Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

nie ma wystarczających przesłanek, aby ustanawiać termin dłuższy
niż wynika to zarówno z Trzeciej Dyrektywy o łączeniu spółek
akcyjnych, jak i art. 6 ust. 1 Dyrektywy w sprawie transgranicznego
łączenia się spółek kapitałowych. Ma to szczególne znaczenie
w przypadku transgranicznego łączenia ze spółką kapitałową
podlegającą prawu Państwa Członkowskiego innego niż Polska,
w

którym termin na ogłoszenie wspólnego planu połączenia
transgranicznego wynosi miesiąc, a więc odpowiada terminowi z art. 6
Trzeciej i Dziesiątej Dyrektywy. Polskie prawo spółek, bez doniosłych
racji merytorycznych, nie powinno zawierać rozwiązań bardziej
rygorystycznych niż określone w Dyrektywie. W związku z tym
proponuje się nowelizację art. 500 § 2 K.s.h. Nie ma przy tym
uzasadnienia, aby termin ten był odmiennie określany przy łączeniu
krajowym i transgranicznym.
2. Przepis art. 500 § 2 K.s.h. wprowadza wymóg, stosownie do którego
ogłoszenie planu połączenia powinno nastąpić co najmniej na sześć
tygodni przed pierwszą uchwałą połączeniową. Prowadzi to do
wniosku, stosownie do którego jeżeli jedna ze spółek uczestniczących
w łączeniu uchybi temu terminowi, wywołuje to negatywne skutki także
dla drugiej spółki uczestniczącej w łączeniu (ewentualnie dla więcej
niż jednej spółki, jeżeli w łączeniu uczestniczą co najmniej trzy spółki).
W doktrynie trwa spór, jakie skutki wywołuje naruszenie terminu
ogłoszenia planu połączenia. Ratio legis zarówno art. 500 § 2 K.s.h.,
jak i art. 6 Dyrektywy nakazuje opowiedzieć się za poglądem,
stosownie do którego uchybienie temu terminowi stanowi przeszkodę
zarejestrowania połączenia przez sąd rejestrowy. Wynika stąd, że
jeżeli spółka uczestnicząca w łączeniu, która zwołała walne
zgromadzenie lub zgromadzenie wspólników jako pierwsza uchybiła
terminowi na ogłoszenie planu połączenia, to de lege lata pozostałe
spółki uczestniczące w połączeniu będą musiały powtórzyć zwołanie
walnego zgromadzenia lub zgromadzenia wspólników nawet, jeżeli nie
uchybiły terminowi na ogłoszenie planu połączenia. W związku z tym
proponuje się nowelizację art. 500 § 2 K.s.h., która eliminuje takie

56
ryzyko. Przy okazji zmieniono redakcję art. 500 § 2 K.s.h. tak, aby
wyeliminować podnoszone w doktrynie wątpliwości, czy termin
dotyczy wniosku o publikację planu połączenia, czy jego ogłoszenia.
3.
W art. 500 § 3 K.s.h. wyraźnie sankcjonuje się postulowaną
w doktrynie możliwość jednokrotnego ogłoszenia o planie połączenia
ze skutkiem dla wszystkich spółek uczestniczących w łączeniu. Jeżeli
spółki uczestniczące w łączeniu nie zdecydują się na wspólne
ogłoszenie, wówczas termin na ogłoszenie biegnie odrębnie dla
każdej z nich.
4. Proponowana zmiana w art. 504 § 1 dotyczy ujednolicenia terminów
z terminem proponowanym w art. 500 § 2.

