Poselski projekt ustawy o podatku od usług finansowych

instytucji kredytowych i nakładana jest na podstawie danych bilansowych. Przy obliczaniu
podatku pod uwagę jest brana suma bilansowa oraz wartość instrumentów pochodnych.
Minimalny próg, od którego naliczana jest opłata, wynosi l miliard euro. W przedziale do 20
miliardów euro stawka opłaty równa się 0,055%, a nadwyżka ponad górny próg jest
obciążona stawką 0,085%. Elementem podstawy opodatkowania jest także nominalna wartość
instrumentów pochodnych wpisanych do księgi handlowej banku oraz wszystkie pozycje opcji
krótkoterminowych. Stawka opłaty w przypadku derywatów wynosi 0,013%. Austriackie
szacunki wskazują, że wprowadzona w Austrii opłata bankowa przyniesie dodatkowe wpływy do
budżetu rzędu 500 milionów euro.
W Szwecji od grudnia 2009 r. obowiązuje opłata bankowa. Podstawą opodatkowania
stanowią pasywa wskazane w jednostkowych sprawozdaniach finansowych banków, które
posiadają siedzibę w Szwecji. Zakres podmiotowy opłaty bankowej obejmuje instytucje
kredytowe. Zalicza się do nich zarówno filie zagranicznych podmiotów, jak również
zagraniczne oddziały szwedzkich podmiotów. Opłata została nałożona także na
przedsiębiorstwa prowadzące działalność leasingową. Stawka opłaty wynosi co do zasady
0,036%, ale w latach 2009-2010 została obniżona o połowę, czyli do 0,018%.
Portugalia nie wprowadziła podatku, ani opłaty podobnej do omawianych wyżej
przykładów. Zdecydowano się tam na nadzwyczajną składkę pobieraną od sektora
bankowego, którego podstawą prawną jest ustawa budżetowa. Definicja podmiotu
opodatkowania jest bardzo podobna do tych występujących w innych państwach Unii
Europejskiej. Jest to bowiem instytucja kredytowa z siedzibą na terytorium Portugalii.
Podstawą do wyliczenia dodatkowej składki płatnej do budżetu państwa są zobowiązania
podmiotu powiększone o hipotetyczną wartość instrumentów pochodnych instytucji
kredytowej. Stawkę podatku ustala się na podstawie hipotetycznej wartości instrumentów
pochodnych i zawiera się w przedziale między 0,01 a 0,02 punktu bazowego.
Należy zaznaczyć, iż przywołane przykłady odnoszą się zwłaszcza do sektora bankowego,
co sprawia, że podstawa opodatkowania ulega zawężeniu. Tym samym wymienione kraje
opodatkowały jedynie wąską część sektora finansowego, co może powodować, iż potencjalna
efektywność tego podatku nie została w pełni wykorzystana.
Niniejszy projekt ustawy podatku od usług finansowych odnosi się natomiast do instytucji
i usług finansowych w szerokim znaczeniu. Podstawa opodatkowania obejmuje swoim zasięgiem
całość sektora finansowego. Jak to zostało wskazane, doświadczenia innych państw - ze względu
na odmienny charakter opodatkowania - nie są w pełni miarodajne jako punkt odniesienia do
wprowadzenia podatku od usług finansowych. Nie zdecydowano się na opodatkowanie instytucji

23
finansowych również z tego względu, że nie jest to efektywnym narzędziem w celu eliminowania
działań spekulacyjnych. Znacznie lepsze rezultaty przyniesie opodatkowanie – często celowo
dyskryminujące – poszczególnych czynności.

4. Podmioty oraz zakres oddziaływania aktu normatywnego.
Projekt zakłada, że podatkiem od usług finansowych mają zostać objęte usługi
finansowe. Zgodnie z projektem, zakres opodatkowania jest skonstruowany szeroko,
ponieważ ma on dotyczyć instrumentów finansowych w szerokim znaczeniu, gdyż stanowią
one często bliskie odpowiedniki. Podatek obejmuje zatem zarówno czynności dokonywane na
rynku kapitałowym, jak i mające za przedmiot instrumenty rynku pieniężnego (z
wyłączeniem instrumentów płatniczych), jednostki lub udziały w przedsiębiorstwach
zbiorowego inwestowania oraz inne fundusze inwestycyjne i umowy dotyczące pochodnych
instrumentów finansowych, w tym także usługi finansowe wykonywane przez zakłady
ubezpieczeń. Zakres obowiązywania podatku nie jest ograniczony do obrotu na rynkach
zorganizowanych, ale obejmuje także inne rodzaje operacji, w tym transakcje pozagiełdowe.
Projekt zakłada opodatkowanie podatkiem od usług finansowych każdego podmiotu,
który w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczy usługi finansowe, a w
szczególności: firmę inwestycyjną, podmiot prowadzący rynek regulowany, bank i instytucję
kredytową, krajowy zakład ubezpieczeń, zagraniczny zakład ubezpieczeń oraz oddział
zagranicznego zakładu ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny. Z
opodatkowania podatkiem od usług finansowych wyłączno m.in.: Narodowy Bank Polski,
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i Europejski Bank Centralny - w celu
zminimalizowania negatywnego wpływu tego podatku na możliwości refinansowania
instytucji finansowych lub generalnie na politykę pieniężną. Wyłączenie tych instytucji jako
podmiotów opodatkowania obejmuje ich zadania w takim zakresie, w jakim realizują one
funkcje nieuznawane same w sobie za działalność handlową. Instytucje te stanowią także
podstawę bardziej wydajnego i przejrzystego funkcjonowania rynków finansowych.
Zakres zwolnień podmiotowych i przedmiotowych od podatku powoduje, że podmioty
korzystające sporadycznie z usług finansowych objętych przedmiotem opodatkowania - ale
dla których nie jest to istotny przedmiot działalności (czynności pomocnicze, sporadyczne,
incydentalne) - nie będą faktycznie obowiązane do rozliczania podatku, choć formalnie
uzyskają status podatnika podatku.



