Rządowy projekt ustawy o cudzoziemcach

(Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 11), w stopniu istotnie
zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu.
Podstawą odmowy udzielenia cudzoziemcowi zgody na pobyt ze względów
humanitarnych będzie istnienie poważnych podstaw, aby sądzić, że cudzoziemiec:
1) popełnił zbrodnię przeciwko pokojowi, zbrodnię wojenną lub zbrodnię przeciwko
ludzkości w rozumieniu prawa międzynarodowego;
2) jest winny działań sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych
określonymi w Preambule i);
– liczby cudzoziemców, którzy w 2011 r. uzyskali wizę krajową w celu wykonywania
pracy na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 7 ustawy o cudzoziemcach (20 830)),
pomnożonej przez wskaźnik 0,8, tj. 16 664;
– liczby cudzoziemców, którzy w 2011 r. uzyskali wizę krajową w celu wykonywania
pracy na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.
o cudzoziemcach (149 806), pomnożonej przez wskaźnik 0,4, tj. 59 922;
– liczby cudzoziemców, którzy w 2011 r. uzyskali wizę Schengen w celu
wykonywania pracy na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 5 lub 7 ustawy o cudzoziemcach
(16 766), pomnożonej przez wskaźnik 0,1, tj. 1677.
Powyższe wskaźniki dotyczące wiz zostały przyjęte w celu oszacowania średniej liczby
osób, które przebywają na terytorium Polski w celu wykonywania pracy, dla całego
roku. Wizy krajowe są wydawane na okres pobytu do 6 miesięcy (na podstawie pkt 5)
lub 12 miesięcy (na podstawie pkt 7), a wizy Schengen na okres 3 miesięcy i w pewnej
liczbie nie są wykorzystywane w ogóle lub przez część okresu pobytu.
Przyjęto jednocześnie założenie, że liczba cudzoziemców, którzy posiadali kartę pobytu
w związku z zezwoleniem na zamieszkanie na czas oznaczony w dniu 31.12.2011 r., nie
odbiega w sposób znaczący od średniej liczby osób przebywających na terytorium
Polski na podstawie tego rodzaju zezwolenia pobytowego w 2011 roku.
Dla uproszczenia, w powyższych obliczeniach nie uwzględniono niewielkiej liczby kart
pobytu wydawanych osobom niemającym prawa do wykonywania pracy (które nie będą
mogły korzystać z uprawnień określonych dyrektywą) oraz wiz wydawanych osobom
niemającym prawa do wykonywania pracy na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 13, 14 i 23

1) Statystyki UdSC
2) Statystyki MSZ.
101

ustawy o cudzoziemcach (które z reguły są przyjmowane w celu wykonywania pracy na
rzecz polskiego pracodawcy).
Według powyższych obliczeń przyjęto, że liczba cudzoziemców, którzy uzyskają nowe
uprawnienia związane z dostępem do rynku pracy, może wynosić w 2014 r.
ok. 124 tys. osób. Jednakże niektóre rodzaje uprawnień będą przysługiwały tylko części
tej grupy osób (zob. wyjaśnienia dot. zasiłków dla bezrobotnych).
W związku z uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi i demograficznymi zakłada
się umiarkowany i regularny wzrost tej liczby w kolejnych latach o 5% rocznie.
Zasada równego traktowania, określona dyrektywą, nie obejmuje pracowników
sezonowych. Wyżej określona liczba cudzoziemców obejmuje jednak tę kategorię
pracowników z dwóch powodów. Po pierwsze, obecnie obowiązujące w Polsce
przepisy nie wyróżniają tej kategorii cudzoziemców. Po drugie, nie można wykluczyć,
że po przyjęciu dyrektywy o warunkach wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich
w celu wykonywania pracy sezonowej ustawodawca zdecyduje, że cudzoziemcy będący
pracownikami sezonowymi będą objęci równym traktowaniem w takim samym
zakresie, jak inni pracownicy.
Wg art. 12 dyrektywy 2011/98 równe traktowanie będzie przysługiwało, z określonymi
wyjątkami, w zakresie:
a) warunków pracy,
b) wolności stowarzyszeń i zrzeszania się,
c) edukacji i szkolenia zawodowego,
d) uznawania dyplomów, świadectw i innych kwalifikacji zawodowych,
e) działów zabezpieczenia społecznego określonych w rozporządzeniu (WE)
nr 883/2004,
f) ulg podatkowych, pod warunkiem że pracownik jest uznany w danym państwie
członkowskim za rezydenta do celów podatkowych,
g) dostępu do towarów i usług oraz korzystania z towarów i usług dostępnych ogółowi
społeczeństwa,
h) usług doradztwa oferowanych przez biura zatrudnienia.
Gwarancje dla równego traktowania cudzoziemców określonych w art. 3.1.b–c
dyrektywy w zakresie punktów a, b, d, f, g nie będą powodować konieczności
ponoszenia dodatkowych wydatków z budżetu państwa i budżetów jednostek
102