XII. Nowelizacja art. 506 § 2
1. Zmiana tego przepisu nie jest związana z implementacją Dyrektywy.
Co do zasady ingerencja w przepisy Kodeksu spółek handlowych
została ograniczona do zmian związanych z implementacją
Dyrektywy. Odstąpienie od tej zasady w odniesieniu do art. 506 § 2
wynika z dostrzeżonej w doktrynie oczywistej wadliwości redakcji
językowej art. 506 § 2, która bywa źródłem znacznych problemów
prawnych w praktyce obrotu. Obecna redakcja językowa art. 506 § 2
prowadzi do wniosku, że zmniejszenie rygorów dotyczących
kwalifikowanej większości głosów oraz usunięcie kworum przy
podejmowaniu uchwały o połączeniu dotyczy łączenia, w którym
wszystkie łączące się spółki są spółkami publicznymi. Prowadziłoby to
do niezgodnego z ratio legis tego przepisu wniosku, że spółka
publiczna łącząca się ze spółką niepubliczną nie jest objęta wyjątkiem
zawartym w art. 506 § 2. Biorąc pod uwagę, że problem dotyczy
spółek publicznych, a więc spółek o masowym akcjonariacie, celowe
wydaje się usunięcie dotychczasowej wady nie czekając na kolejną
nowelizację Kodeksu spółek handlowych.

57
2. Proponowana redakcja art. 506 § 2 jest zgodna z zaproponowaną
w doktrynie wykładnią celowościową art. 506 § 2, zmierzającą do
usunięcie jego wad wynikających z wykładni językowej.

XIII. Wejście w życie ustawy
Data wejścia w życie ustawy (art. 2) została zsynchronizowana
z

wymaganiem transpozycji dyrektywy 2005/56/WE do prawa
wewnętrznego. Zgodnie z art. 19 dyrektywy, ma to nastąpić najpóźniej
do dnia 15 grudnia 2007 r.

Uwagi dodatkowe – Inne formy transgranicznej
restrukturyzacji spółek – wzmianka

1. Wprowadzenie regulacji transgranicznego łączenia do Kodeksu spółek
handlowych czyni koniecznym rozstrzygnięcie problemu stosunku
polskiego ustawodawcy do innych form restrukturyzacji spółek z elementem
wspólnotowym. Na obecnym etapie nie wydaje się wskazane stworzenie
w prawie polskim regulacji wykraczającej poza zakres Dyrektywy, która
obejmowałaby: transgraniczne łączenie z udziałem spółki osobowej (innej
niż spółka komandytowo-akcyjna), transgraniczny podział oraz
transgraniczne przekształcenie.
2. Transgraniczne łączenie spółek osobowych i transgraniczny podział należy
zakwalifikować jako sposoby korzystania ze swobody przedsiębiorczości,
przyznanej prawem europejskim (art. 43 w powiązaniu z art. 48 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską). Operacje te mogą być
dokonywane na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych,
adresowanych do czynności wewnątrzkrajowych i stosownych regulacji
obcych. Drogę ku prowspólnotowej interpretacji przepisów prawa
krajowego państw Wspólnoty toruje precedensowe orzeczenie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 13.12.2005 r. („Sevic”



– Dz.Urz. UE z 11.2.2006, C 36/5) oraz, pośrednio, wcześniejsze
orzeczenia (m.in. „Überseering” i „Inspire Art.”).

