Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej

Druk nr 1029

Warszawa, 30 listopada 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Szanowna Pani Marszałek

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
22 posiedzeniu w dniu 30 listopada 2012 r. uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy


- o zmianie ustawy o dodatkowym
wynagrodzeniu rocznym dla
pracowników jednostek sfery
budżetowej wraz z projektem tej ustawy.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senator Grażynę
Sztark do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H W A Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 30 listopada 2012 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o dodatkowym
wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o
dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery
budżetowej.
Jednocześnie upoważnia senator Grażynę Sztark do reprezentowania Senatu w pracach
nad projektem.



MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek
sfery budżetowej
Art. 1. W ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla
pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, z późn. zm.)) w art. 2
w ust. 3 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
„6) korzystania:
a)
z urlopu macierzyńskiego,
b) z urlopu wychowawczego,
c)
z urlopu dla poratowania zdrowia,
d) przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów
naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego,”.
Art. 2. Przepis art. 2 ust. 3 pkt 6 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym
niniejszą ustawą stosuje się począwszy od dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla
pracowników jednostek sfery budżetowej przysługującego za rok 2012.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1014, z 1999 r. Nr 72, poz.
802 i Nr 110, poz. 1255, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 199, poz. 1939 i Nr 223, poz. 2217, z 2004 r.
Nr 116, poz. 1202, z 2005 r. Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 34, poz. 243 i Nr 104, poz. 708 i 711 oraz
z 2012 r. poz. 819.

U Z A S A D N I E N I E
1. Cel projektowanej ustawy
Celem projektu jest dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2011 r. (sygn. akt P 59/11) dotyczącego ustawy z dnia 12
grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery
budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, ze zm.). Jego sentencja została ogłoszona dnia 17
lipca 2012 r. w Dz. U. poz. 819, a pełny tekst rozstrzygnięcia wraz z uzasadnieniem w OTK
ZU Nr 7A, poz. 76.
Generalnie chodzi w nim o wprowadzenie możliwości wliczania urlopu
macierzyńskiego do okresu uprawniającego do otrzymania „trzynastego wynagrodzenia”.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. TK orzekł, że art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym
wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej w zakresie, w jakim
pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie prawa do dodatkowego
wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, w
sytuacji nieprzepracowania w ciągu całego roku kalendarzowego faktycznie 6 miesięcy, jest
niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2 Konstytucji.
2.2. Przepis art. 2 ust. 1 ustawy przewiduje, że pracownik jednostki sfery budżetowej
nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego
pracodawcy całego roku kalendarzowego. Przepracowanie jest rozumiane jako „faktyczne
(efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy”. Jednocześnie
ust. 2 wprowadza wyjątek poszerzający zakres pracowników uprawnionych do „trzynastki”,
przewidując, że pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku
kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do
okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. Ust. 3
wprowadza kolejny wyjątek, także rozszerzający, i przewiduje, że w kilku przypadkach
przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia
rocznego nie jest wymagane; m.in. w przypadku powołania pracownika do służby wojskowej
czy korzystania z urlopu wychowawczego. Oznacza to, że osoba, która wzięła urlop
wychowawczy otrzymuje „trzynastkę”, niezależnie od tego jaki okres w roku przepracowała
(oczywiście w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu). Tymczasem wśród
owych wyjątków w ust. 3 brak jest np. urlopu macierzyńskiego, co oznacza, że osoba, która

2
wzięła urlop macierzyński, by otrzymać „trzynastkę” musi przepracować co najmniej
6 miesięcy.
2.3. „Trzynastka” stanowi składnik wynagrodzenia za pracę i jest traktowana jako
element treści stosunku pracy w jednostkach sfery budżetowej. Ma ona charakter stały, jest
ściśle związana ze stosunkiem pracy i nie ma charakteru uznaniowego ze strony pracodawcy
(ustawodawca nazywa je wprost „dodatkowym «wynagrodzeniem» rocznym”). Nie ma ona
jednak charakteru powszechnego, przysługuje wyłącznie pracownikom jednostek sfery
budżetowej. Ponadto nabycie prawa do trzynastki uzależnione jest od przepracowania roku
kalendarzowego u danego pracodawcy. Jednocześnie istnieją od tego wymogu wyjątki.
Artykuł 32 ust. 1 Konstytucji przewiduje, że wszyscy są wobec prawa równi; wszyscy
mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Artykuł 71 ust. 2 Konstytucji
stanowi natomiast, że matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy
władz publicznych, której zakres określa ustawa. Zdaniem TK, art. 71 „nie przesądza
jednoznacznie o formach, ani o zakresie szczególnej pomocy władz publicznych udzielanej
matkom przed i po urodzeniu dziecka. Przepis ten nie może zatem stanowić podstawy do
żądania określonych świadczeń, w tym również takich, które wynikają z ustawy o
dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Znaczenie nakazu wypowiedzianego w art. 71 ust. 2
Konstytucji wiąże się z obowiązkiem uwzględnienia szczególnego statusu matek przed i po
urodzeniu dziecka zawsze, kiedy rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę dotyczą sytuacji
prawnej takich podmiotów”.
O niekonstytucyjności przepisu przesądziło to, że ustawodawca „działając w ramach
przysługującej mu swobody (…) nie tylko wykreował dodatkowe wynagrodzenie roczne
wyłącznie dla pracowników jednostek sfery budżetowej, co już samo w sobie różnicuje klasę
podmiotów, jakimi są pracownicy, ale jednocześnie wyznaczył katalog przypadków
uzasadniających wyjątkowe traktowanie niektórych pracowników otrzymujących to
świadczenie”. Ponadto, „ustrojodawca w art. 71 ust. 2 Konstytucji wyraźnie przyznał matce
przed i po urodzeniu dziecka prawo do szczególnej pomocy władz publicznych w zakresie
przewidzianym ustawą. Oznacza to, że ustawodawca, decydując się na uregulowanie materii
mających bezpośredni wpływ na sytuację prawną matki w okresie ciąży oraz po porodzie,
obowiązany jest zapewnić jej pomoc, która powinna przewyższać standard ochrony
przewidziany dla pozostałych podmiotów wolności i praw”. W końcu „urlop macierzyński
przewidziany w (…) przepisach ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (…) stanowi
niewątpliwą realizację obowiązku wynikającego z art. 71 ust. 2 Konstytucji. Funkcją tego
urlopu jest ochrona zdrowia pracownicy i dziecka, polegająca zarówno na umożliwieniu