Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

Druk nr 1078

Warszawa, 27 listopada 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja







Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks karny.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Mariusza Witczaka.



(-) Tadeusz Arkit; (-) Urszula Augustyn; (-) Andrzej Biernat; (-) Borys
Budka; (-) Bożenna Bukiewicz; (-) Janusz Cichoń; (-) Rafał Grupiński;
(-) Andrzej Halicki; (-) Agnieszka Hanajczyk; (-) Bożena Kamińska;
(-) Krystyna Kłosin; (-) Magdalena Kochan; (-) Agnieszka Kozłowska-
Rajewicz; (-) Krzysztof Kwiatkowski; (-) Józef Lassota; (-) Tomasz Lenz;
(-) Sławomir Neumann; (-) Marzena Okła-Drewnowicz; (-) Witold Pahl;
(-) Elżbieta Apolonia Pierzchała; (-) Lucjan Marek Pietrzczyk; (-) Marek
Rząsa;
(-) Tomasz
Szymański;
(-) Marcin
Święcicki; (-) Tomasz
Tomczykiewicz; (-) Mariusz Witczak; (-) Marek Wójcik.
 
Ustawa z dnia …………….. 
o zmianie ustawy – Kodeks karny 
 
Art.  1.  W  ustawie  z  dnia  6  czerwca  1997  roku  ‐  Kodeks  karny  (Dz.U.  Nr  88,  poz.  553  ze  zmianami) 
wprowadza się następujące zmiany: 
 
