmowanych do podziału części 
oświatowej  subwencji  ogólnej,  działania  podejmowane  od maja 2012 r. w ramach 
uruchamiania kolejnych funkcjonalności systemu ukierunkowane były na zgromadzenie 
w nowym SIO kompletnych i rzetelnych danych o szkołach i placówkach oświatowych 
oraz o uczniach i nauczycielach.  
Instrumentem  służącym  zapewnieniu  możliwie  najwyższego  poziomu  rzetelności 
danych o uczniach i nauczycielach gromadzonych w nowym SIO jest procedura 
weryfikacji  danych  identyfikacyjnych  uczniów  i  nauczycieli  (imię,  nazwisko  i  numer 
PESEL) gromadzonych w nowym SIO z odpowiednimi danymi osobowymi tych osób 
zgromadzonymi w zbiorze (rejestrze) PESEL.  Procedura  ta  zakłada,  że  dane 
dziedzinowe (dane oświatowe) ucznia i nauczyciela są przekazywane do bazy danych 
SIO  w  następstwie  pozytywnej  weryfikacji  danych  identyfikacyjnych  ucznia  lub 
nauczyciela  z  danymi  zgromadzonymi  w  rejestrze  PESEL.  Procedurę  weryfikacji 
uruchomiono  w  styczniu  2013  r.,  przy  czym  przewidziano  półroczny  okres  –  między 
powstaniem obowiązku przekazywania danych do bazy danych SIO (31 marca 2013 r.) 
a terminem, w którym powinien być zgromadzony w bazie danych SIO komplet danych 
niezbędnych do podziału części oświatowej subwencji ogólnej (30 września 2013 r.) – 
przeznaczony m.in. na korygowanie różnego rodzaju błędów w przypadkach kolejnych 
prób negatywnej weryfikacji danych identyfikacyjnych.  
Po  uruchomieniu  systemu  należy  stwierdzić,  że  liczba  przypadków  negatywnej 
weryfikacji  danych  przekracza  pierwotne  założenia,  a  sprawne  przeprowadzenie 
korekty  błędów  w  powyższym  półrocznym  okresie  jest  niemożliwe.  Analiza 
dotychczasowych  przypadków  negatywnej  weryfikacji  pozwala  wnioskować,  że 
większość  tych  przypadków  jest  spowodowana  błędami  użytkowników  SIO 
(np. błędami  pisarskimi  przy  wprowadzaniu  danych  do  lokalnej  bazy  danych  SIO), 
a część  –  błędami  w  danych  zgromadzonych  w  rejestrze  PESEL.  Należy  jednocześnie 
zauważyć, że weryfikacja w nowym SIO danych uczniów z danymi w rejestrze PESEL 
dotyczy  populacji,  której  dane  w  obrocie  administracyjnym  nie  były  jeszcze 
sprawdzane.  Obecnie  brak  jest  możliwości  precyzyjnego  określenia  liczby  osób, 
których  dane  nie  zostały  pozytywnie  zweryfikowane  z  danymi w rejestrze PESEL, 
z uwagi czy to na błędy użytkownika SIO, czy na błędy w rejestrze PESEL. Powodują 
to dwa czynniki: 
−  obowiązek  usuwania  z  bazy  danych  SIO  danych  identyfikacyjnych  uczniów 
i nauczycieli przekazanych w celu weryfikacji z danymi w rejestrze PESEL, 
skutkujący brakiem danych o liczbie osób zweryfikowanych negatywnie, oraz 
−  brak  możliwości  rozróżnienia  w  SIO  przyczyn  negatywnej  weryfikacji  (według 
błędów użytkownika SIO albo według błędów w rejestrze PESEL). 