samorządu terytorialnego, ponieważ już obecnie zasadą w tych obszarach jest równe
traktowanie wszystkich osób.
Równe traktowanie cudzoziemców określonych w art. 3.1.b–c dyrektywy w zakresie
edukacji i szkolenia zawodowego będzie oznaczało brak możliwości pobierania od tych
osób opłat przez jednostki samorządu terytorialnego za naukę w publicznych szkołach
policealnych i artystycznych, zakładach kształcenia nauczycieli i placówkach. Z danych
Ministerstwa Edukacji Narodowej wynika, że w chwili obecnej tylko 2 cudzoziemców
spoza Unii Europejskiej uczęszcza do szkół publicznych dla dorosłych i ponosi
odpłatność za tę naukę.
Rezygnacja z pobierania opłat od 2 osób, przy założeniu, że jedna z nich uiszcza
podwyższoną opłatę za pierwszy rok nauki, spowodowałaby zmniejszenie wpływów do
budżetów jednostek samorządu terytorialnego w 2013 r. o 3200 euro, tj. ok. 13 000 zł
(wg kursu Euro przyjętego do założeń budżetu na rok 2013 tj. – 4,05 zł).
Objęcie ww. cudzoziemców możliwością korzystania ze szkolenia zawodowego
finansowanego ze środków Funduszu Pracy spowoduje rozszerzenie kręgu osób
mogących ubiegać się o takie świadczenia. Nie spowoduje jednak wzrostu wydatków
Funduszu Pracy, ponieważ zainteresowani mogą być kierowani na szkolenia
finansowane w ramach środków pozostających w dyspozycji dyrektorów powiatowych
urzędów pracy. Skutkiem rozszerzenia kręgu osób uprawnionych będzie więc spadek
statystycznej wysokości środków przeznaczonych na szkolenia na 1 osobę uprawnioną.
Spadek ten będzie bardzo mały ze względu na bardzo niski udział cudzoziemców
w rynku pracy.
W zakresie zabezpieczenia społecznego dodatkowe wydatki mogą wiązać się z wypłatą
zasiłków dla bezrobotnych, świadczeń rodzinnych i rent socjalnych.
Według projektu ustawy zakres osób, które mogą uzyskać status bezrobotnego,
rozszerza się w stosunku do stanu obecnego o cudzoziemców mających zezwolenie na
pobyt czasowy lub wizę w celu wykonywania pracy, którzy bezpośrednio przed
rejestracją w charakterze bezrobotnego byli zatrudnieni nieprzerwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy (jeśli spełnione są
również pozostałe warunki nabycia tego statusu). W uproszczeniu można więc przyjąć,
że status bezrobotnego mogą potencjalnie nabyć cudzoziemcy posiadający zezwolenie
na zamieszkanie na czas oznaczony (grupa 41 613 osób według danych na koniec
2011 r.) lub wizę krajową w celu wykonywania pracy na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 7
103

ustawy o cudzoziemcach (grupa 16 664 osób wg danych za 2011 r.), czyli łącznie
ok. 58 277 osób.
Przy szacowaniu liczby cudzoziemców, którzy nabędą status bezrobotnego, można
przyjąć niższą stopę bezrobocia dla cudzoziemców uprawnionych do wykonywania
pracy w Polsce, niż dla osób stale zamieszkałych w Polsce. Taka prawidłowość jest
obserwowana w różnych państwach przyjmujących migrantów zarobkowych, co wiąże
się z zarobkowym charakterem pobytu. Ponadto w przypadku Polski stosunek
wysokości świadczeń dla bezrobotnych do wynagrodzeń jest na tyle niski, że z reguły
nie będzie zachęcał do korzystania z tych świadczeń zamiast wykonywania pracy
zarobkowej. Co więcej, projekt zawiera przepisy mające na celu ograniczenie czasu
pobytu na terytorium RP w razie braku pracy. W oparciu o aktualną stopę bezrobocia
w Polsce (ok. 13,3%) przyjęto zatem dla cudzoziemców stopę bezrobocia 10%, a liczbę
bezrobotnych cudzoziemców oszacowano na ok. 5830 osób.
Ze względu na wymagany w celu nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych
12-miesięczny okres zatrudnienia w ciągu 18 miesięcy przyjęto założenie, że tylko 12%
bezrobotnych cudzoziemców będzie uprawnionych do zasiłków dla bezrobotnych
(podczas gdy ogółem wśród bezrobotnych odsetek ten wynosi ok. 16,5%). Liczbę
cudzoziemców, którzy będą uprawnieni do zasiłku, można oszacować na ok. 700 osób,
a sumę wypłacanych świadczeń (z pochodnymi) na ok. 560 tys. zł. miesięcznie. Biorąc
pod uwagę ograniczenie okresu wypłaty zasiłku do 6 miesięcy, roczne wydatki na
zasiłki dla bezrobotnych dla tej grupy cudzoziemców można oszacować na ok.
3 360 tys. zł, co stanowiłoby ok. 0,07% wydatków na zasiłki i świadczenia finansowane
z Funduszu Pracy wg planu finansowego Funduszu Pracy na 2012 r.) Projektowane
zmiany w tym zakresie nie wpłyną na zmianę poziomu wydatków Funduszu Pracy,
a zadania odbywać się będą w ramach aktualnie realizowanych środków.
Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 24 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027
ze zm.), obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego objęci są bezrobotni niepodlegający
ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. Obowiązek posiadania ubezpieczenia
zdrowotnego osób powstaje z dniem uzyskania statusu bezrobotnego, a wygasa z dniem
utraty tego statusu. Osoby te zgłaszane są do ubezpieczenia zdrowotnego przez

