Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci

 
Druk nr 1469
 
Warszawa, 3 stycznia 2013 r.
SEJM 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
 
 
 
 
 
 
 
 Pani 
 
 Ewa 
Kopacz 
 Marszałek Sejmu 
 Rzeczypospolitej 
Polskiej 
 
 
 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani 
posłowie wnoszą projekt ustawy: 
 
 - o uzgodnieniu płci. 
 
Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy 
upoważniamy panią poseł Annę Grodzką. 
 
 (-)   Maciej 
Banaszak; 
 (-)   Piotr 
Paweł Bauć;   (-)   Robert  Biedroń; 
 (-)   Bartłomiej  Bodio;   (-)   Jerzy  Borkowski;   (-)   Artur  Bramora;   (-)   Jan 
Cedzyński;   (-)   Piotr  Chmielowski;   (-)   Artur  Dębski;   (-)   Marek  Domaracki; 
 (-)   Dariusz  Cezar  Dziadzio;   (-)   Wincenty  Elsner;   (-)   Łukasz Gibała; 
 (-)   Artur  Górczyński;  (-) Anna  Grodzka;   (-)   Michał Kabaciński;   (-)   Adam 
Kępiński;  (-)   Witold Klepacz;  (-)   Krzysztof Kłosowski;  (-)   Henryk Kmiecik; 
 (-)   Sławomir Kopyciński;  (-)   Roman Kotliński;  (-)   Łukasz Krupa;  (-)   Jacek 
Kwiatkowski; 
 (-)   Andrzej 
Lewandowski; 
 (-)   Tomasz 
Makowski; 
 (-)   Małgorzata  Marcinkiewicz;   (-)   Maciej  Mroczek;   (-)   Jacek  Najder; 
 (-)   Wanda  Nowicka;   (-)   Michał Tomasz Pacholski;  
(-) 
 
 
Janusz Palikot; 
 (-)   Wojciech  Penkalski;   (-)   Andrzej  Piątak;   (-)   Zofia  Popiołek;   (-)   Marek 
Poznański;   (-)   Andrzej  Rozenek;   (-)   Adam  Rybakowicz;   (-)   Armand  Kamil 
Ryfiński;   (-)   Paweł  Sajak;   (-)   Halina  Szymiec-Raczyńska;   (-)   Maciej 
Wydrzyński. 
(projekt) 
 
 
Ustawa z dnia … 
o uzgodnieniu płci  
 
Uznając  nadrzędną  wartość  godności  i  wolności  każdej  jednostki  ludzkiej,  jej  prawo  do 
samostanowienia  o  własnej  tożsamości  oraz  obowiązek  władzy  publicznej  zapewnienia 
każdemu równego korzystania z konstytucyjnych praw i wolności,  
pragnąc  zagwarantować  każdemu  skuteczną  ochronę  prawa  do  integralności  cielesnej 
i psychicznej, poszanowania życia prywatnego i bezpieczeństwa osobistego, 
uwzględniając  współczesny  stan  wiedzy  na  temat  tożsamości  płciowej  oraz  ewolucję 
międzynarodowych  standardów  w  zakresie  uznania  tożsamości  płciowej  jako  podstawy 
urzędowego określenia płci, 
stanowi się, co następuje: 
 
Rozdział 1 
Przepisy ogólne 
Art. 1    
Ustawa określa procedurę i skutki uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się 
od ich płci metrykalnej.  
 