Z  przybliżonych  analiz  wynika,  że  nawet  po  wyeliminowaniu  wszystkich  błędów  po 
stronie  użytkowników  SIO  skala  niepełnej  referencyjności  rejestru  PESEL  może 
wynosić  ok.  1%.  Przy  ponad  5  mln  osób,  których  dane  wymagają  poprawnej 
weryfikacji  w celu  naliczenia  części  oświatowej  subwencji  ogólnej (liczba uczniów 
i nauczycieli  objętych  SIO),  skala  ok.  1%  niereferencyjności  rejestru  PESEL 
uniemożliwia wyeliminowanie wszystkich błędów i osiągnięcie pozytywnej weryfikacji 
danych tych osób w przewidzianym pierwotnie na ten cel półrocznym okresie. Należy 
jednocześnie  zauważyć,  że  kwestia  błędów  użytkowników  SIO  oraz  braku 
referencyjności  rejestru  PESEL  jest  szczególnie  trudna  do  rozwiązania  na  obecnym 
etapie  funkcjonowania  nowego  SIO,  w  sytuacji,  w  której  istnieje  konieczność 
zgromadzenia danych dla całej populacji uczniów i nauczycieli na  wszystkich etapach 
edukacyjnych. W kolejnych latach liczba danych identyfikacyjnych weryfikowanych 
z danymi w rejestrze PESEL (liczba nowych numerów PESEL wprowadzanych do SIO) 
będzie  znacznie  niższa,  bowiem  dotyczyć  będzie  jedynie  osób,  które  wcześniej  nie 
zostały  zarejestrowane  w  systemie.  Liczba  ta  szacowana jest bowiem na 
 
ok. 300–400  tys.,  bo  tyle  osób  będą  liczyły  kolejne  nowe  roczniki  uczniów,  których 
dane będą przekazywane do SIO.  Innymi słowy, w przyszłości skala problemu braku 
zgodności danych identyfikacyjnych zgromadzonych w SIO i rejestrze PESEL będzie 
odpowiednio niższa. 
Dodatkowo zgromadzenie w nowym SIO kompletu danych uczniów i nauczycieli 
w pierwotnie zakładanym terminie utrudniają opóźnienia we wprowadzaniu do nowego 
SIO  danych  szkół  i  placówek  oświatowych,  wynikające  z  konieczności  współpracy 
między  nowym  SIO  a  rejestrem  REGON.  Ponadto  opóźnienia  we  wprowadzaniu 
danych  wynikają  z  trudności  użytkowników  związanych  z  obsługą  aplikacji  nowego 
2 
 
SIO (np. utrata  danych  na  lokalnym  komputerze,  utrata  haseł  dostępu),  których 
wyjaśnienie przy tak dużej liczbie użytkowników wymaga dłuższego okresu czasu. 
Reasumując,  analiza  problemów  związanych  z  aktualnym  stanem  funkcjonowania 
nowego SIO prowadzi do stwierdzenia,  że  zgromadzenie  w  nowym  SIO  kompletu 
danych  niezbędnych  do  podziału  części  oświatowej  subwencji  ogólnej  jest  obciążone 
poważnym zagrożeniem. Jednocześnie rozwiązań w obecnej sytuacji nie można szukać 
z  pominięciem  drogi  normatywnej,  ponieważ  w  rozwiązaniach SIO nie przewidziano 
innej procedury pozwalającej na gromadzenie danych niezbędnych do podziału części 
oświatowej  subwencji  ogólnej  niż  procedura  pozytywnej  weryfikacji  danych 
identyfikacyjnych. W szczególności brak jest możliwości gromadzenia w bazie danych 
SIO danych dziedzinowych uczniów i nauczycieli, których dane nie zostały uprzednio 
pozytywnie  zweryfikowane  z  danymi  w  rejestrze  PESEL.  W  związku  z  powyższym 
niezbędne jest przedłużenie okresu, w którym w ramach wzajemnej współpracy dwóch 
systemów  –  SIO i PESEL –  przeprowadzona  zostanie  korekta  rozbieżności  między 
danymi uczniów i nauczycieli gromadzonymi w SIO a  danymi obywateli 
zgromadzonymi  w  rejestrze  PESEL.  W  konsekwencji  proponuje  się  przedłużenie 
o 3 lata  funkcjonowania  systemu  informacji  oświatowej, o którym mowa 
 
w art. 105–118 ustawy (tzw. starego SIO), utworzonego na podstawie ustawy z dnia 
19 lutego  2004  r.  o  systemie  informacji  oświatowej  (Dz.  U.  Nr  49,  poz.  463,  z  późn. 
zm.), oraz wykorzystanie danych z tzw. starego SIO w celu podziału części oświatowej 
subwencji ogólnej na lata 2014–2016.  