24
II. UZASADNIENIE SZCZEGÓŁOWE

(Art. 1 do 3 – przepisy wstępne; słowniczek pojęć ustawowych) Celem
projektowanej ustawy jest stworzenie jednolitej regulacji podatku od usług finansowych
świadczonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to podatek nowy, który wymaga
precyzyjnego i kompleksowego uregulowania w projektowanej ustawie. W art. 1 ust. 2
określono beneficjenta dochodów z podatku od usług kapitałowych – ustalono, że wszelkie
wpływy z tytułu tego podatku mają zasilić budżet państwa.

W art. 2 projektu ustawy określono właściwość miejscową organów podatkowych w
podatku od usług finansowych. Co do zasady, właściwym organem podatkowym dla
podatnika jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla podatku od towarów i usług.
Powyższe rozwiązanie ma na celu ustanowienie jako organów właściwych dla podatku tych
samych organów, które są właściwe ze względu na podatek od towarów i usług. Powyższe ma
zapewnić przejrzystość operacji i możliwość wglądu organów podatkowych w całość
rozliczeń podatkowych (zarówno podatku od towarów i usług, jak i podatku od usług
finansowych podmiotu).
Przepis art. 2 -jako że ma charakter wyczerpujący- stanowi również, iż w przypadku
podatników: nieposiadających miejsca siedziby gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, lecz posiadających oddział lub inne stałe miejsce prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - właściwym organem podatkowym jest
naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce siedziby oddziału.
Projektowany przepis określa również właściwość miejscową dla podatników
nieposiadających miejsca siedziby działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej albo nieposiadających oddziału lub stałego miejsca prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku właściwym
organem podatkowym jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa- ródmieście.
Przepis ust. 3 reguluje z kolei właściwość organów podatkowych dla płatników podatku.
Zgodnie ze wskazaną regulacją, w tym przypadku właściwymi organami podatkowymi są
organy podatkowe właściwe dla tego podmiotu jako podatnika, określone zgodnie z art. 2
ust.1 ustawy.
Przepis art. 3 zawiera tzw. ustawowy słowniczek, określający znaczenie
podstawowych pojęć oraz wskazujacy katalog ustaw, do których odnoszą się poszczególne
przepisy zawarte w projekcie ustawy. Celem art. 3 ustawy jest także określenie pojęć
wielokrotnie powtarzających się w treści ustawy. Definicje zostały posegregowane wedle

25
przynależności grupowej. Wyodrębniono odpowiednio grupę aktów prawnych, podmiotów,
przedmiotu oraz definicje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania projektowanej ustawy.
W art. 3 pkt 7 zamieszczono definicję instytucji finansowej, która określa krąg
podmiotów objętych podatkiem. Należy wskazać, iż zakres tego pojęcia został zakreślony
również w możliwe najszerszy sposób, aby obowiązek podatkowy powstał wszędzie, gdzie
dochodzi do operacji na instrumentach finansowych.
W projekcie ustawy zostały zdefiniowane pojęcia „partner centralny” oraz
„uczestniczenie w czynności” poprzez odesłanie do aktów prawa Unii Europejskiej. Należy
zauważyć, że przy konstruowaniu wyżej wymienionych pojęć wzięto pod uwagę akty będące
przedmiotem prac legislacyjnych toczących się na szczeblu wspólnotowym.

(Art. 4 do 14 – zakres podmiotowy i obowi zki rejestracyjne) Istotą regulacji jest
ustanowienie precyzyjnego, lecz zarazem możliwie najszerszego katalogu podmiotów tego
podatku. Regulacja statusu podmiotowego pozwala w dalszych przepisach ustawy na
precyzyjne określenie obowiązków w zakresie zapłaty podatku, ale także w zakresie
rejestracji, ewidencjonowania oraz deklarowania czynności rodzących obowiązek podatkowy.