Art. 2    
Ilekroć w ustawie jest mowa o: 
1) 
Nieodwracalnych interwencjach medycznych –  rozumie  się  przez  to  podejmowanie 
inwazyjnych lub nieinwazyjnych działań medycznych, które trwale wpływają na zewnętrzne 
lub wewnętrzne  cechy  płciowe,  a  także  powodują  nieodwracalne zmiany w budowie 
i funkcjach organizmu związanych z płcią.  
2) 
Płci  metrykalnej  –  rozumie  się  przez  to  płeć  wpisaną  do  aktu  urodzenia  zgodnie 
z ustawą z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 212, poz. 
1264). 
3) 
Tożsamości  płciowej  –  rozumie  się  przez  to  utrwalone,  intensywnie  odczuwane 
doświadczanie i przeżywanie własnej płciowości, która odpowiada lub nie płci metrykalnej.  
4) 
Wnioskodawcy – rozumie się przez to osobę ubiegającą się o uzgodnienie płci. 
1 
 
 
Art. 3   
Ustawę stosuje się do osób, których płeć metrykalna różni się od ich tożsamości płciowej. 
 
Rozdział 2 
Postępowanie w sprawach o uzgodnienie płci 
Art. 4   
1.  Sprawy o uzgodnienie płci należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je 
w składzie trzech sędziów zawodowych. 
2. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek 
o uzgodnienie płci, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu. 
3.  Do  postępowania  z  wniosku o uzgodnienie  płci  stosuje  się  przepisy  ustawy  z  dnia  17 
listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296) o postępowaniu 
nieprocesowym, ze zmianami przewidzianymi w niniejszej ustawie. 
 
Art. 5  
1. 
Wniosek o uzgodnienie płci może złożyć osoba, której tożsamość płciowa różni się od 
płci metrykalnej, jeżeli łącznie spełnia następujące warunki:  
1) 
posiada obywatelstwo polskie;  
2) 
ma ukończone 18 lat albo ma ukończone 16 lat i wyraża jednoznaczną  wolę 
dokonania uzgodnienia płci oraz posiada zgodę przedstawicieli ustawowych na 
uzgodnienie płci, a w przypadku jej braku – zgodę sądu opiekuńczego. 
3) 
nie pozostaje w związku małżeńskim. 
2. 
Wniosek o uzgodnienie  płci  powinien  spełniać  warunki  przewidziane  dla wniosku 
o wszczęcie postępowania nieprocesowego. Do wniosku dołącza się również: 
1) 
oświadczenie  wnioskodawcy  o  tożsamości  płciowej  odmiennej  od  płci 
metrykalnej;  
2) 
orzeczenie wydane przez dwóch lekarzy ze specjalizacją w zakresie psychiatrii 
lub w zakresie seksuologii albo orzeczenie  wydane przez jednego lekarza 
z taką  specjalizacją  i  psychologa  ze  specjalizacją  w  zakresie  seksuologii, 
stwierdzające utrwalone występowanie tożsamości płciowej odmiennej od płci 
metrykalnej; 
3.  Sąd  rozpoznający  wniosek  o  uzgodnienie  płci  może  poprzestać  na  oświadczeniu 
wnioskodawcy oraz orzeczeniach, o których mowa w ust. 2, jeżeli nie budzą one wątpliwości. 
2 
 
 
Art. 6   
Wydanie  orzeczenia, o którym mowa w art. 5 ust. 2 pkt. 2,  a  także  postanowienia  sądu 
o uzgodnieniu  płci  nie  wymaga,  aby  wnioskodawca  był  uprzednio  poddany  jakiejkolwiek 
interwencji  medycznej,  zwłaszcza  terapii  hormonalnej  lub  zabiegom  chirurgicznym, 
zmierzającym  do  korekty  zewnętrznych  lub  wewnętrznych  cech  płciowych,  a  także 
wprowadzenia zmian w budowie i funkcjach organizmu związanych z płcią. 
 
Art. 7    
1. 
Zakazane jest stosowanie jakichkolwiek nieodwracalnych interwencji medycznych 
mających  na  celu  korektę  zewnętrznych  lub  wewnętrznych  cech  płciowych  w  stosunku  do 
osób,  które  posiadają  cechy  charakterystyczne  dla  obu  płci  lub  których  płeć  nie  może  być 
jednoznacznie  określona  na  podstawie  tych  cech,  bez  ich  zgody,  chyba  że  jest  to 
bezwzględnie konieczne dla ratowania ich życia. 
2. 
Osoby, o których mowa w ust. 1, mogą wyrazić zgodę na nieodwracalne interwencje 
medyczne po ukończeniu 13 roku życia.  
 