Projektowany  mechanizm  zapewniający  możliwość  gromadzenia  w  bazie  danych 
nowego SIO niezweryfikowanych danych identyfikacyjnych uczniów i nauczycieli 
umożliwi  monitorowanie  efektywności  procesu  weryfikacji tych danych z danymi 
w rejestrze PESEL (pozyskana zostanie informacja o liczbie osób, których dane nie 
zostały  zweryfikowane  oraz  powstanie  możliwość  badania  czasu  niezbędnego  do 
wyjaśnienia 
stanu 
faktycznego). 
Umożliwienie 
przekazywania 
wraz 
z niezweryfikowanymi danymi identyfikacyjnymi danych dziedzinowych uczniów 
i nauczycieli pozwoli na odpowiednio wczesne przeprowadzanie szczegółowych analiz 
danych  zgromadzonych  w  nowym  SIO.  W  rezultacie  zostaną  stworzone  warunki 
zapewniające bezpieczeństwo wykorzystania danych zgromadzonych w nowym SIO do 
podziału części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2017.  
 
3 
 
1.  Przedłużenie  funkcjonowania  tzw.  starego SIO do 1 marca 2017 r. oraz 
umożliwienie  dokonania  podziału  części  oświatowej  subwencji ogólnej na lata 
2014–2016 na podstawie danych zgromadzonych w tzw. starym SIO (art. 1 pkt 3–8 
oraz art. 4) 
Na obecnym etapie funkcjonowania nowego SIO należy stwierdzić, że jest bardzo 
mało  prawdopodobne,  aby  w  okresie  najbliższych  kilku  miesięcy  doszło  do 
wyeliminowania  błędów  znaczącej  liczby  użytkowników  SIO  popełnianych 
w procesie weryfikacji danych identyfikacyjnych uczniów i nauczycieli z danymi 
tych osób w rejestrze PESEL oraz do odpowiedniego zaktualizowania danych 
w rejestrze PESEL. Korekty  te  wiążą  się  ze  sporymi  nakładami  czasu  po  stronie 
użytkowników SIO, tj. w większości szkół i placówek oświatowych. Nie można też 
zakładać, że możliwe jest w tym czasie wyeliminowanie tych błędów w całości. Ze 
względu na wysokość rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej (0,4% całości 
tej  części  subwencji),  finansowy  wymiar  wniosków  o  korektę  części  oświatowej 
subwencji  ogólnej  z  tytułu  błędów  statystycznych  mógłby  przekroczyć  wysokość 
rezerwy, z której obecnie środki w znakomitej większości są przeznaczane na inne 
cele niż korekta błędów w danych przyjmowanych do podziału części oświatowej 
subwencji ogólnej. Aplikowanie o środki z rezerwy wiąże się również z problemem 
nakładu  pracy.  Umożliwienie  dokonania  podziału  części  oświatowej  subwencji 
ogólnej na lata 2014–2016 na podstawie danych zgromadzonych w tzw. starym SIO 
pozwoli uniknąć powyższych trudności, a co ważniejsze, wyeliminuje ryzyko braku 
środków  w  rezerwie  części  oświatowej  subwencji  ogólnej.  Jednocześnie, 
przedłużenie  działania  tzw.  starego SIO do dnia 1 marca 2017 r. (art. 1 pkt 3 
projektu)  wiąże  się  z  przedłużeniem  okresu,  w  którym  równolegle  będą 
funkcjonowały  dwa  systemy  (tzw.  stare i nowe SIO), co pozwoli na bezpieczne 
dokonanie  podziału  części  oświatowej  subwencji  ogólnej  na  podstawie  danych 
zgromadzonych w starym systemie i jednocześnie ułatwi stopniowe przechodzenie 
na  nowy  system  tym  użytkownikom  SIO,  którym  korzystanie  z  nowego  SIO 
sprawia  trudności.  Przewiduje  się  również  wprowadzenie  udogodnień  w  sferze 
technicznej funkcjonowania obu systemów (eksportowanie danych z nowego SIO 
do  tzw.  starego  SIO),  które  spowodują,  że  w  praktyce  większość  użytkowników 
SIO będzie mogła korzystać przede wszystkim z nowego systemu.  