Przepis art. 4 definiuje szeroko podatnika podatku od usług finansowych. Zostało to
dokonane poprzez odwołanie do kryterium podmiotowości w szeroko rozumianym podatku
od wartości dodanej oraz faktu zarejestrowania dla potrzeb tego podatku. Zgodnie z
proponowanym przepisem, podatnikiem jest każdy podmiot, który w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej świadczy usługi finansowe. Przepis powołuje się na proponowane
brzmienie definicji instytucji finansowej, zgodnie z którym instytucją finansową jest każdy
podmiot, który wykonując działalność gospodarczą świadczy usługi finansowe, a w
szczególności:
a) firma inwestycyjna w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi,
b) podmiot prowadzący rynek regulowany w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi,
c) instytucja kredytowa,

3 Definicje te odwołują się do projektu dyrektywy w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji
finansowych i zmieniającą dyrektywę 2008/7/WE oraz projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie [EMIR] w sprawie
instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, partnerów centralnych i
repozytoriów transakcji. Należy zauważyć, iż w przypadku gdy Parlament Europejski przyjmie dyrektywę
EMIR, która będzie zmuszała wszystkie instytucje rynku finansowego do korzystania z tzw. partnera centralnego
przy rozliczeniach instrumentów finansowych niezbędnym będzie wprowadzenie i stosowanie tej definicji w
prawie polskim.
4 ,
g) fundusz emerytalny w rozumieniu art. 2 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych.
Firmą inwestycyjną w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi jest dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczna firma
inwestycyjna prowadząca działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO,
prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską.
Podmiotem prowadzącym rynek regulowany, w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi, jest działający w sposób stały system obrotu
instrumentami
finansowymi
dopuszczonymi do tego
obrotu, zapewniający inwestorom
powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej - w tym samym czasie przy kojarzeniu
ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, oraz jednakowe warunki nabywania i
zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu na
zasadach określonych w przepisach ustawy, jak również uznany przez państwo członkowskie
za spełniający te warunki, i wskazany Komisji Europejskiej jako rynek regulowany.
Funduszem inwestycyjnym, w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach
inwestycyjnych, jest
osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest
lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach
określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek
uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe,
instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Z kolei funduszem emerytalnym, w rozumieniu art. 2 ustawy o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, jest fundusz. W myśl ustawy fundusz jest osobą
prawną. Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych, ich
lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich
wieku
emerytalnego, i wypłata okresowych emerytur kapitałowych, o których mowa
w , z zastrzeżeniem ust. 3.

5 Dz.U.2004.146.1546
6 Tekst jednolity Dz.U.2010.34.189
7 Dz. U. Nr 228, poz. 1507, z 2010 r. Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398

27
Przedmiotem działalności dobrowolnego funduszu jest prowadzenie indywidualnego
konta emerytalnego, zwanego dalej "IKE", lub indywidualnego konta
zabezpieczenia emerytalnego, zwanego dalej "IKZE", o których mowa w.
Przedmiotem działalności pracowniczego funduszu zarządzanego przez pracownicze
towarzystwo, którego założycielem lub akcjonariuszem jest pracodawca zagraniczny, oprócz
działalności, o której mowa w ust. 2 i 3, może być przyjmowanie składek pracowników
zagranicznych związane z realizacją programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego na
pokrycie w całości albo w części ryzyk biometrycznych lub gwarancji, zwane dalej
"przyjmowaniem składek pracowników zagranicznych", na podstawie umowy o
przyjmowanie składek zawartej przez pracowniczy fundusz z zakładem ubezpieczeń na życie,
w ramach której zakład ubezpieczeń na życie przejmuje obsługę wszelkich ryzyk
biometrycznych lub gwarancji związanych z realizacją programu emerytalnego pracodawcy
zagranicznego, zwanej dalej "umową o przyjmowanie składek"
Podatnikiem podatku jest również osoba prawna bądź jednostka organizacyjna nie
posiadająca osobowości prawnej, która nie spełnia wskazanych wyżej kryteriów, jeżeli
świadczy bądź nabywa usługi finansowe.
Podatnikiem podatku są również podmioty zwolnione z obowiązku rejestracji dla
potrzeb podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym
charakterze, jak również podmioty, które uchybiły obowiązkowi rejestracji dla potrzeb tych
podatków.
Przepis został wprowadzony celem ograniczenia nadużyć. Odwołuje się do podatnika
podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym
charakterze, w celu łatwiejszej kontroli i nadzoru podatników podatku transakcyjnego przy
pomocy narzędzi służących do rozliczania podatku od towarów i usług, m.in. ewidencji
sporządzanych dla potrzeb tego podatku.

Projekt w art. 5 przewiduje opodatkowanie usługi finansowej po obu stronach, jeżeli
przynajmniej jedna za stron ma miejsce siedziby działalności gospodarczej, oddział albo inne
stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Polski. Powoduje to, że na takim
podatniku ciążą wszelkie obowiązki nałożone ustawą, w tym rejestracyjne, deklaracyjne i
sprawozdawcze. W przypadku podmiotów niemających organizacyjnych związków z

8 Dz. U. Nr 116, poz. 1205, z późn. zm.

28