Rozdział 3 
Skutki orzeczenia o uzgodnieniu płci 
 
Art. 8    
1. 
Prawomocne  postanowienie  sądu  o  uzgodnieniu  płci  stanowi  podstawę  wydania 
nowego aktu urodzenia oraz zmiany imion i nazwiska.  
2. 
Wydanie nowego aktu urodzenia na podstawie postanowienia sądu o uzgodnieniu płci 
nie narusza stosunków prawnych między wnioskodawcą i osobami trzecimi, w szczególności 
między  wnioskodawcą  i  jego  rodzicami,  a  także  między  wnioskodawcą  i  jego  dziećmi 
urodzonymi przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci. 
3. 
Od momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci wszystkie 
prawa i obowiązki zależne od przynależności do danej płci wynikają z płci określonej w tym 
postanowieniu, chyba że ustawa stanowi inaczej.  
 
Art. 9    
1. 
Postanowienie  sądu  o  uzgodnieniu  płci  nie  wpływa  na  istniejące  w  momencie jego 
uprawomocnienia się uprawnienia ze stosunków ubezpieczeń społecznych.   
3 
 
2. 
Jeżeli płeć stanowi istotne kryterium dla ustalenia warunków przyznania świadczenia 
z  ubezpieczenia  społecznego,  kryterium to określa  się  na podstawie prawomocnego 
postanowienia  sądu  o  uzgodnieniu  płci. Do ustalenia wymiaru tych  świadczeń  stosuje  się 
podstawy obliczeń z okresu przed uprawomocnieniem się tego postanowienia.  
 
Art. 10  
1. 
Prawomocne postanowienie  sądu  o  uzgodnieniu  płci  stanowi  podstawę  wydania 
nowych  dokumentów  dotyczących  wnioskodawcy,  w  tym  świadectw  i  dyplomów 
potwierdzających  ukończenie  szkoły,  studiów,  kursów  czy  potwierdzających  zdobycie 
określonych  kwalifikacji  oraz  świadectw  pracy,  wydanych przez instytucje publiczne 
i prywatne przed uprawomocnieniem się tego postanowienia.    
2. 
Podstawą  wydania  nowych  dokumentów,  o  których  mowa  w  ust.  1,  jest  także 
prawomocne postanowienie sądu wydane w postępowaniu o ustalenie płci w trybie art. 189 
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296) 
lub w postępowaniu o sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie art. 31 ustawy z dnia 29 
września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180) przed wejściem 
w życie niniejszej ustawy. 
3.     Instytucje publiczne i prywatne, o których mowa w ust. 1, są zobowiązane wydać nowe 
dokumenty bezpłatnie i niezwłocznie, z uwzględnieniem danych osobowych wnioskodawcy, 
takich jak imię, nazwisko oraz płeć, wynikających z nowego aktu urodzenia.  
 
Art. 11  
Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci, w wyniku którego została 
dokonana  zmiana  imienia  i  nazwiska,  instytucje  publiczne  i  prywatne  posiadające  dane 
wnioskodawcy nie mogą bez jego zgody ujawniać płci metrykalnej lub imienia i nazwiska 
noszonych  przed  wydaniem  postanowienia,  chyba  że  wymaga  tego  szczególny  interes 
publiczny lub interes prawny. 
 
Art. 12 
Minister  właściwy  do  spraw  zdrowia  określi,  w  drodze  rozporządzenia,  zakres  świadczeń 
opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych  dostępnych  dla  osób 
o stwierdzonej w trybie art. 3 pkt 2  tożsamości płciowej odmiennej od płci metrykalnej i po 
korekcie płci prawnej na równych zasadach. 
 
4