4 
 
Zmiany  zaproponowane  w  art.  1  pkt  4  i  5  projektu  określają  kolejne  terminy 
aktualizowania i przekazywania danych w tzw.  starym  SIO,  tj.  10  i  30  września, 
10 października  oraz  31  marca  odpowiednio  2014,  2015  i  2016  r.  Natomiast 
przesunięcie  funkcjonowania  tzw.  starego SIO do 1 marca 2017 r. (art. 1 pkt 3 
projektu)  daje  podstawę  do  stosowania  do  upływu  tego  terminu  mechanizmów 
dokonywania korekt danych w tzw.  starym SIO w odniesieniu do danych 
przekazanych  w  tym  systemie  według  stanu  na  30  września  i  10  października 
2016 r.  
Zmiany w art. 1 pkt 6–8  projektu  są  konsekwencją  przesunięcia  funkcjonowania 
tzw. starego SIO do 2017 r. W szczególności, przewiduje się (art. 1 pkt 6 projektu) 
przesunięcie terminu, w którym uczelnie będą mogły pozyskiwać dane z systemu 
informacji  oświatowej  na  potrzeby  rekrutacji  na  studia  wyższe.  W  związku 
z regulacjami zaproponowanymi w art. 2 projektu ustawy, w systemie informacji 
oświatowej  gromadzone  będą  dane  identyfikacyjne,  które  nie  zostały  pozytywnie 
zweryfikowane z danymi w rejestrze PESEL. Ponieważ w celu pozyskania danych 
z bazy danych SIO do celów rekrutacji uczelnia przekazuje do SIO imię, nazwisko 
i numer  PESEL  absolwenta  (art.  62  ust.  3  ustawy),  mogłyby  zaistnieć  sytuacje, 
w których dane przekazane przez uczelnie nie znalazłyby  swojego  odpowiednika 
w bazie danych SIO –  tym  samym  uczelnie  nie  mogłyby  pozyskać  kompletnych 
danych. Natomiast, w sytuacji gdyby dane przekazane przez uczelnie okazały się 
zgodne z niezweryfikowanymi danymi zgromadzonymi w bazie danych SIO – 
powstałaby  możliwość  wprowadzenia  do  obrotu  danych,  których  wartość 
merytoryczna może być kwestionowana. Zakłada się, że okres od wejścia w życie 
ustawy  do  2017  r.  jest  wystarczający  do  wyjaśnienia  wszystkich  rozbieżności 
między  danymi  potencjalnych  kandydatów  na  studia  wyższe  zgromadzonymi 
w bazie danych SIO a  danymi tych osób zgromadzonymi w rejestrze PESEL. 
W związku  z  tym  w  2017  r.  uczelnie  będą  mogły  pozyskać  rzetelne  dane  na 
potrzeby rekrutacji. 
W  art.  1  pkt  7  projektu  (odnoszącym  się  do  art.  130  ust.  2  i  3  ustawy) 
zrezygnowano  ze  wskazywania  okresów,  w  jakich  były  stosowane  poszczególne 
formy przekazywania danych służących do podziału części oświatowej subwencji 
ogólnej,  tj.  w  art.  130  ust.  2  ustawy:  od  dnia  wejścia  w  życie  ustawy  do  dnia 
31 grudnia 2013 r. na lata 2007–2009  jeszcze  według  sprawozdań  GUS 
5