58
3. Należy podkreślić, że Kodeks spółek handlowych, inaczej niż niektóre
ustawodawstwa obce (m.in. niemiecka Umwandlungsgesetz), nie
ograniczają kręgu podmiotów uczestniczących w łączeniach i podziale tylko
do spółek prawa polskiego, względnie do spółek z siedzibą (statutową,
rzeczywistą) na terytorium Polski. Udział w wymienionych operacjach
spółek zagranicznych, spełniających kryteria art. 48 TWE, a nieobjętych
Dyrektywą, jest możliwy po stwierdzeniu ich ekwiwalentności w stosunku
do typów spółek przewidzianych Kodeksem spółek handlowych.
Sprzeczności między prawem polskim a systemami prawa obcego należy
usuwać w drodze stosowania ogólnych instrumentów wypracowanych
w prawie prywatnym międzynarodowym (m.in. dostosowanie, zabiegi
kwalifikacyjne). W dłuższej perspektywie, po zebraniu stosownych
doświadczeń i uwzględnieniu tendencji w innych państwach Wspólnoty,
można rozważyć podmiotowe i przedmiotowe rozszerzenie regulacji
transgranicznego łączenia w Kodeksie spółek handlowych ponad standard
obowiązkowej harmonizacji, wynikający z Dyrektywy.
4. Bardziej złożony jest problem transgranicznego przekształcenia.
Teoretycznie rzecz ujmując, przekształcenie takie może być wynikiem:
zmiany lokalizacji spółki, która prowadzi do zmiany jej statutu
personalnego, a w konsekwencji do konieczności podporządkowania się
przez spółkę prawu nowej siedziby lub dokonania czynności korporacyjnej,
prowadzącej do poddania spółki prawu innego państwa, bez zmiany
lokalizacji.
Na obecnym etapie rozwoju prawo europejskie nie przyznaje jeszcze prawa
transgranicznego przekształcenia się w żaden z wymienionych sposobów.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską daje bowiem spółkom
swobodę wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nie zaś
swobodę następczej zmiany pierwotnie obranego systemu prawnego,
któremu podlegają. Swobodę wyboru miejsca działalności umożliwia
przeniesienie faktycznego centrum aktywności (siedziby głównego
przedsiębiorstwa spółki, siedziby rzeczywistej zarządu) na terytorium
innego państwa, co nie jest (i zasadniczo nie powinno być) powiązane ze
zmianą prawa właściwego (por. orzeczenie Überseering). Spółka

59
zachowuje podmiotowość prawną, przyznaną przez państwo, do którego
zwrócili się jej założyciele. Zapewnia to bezpieczeństwo prawne
wspólników i kontrahentów spółek. Pogląd, jakoby z mocy przepisów
Traktatu przykładowo angielska spółka Limited dysponowała prawem
przeniesienia siedziby statutowej do Polski i żądania uznania
przekształcenia w polską spółkę z o.o., przy zachowaniu podmiotowości
prawnej, jest wysoce dyskusyjny. Przekształcenie w spółkę prawa
zagranicznego jako następstwo zmiany lokalizacji umożliwi w przyszłości
Czternasta Dyrektywa o transgranicznym przeniesieniu siedziby statutowej
spółki, znajdująca się obecnie w fazie wstępnego projektu. Do czasu
wypracowania Czternastej Dyrektywy nie należy tworzyć w Kodeksie
spółek handlowych przepisów odnoszących się do przypadku
transgranicznego przekształcenia. Konsekwentnie nie jest wskazana
zaproponowana w literaturze likwidacja regulacji art. 270 pkt 2 i 459 pkt 2
K.s.h. (podjęcie uchwały o przeniesieniu statutowej siedziby spółki
kapitałowej za granicę wywołuje skutek w postaci jej rozwiązania). Wniosek
ten jest niezależny od krytycznej oceny obecnego rozwiązania, które
niewątpliwie nadmiernie ogranicza mobilność spółek. Skreślenie art. 270
pkt 2 i 459 pkt 2 K.s.h. musiałoby wiązać się z wprowadzeniem
instrumentów ochrony wspólników mniejszościowych i wierzycieli spółki,
która emigrowałaby z terytorium Polski i potencjalnie (choć nie koniecznie
z punktu widzenia prawa kolizyjnego państwa nowej siedziby) zmieniałaby
swój statut personalny. Kwestia ta jest centralnym przedmiotem regulacji
projektu Czternastej Dyrektywy.
5. Znacznie bardziej radykalnym posunięciem byłoby przyznanie spółkom
prawa transgranicznego przekształcenia bez zmiany lokalizacji. Taki zabieg
wyraźnie wykraczałby poza ratio art. 43 i 48 TWE. Zaprzeczałby ponadto
założeniom teorii siedziby, reprezentowanej w polskim prawie prywatnym
międzynarodowym (zarówno de lege lata, por. art. 9 prawa prywatnego
międzynarodowego, jak i w projekcie przyszłej ustawy – prawo prywatne
międzynarodowe, będącej przedmiotem prac Komisji Kodyfikacyjnej, por.
art. 18 projektu), ponieważ siedzibę statutową na terytorium Polski mogłyby
posiadać spółki prawa obcego, powstałe z przekształcenia spółek polskich.

60