3) Zob.), można przyjąć, że liczba osób
korzystających z usług doradztwa świadczonych przez urzędy pracy wzrośnie o 0,29%.
Taka skala wzrostu w skali kraju nie wpłynie na funkcjonowanie urzędów pracy,
chociaż urzędy w miastach przyciągających największą liczbę cudzoziemców (jak
Warszawa, a w znacznie mniejszym stopniu Wrocław, Lublin, Kraków, Gdańsk
i Katowice) mogą odczuć nieco większy wzrost obciążenia pracą.
(Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Zdrowia,
Ministerstwo Edukacji Narodowej)
B. Ocena skutków regulacji dotycząca art. 31 projektu
Koszty zapewnienia opieki medycznej w przypadku cudzoziemca, któremu odmówiono
wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i którego ze względu na jego stan
zdrowia nie przekazano do państwa trzeciego, są finansowane z budżetu państwa,
z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw wewnętrznych, ze
środków pozostających w dyspozycji Komendanta Głównego Straży Granicznej.
Przedmiotowe koszty będą finansowane z budżetu państwa wyłącznie w przypadku,
gdy cudzoziemiec nie posiada dokumentu potwierdzającego posiadanie ubezpieczenia
zdrowotnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U.
z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) lub podróżnego ubezpieczenia medycznego,

4) Stan wg informacji sygnalnej grudzień 2011
http://www.psz.praca.gov.pl/_files_/stat_files/strukt_1112_.zip
107

ważnego przez okres planowanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz w przypadku gdy cudzoziemiec nie posiada środków finansowych lub
posiadane przez cudzoziemca środki będą niewystarczające. Skutki finansowe
projektowanej regulacji zostały oszacowane na ok. 10 000 zł. Przyjęto, iż rocznie może
wystąpić 10 przypadków konieczności zapewnienia opieki medycznej cudzoziemcom,
o których mowa w art. 31 projektowanej ustawy. Koszt zapewnienia jednemu
cudzoziemcowi opieki medycznej może wynosić od 50 zł do 1 500,00 zł, w zależności
od rodzaju udzielonych świadczeń zdrowotnych. Przyjęta wysokość kosztów
zapewnienia opieki medycznej obejmuje w szczególności opiekę lekarską, opiekę
pielęgniarki i interwencję pogotowia ratunkowego. Ww. koszty zostaną sfinansowane
w ramach limitu wydatków ustalonego na dany rok z części, której dysponentem jest
minister właściwy do spraw wewnętrznych, ze środków pozostających w dyspozycji
Komendanta Głównego Straży Granicznej.
(Źródło: Komenda Główna Straży Granicznej)
C. Ocena skutków regulacji dotycząca art. 44 ust. 2 projektu
Do pobierania odcisków linii papilarnych w celu zamieszczenia ich w zezwoleniu na
przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wykorzystane będą
posiadane już przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych skanery Dermalog
wykorzystywane do pobierania danych biometrycznych przy paszportach. W związku
z tym, że przyjmowanie wniosków odbywa się w większej liczbie stanowisk, konieczne
jest wyposażenie tych stanowisk w nowe skanery. Wg szacunków MSZ zakupionych
będzie 15 sztuk, co stanowi kwotę ok. 14 000 euro tj. ok. 60 000 zł. Dodatkowo MSZ
musi ponieść koszty przystosowania systemu Wiza-Konsul do obsługi biometrii przy
sprawach dotyczących zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu
granicznego. Wartość tej usługi jest trudna do określenia. Według wstępnych
szacunków MSZ będzie to kwota w wysokości co najmniej 60 000 zł. Ww. koszty
zostaną sfinansowane w ramach limitu wydatków ustalonego na dany rok z części,
której dysponentem jest minister właściwy do spraw zagranicznych.
(Źródło: Ministerstwo Spraw Zagranicznych)
D. Ocena skutków regulacji dotycząca art. 304 ust. 5 i 6 projektu
Koszty zapewnienia opieki medycznej w przypadku cudzoziemca, którego ze względu
na stan zdrowia nie przekazano do państwa trzeciego, są finansowane z budżetu
108