1. Art. 119 skreśla się. 
 
2. Art. 256 otrzymuje brzmienie: 
„Art. 256. § 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje 
do nienawiści wobec grupy osób lub osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, 
politycznej, społecznej, naturalnych lub nabytych cech osobistych lub przekonań, albo z tego powodu 
grupę  osób  lub  osobę  znieważa,  podlega  karze  grzywny,  ograniczenia  wolności  albo  pozbawienia 
wolności do lat 2. 
§  2.  Tej  samej  karze  podlega,  kto  w  celu  rozpowszechnienia  produkuje,  utrwala  lub  sprowadza, 
nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła dane informatyczne, druk, nagranie 
lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1. 
§  3.  Nie  popełnia  przestępstwa  sprawca  czynu  zabronionego  określonego  w  §  2,  jeżeli  dopuścił  się 
tego czynu w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej. 
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd orzeka przepadek przedmiotów, o których 
mowa w § 2, chociażby nie stanowiły własności sprawcy. 
§ 5. Kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec innej osoby z powodu określonego w § 1 albo z 
tego powodu narusza jej nietykalność cielesną, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 
lat 5.” 
3. Art. 257 skreśla się. 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
UZASADNIENIE 
Nowelizacja  porządkuje  normy  Kodeksu  karnego  poświęcone  przestępstwom  na  tle  dyskryminacji, 
dotychczas znajdujące się w art. 119, 256 i 257 KK. 
W miejsce trzech przepisów normujących czyny zabronione, charakteryzujące się dyskryminacyjnym 
motywem  zachowania  sprawcy  przestępstwa  wprowadza  się  jeden  przepis  penalizujący  czyny  o 
podłożu dyskryminacyjnym. 
Nowelizacja  nie  wyodrębnia  propagowania  ustrojów  totalitarnych  do  odrębnego  przepisu,  ze 
względu na chęć utrzymania dotychczasowej lokalizacji i brzmienia normy penalizującej ten czyn, jak 
też ze względu na wspólny z czynami o podłożu dyskryminacyjnym typ zachowania polegającego na 
produkcji,  rozpowszechnianiu  (itp.)  materiałów  zawierających  zabronione  treści  (propagujące 
totalitaryzm lub nawołujące do nienawiści). 
Nowelizacja w sposób istotny poszerza katalog wartości chronionych przed dyskryminacją, jaki też go 
modyfikuje – projekt wprowadza pojęcia „naturalne cechy osobiste” oraz „przekonania”, rezygnując z 
wyodrębnienia „przynależności wyznaniowej” oraz „bezwyznaniowości”. 
Poszerzenie  katalogu  o  „naturalne  i  nabyte  cechy  osobiste”  stanowi  wyraz  przekonania,  że  żadna 
osoba nie powinna być zgodnie z prawem poddawana dyskryminacji, w tym być obiektem przemocy, 
groźby,  zniewagi  lub  tzw.  mowy  nienawiści,  na  tle  swoich  przymiotów  naturalnych,  takich  jak  np. 
płeć,  stan  zdrowia,  orientacja  seksualna  czy  niepełnosprawność  –  tendencja  ta  od  lat  przyświeca 
orzecznictwu na gruncie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. 
Penalizacja zachowań o podłożu dyskryminacji ze względu na naturalne cechy osobiste ma zapewnić, 
że każdy człowiek będzie podlegał ocenie społecznej ze względu na swoje świadome zachowanie, nie 
zaś z powodu cech, które są od niego niezależne w tym sensie, że nie ma on możliwości ich zmiany 
wedle własnej woli – dotychczas dotyczyło to jedynie rasy, pochodzenia etnicznego i narodowości. 
Pojęcie  „naturalnych  i  nabytych  cech  osobistych”  pozwoli  sądom  w  praktycznym  stosowaniu 
projektowanej  normy  ustalać  w  realiach  danej  sprawy,  czy  pokrzywdzony  rzeczywiście  odznacza  się 
cechą naturalną lub nabytą, ze względu na którą stał się obiektem dyskryminacji, zaś „naturalny lub 
nabyty”  charakter  cechy,  poza  przypadkami  oczywistymi,  niewymagającymi  wiedzy  specjalistycznej, 
będzie przedmiotem wypowiedzi biegłych sądowych, co powinno w praktyce wykluczyć arbitralność 
decyzji  sędziowskich,  jak  też  wypełnić  to  pojęcie  dorobkiem  orzecznictwa  sądowego  oraz  doktryny 
prawa karnego. 
Zastąpienie  „przynależności  religijnej”  i  „bezwyznaniowości”  stanowi  wyraz  przekonania,  że  każdy 
członek społeczeństwa pluralistycznego światopoglądowo ma prawo do ochrony przed dyskryminacją 
ze  względu  na  przekonania,  nie  zaś  wyłącznie  z  powodu  przynależności  religijnej  bądź 
bezwyznaniowości  –  w  tym  sensie  pojęcie  „przekonania”  jest  szersze  treściowo  od  obecnie 
funkcjonujących  „przynależność  religijna”  i  „bezwyznaniowość”:  prawno  karna  ochrona  przed 
dyskryminacją  zostaje  rozszerzona  także  na  te  osoby,  które  nie  deklarują  przynależności  do 
określonego  kościoła  lub  związku  wyznaniowego,  jednakże  ze  względu  na  swoje  przekonania 
światopoglądowe  mogą  stać  się  obiektem  dyskryminacji  ze  strony  innych  osób,  zarówno 
deklarujących  przynależność  religijną,  jak  też  bezwyznaniowość;  nadto  projektowane  uregulowanie 
obejmuje także przekonania człowieka w innych niż wyznanie kwestiach, zapewniając ochronę przed 
dyskryminacją  osobom,  których  przekonania  mogą  zostać  odebrane  przez  część  społeczeństwa  jako 
kontrowersyjne  i  skłaniać  do  podejmowania  działań  niezgodnych  z  prawem,  skutkujących  czynami 
zabronionymi i tłumieniem przez to debaty publicznej. 
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu 
terytorialnego. 
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. 

Warszawa, 13 grudnia 2012 r.
BAS-WAPEiM-3167/12


Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna dotycząca zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Mariusz Witczak)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r., poz. 32)
sporządza się następującą opinię:



I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedmiotem projektu ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca
1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), dalej również jako kk.
Projektodawcy zamierzają usunąć art. 119 kk i art. 257 kk oraz zmienić art. 256
kk. Celem proponowanych modyfikacji jest rozszerzenie katalogu znamion
przedmiotowych przestępstw: publicznego nawoływania do nienawiści,
publicznego znieważania oraz stosowania przemocy lub groźby bezprawnej.
Karze mają podlegać sprawcy wymienionych przestępstw popełnionych
przeciwko grupie osób lub osobie z powodu ich lub jej przynależności
narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, społecznej, naturalnych lub nabytych
cech osobistych lub przekonań. Zmianie mają ulec również niektóre z kar
orzekanych za wskazane przestępstwa.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Opiniowany projekt ustawy zawiera karnoprawne gwarancje związane z
ochroną jednostki przed niezgodnym z prawem zachowaniem o charakterze
dyskryminacyjnym. W prawie pierwotnym Unii Europejskiej istnieją normy
prawne zakazujące dyskryminacji. Artykuł 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii