Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

IX. Art.
5169. Uczestnictwo pracowników
Ogólne założenia uczestnictwa pracowników w organach spółki powstałej
w wyniku połączenia transgranicznego
1. Zgodnie z art. 16 ust. 1 Dyrektywy, zasady uczestnictwa pracowników
podlegają prawu państwa, w którym statutową siedzibę ma spółka
powstała w wyniku połączenia transgranicznego.
2. Powyższa zasada nie ma jednak zastosowania, jeżeli:
1) przynajmniej w jednej łączącej się spółce istnieje system
uczestnictwa pracowników lub
2) prawo
państwa, w którym statutową siedzibę ma spółka powstała
w wyniku łączenia nie przewiduje co najmniej ekwiwalentnego
systemu partycypacji w stosunku do systemu obowiązującego
w pozostałych spółkach uczestniczących w połączeniu transgra-
nicznym (art. 16 ust. 2 Dyrektywy ).
W takiej sytuacji uczestnictwo pracowników podlega zasadom
określonym przez prawa krajowe państw członkowskich dla
przypadku łączenia transgranicznego. Regulacja w tym względzie
powinna odpowiadać art. 16 ust. 3-7 Dyrektywy.
3. Artykuł 16 Dyrektywy czyni zatem koniecznym stworzenie w prawie
polskim reżimu uczestnictwa pracowników na potrzeby transgra-
nicznego łączenia spółek. Wymaga zarazem podkreślenia, że
w przypadku łączenia się spółek, w których przepisy właściwego dla
nich prawa nie nakładają obowiązku ustanawiania zasad
uczestnictwa, problem taki nie występuje także w przypadku ich
transgranicznego połączenia.
Metodologia implementacji zasad dotyczących uczestnictwa pracowników
do prawa polskiego
1. Prima facie możliwe wydają się dwa sposoby legislacyjnego ujęcia
zagadnienia uczestnictwa pracowników. Pierwszy wariant zakładałby
stworzenie regulacji w Kodeksie spółek handlowych. Nie chodziłoby
jednak o wyczerpujące unormowanie omawianej problematyki. Taka
regulacja nie tylko przekraczałaby rozsądne ramy i doprowadziłaby do

51
„rozsadzenia” przepisów o łączeniach, ale przede wszystkim byłaby
sprzeczna z podstawowym założeniem systemowym, dotyczącym
zakresu spraw, jakie obejmuje Kodeks spółek handlowych. Normuje
on wszak zasady organizacji i funkcjonowania spółek handlowych
(art.

1). Problematyka uczestnictwa przedstawicieli pracowników
w organach spółek należy tymczasem zasadniczo do materii
zbiorowego prawa pracy. Jest to wprawdzie obszar pozostający
w silnej interakcji z prawem spółek, w szczególności z przepisami
o organach spółek kapitałowych, jednak dotyczący materii spoza
sfery stosunków korporacyjnych sensu stricte. Dlatego regulacja
uczestnictwa pracowników mogłaby zostać umieszczona w Kodeksie
spółek handlowych tylko wtedy, gdyby posłużyć się generalnym
odesłaniem do dotyczących tej materii przepisów, zawartych
w ustawie z dnia 4 marca 2005
r. o europejskim zgrupowaniu
interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. nr 62, poz. 551,
z późn. zm.). Podstawą do zastosowania takiego wariantu jest
wspomniany art. 16 Dyrektywy, który odsyła do zasad uczestnictwa
pracowników przyjętych w Rozporządzeniu Rady 2157/2001 z dnia
8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) oraz
w Dyrektywie Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r.
uzupełniającej statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa
pracowników (oba akty opublikowane w Dz.Urz. WE L 294
z

10.11.2001 r.). Jest to rozwiązanie atrakcyjne, ponieważ
pozwoliłoby uniknąć tworzenia regulacji w odrębnej ustawie. Tym
samym dualizm unormowania transgranicznego łączenia zostałby
ograniczony, choć nie wyeliminowany.
2. Drugi wariant polegałby na uchwaleniu odrębnej ustawy w sprawie
uczestnictwa pracowników w spółce powstającej w wyniku połączeniu
transgranicznego. Rozwiązania tej ustawy powinny być wzorowane na
regulacji przyjętej w odniesieniu do spółki europejskiej. Jest to
uwarunkowane nie tylko względami celowościowymi (powstanie spółki
europejskiej w drodze połączenia krajowych spółek akcyjnych jest
operacją pokrewną w stosunku do czynności transgranicznego

52
łączenia, przewidzianej Dziesiątą Dyrektywą), ale wynika
bezpośrednio z art. 16 ust. 3 Dyrektywy.
3. Proponuje się przyjęcie drugiego wariantu. Nawet w przypadku
posłużenia się odesłaniem do przepisów ustawy o europejskim
zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej, jak
zostało to przedstawione powyżej, konieczne okazuje się bowiem
stworzenie rozbudowanej regulacji w Kodeksie spółek handlowych.
Po pierwsze, na podstawie art. 16 ust. 3 Dziesiątej Dyrektywy
transpozycji wymagają zasady podstawowe zawarte w art. 12 ust. 2-4
Rozporządzenia w sprawie statutu spółki europejskiej. Określają one
wpływ negocjacji w sprawie zaangażowania pracowników na dojście
do skutku połączenia oraz na treść umowy (statutu) spółki powstającej
w następstwie połączenia.
Po drugie, art. 16 ust. 4-7 Dziesiątej Dyrektywy zawierają
unormowania szczególne w stosunku do reżimu Dyrektywy
uzupełniającej statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa
pracowników. Przepisy te wymagałyby pełnej transpozycji do Kodeksu
spółek handlowych.
Po trzecie, przepisy Dyrektywy uzupełniającej statut spółki
europejskiej znajdują zastosowanie do transgranicznego łączenia
tylko selektywnie (art. 16 ust. 3 lit. a-h. Tym samym pewne wątpliwości
może nasuwać trafność koncepcji posłużenia się generalnym
odesłaniem do przepisów ustawy o europejskim zgrupowaniu
interesów gospodarczych i spółce europejskiej, które miałyby być
stosowane odpowiednio. To właśnie regulacja w odrębnej ustawie
może uczynić zasady uczestnictwa pracowników bardziej czytelnymi
i wywołującymi mniej wątpliwości interpretacyjnych w praktyce. Na
marginesie należy zauważyć, że koncepcję umieszczenia zasad
uczestnictwa pracowników w spółkach powstałych w wyniku
transgranicznego łączenia w odrębnej ustawie przyjęto w prawie
niemieckim.
4.
Docelowo najlepszym rozwiązaniem byłoby uchwalenie wspólnej
ustawy dotyczącej uczestnictwa pracowników zarówno w spółce

53
europejskiej, jak i w spółce z siedzibą na terytorium Polski, powstałej
w następstwie połączenia transgranicznego. Wariant ten pozwoliłby
uniknąć sytuacji istnienia równoległych aktów normatywnych na
potrzeby pokrewnych czynności powtarzających normy prawne.
Dodatkową zaletą wydzielenia problematyki uczestnictwa
pracowników z zagadnień objętych ustawą o europejskim grupowaniu
interesów gospodarczych i spółce europejskiej byłoby umożliwienie
podjęcia w przyszłości dyskusji na temat ewentualnej inkorporacji
przepisów o spółce europejskiej i europejskim zgrupowaniu interesów
gospodarczych do Kodeksu spółek handlowych. W obecnym stanie
prawnym inkorporacja taka nie jest możliwa. Wymaga podkreślenia,
że inkorporacja przepisów spółce europejskiej i europejskim
zgrupowaniu interesów gospodarczych do Kodeksu spółek handlo-
wych byłaby zgodna z ogólną dyrektywą działań Komisji Kodyfi-
kacyjnej Prawa Cywilnego, polegającą na dążeniu do rekodyfikacji
prawa prywatnego, o czym była już mowa powyżej.

X. Implementacja Dyrektywy w odniesieniu do spółki komandytowo-akcyjnej
1.
Implementacji Dyrektywy w odniesieniu do spółki komandytowo-
akcyjnej poświęcono art. 51619 K.s.h., umiejscowiony w oddziale 2
rozdziału 21. Przepis ten realizuje założenie Dyrektywy, zgodnie
z którym spółka komandytowo-akcyjna podlega zasadniczo temu
samemu reżimowi transgraniczniego łączenia, co spółki kapitałowe.
Należy podkreślić, że żaden przepis Dyrektywy nie traktuje spółki
komandytowo-akcyjnej w sposób odrębny. Uzasadnia to nakaz
odpowiedniego stosowania przepisów rozdziału 21 oraz, za
pośrednictwem art. 5161 K.s.h. – także rozdziału 2. Partykularyzm
operacji transgranicznego łączenia z udziałem spółki komandytowo-
akcyjnej wyraża się przede wszystkim w tym, że:
1) może ona występować wyłącznie w roli spółki przejmowanej
(art. 491 § 11 zd. 2 K.s.h.),
2) obowiązują szczególne, właściwe dla tej spółki reguły
podejmowania uchwały o połączeniu (art. 522 K.s.h.), ochrony

54
wierzycieli (art. 525 K.s.h.) i odpowiedzialności członków organów
(art. 526 K.s.h.).
2. Jak była mowa w pkt II powyżej (Podmiotowa zdolność do
transgranicznego łączenia), implementacja Dyrektywy w odniesieniu
do spółki komandytowo-akcyjnej ma charakter częściowy.
Implementacja ta ma na celu wypełnienie formalnych wymagań
stawianych polskiemu ustawodawcy przez prawo europejskie.
Postulowana rewizja przepisów o spółce komandytowo-akcyjnej,
której wyrazem byłoby przyznanie jej statusu spółki kapitałowej,
a w konsekwencji
pełnej zdolności łączeniowej, wpłynie na
konieczność zmiany art. 51619 K.s.h. Przepis ten, a także jego
lokalizację, należy zatem traktować jako rozwiązanie przejściowe,
wymuszone brakiem spójności między, z jednej strony, kwalifikacją
spółki komandytowo-akcyjnej jako spółki kapitałowej przez prawo
europejskie, na potrzeby Dyrektywy, z drugiej zaś strony
przyporządkowaniem tej spółki do spółek osobowych w Kodeksie
spółek handlowych. W konsekwencji spółka komandytowo-akcyjna
staje się na potrzeby łączeń transgranicznych spółką quasi-
kapitałową, pozostając jednocześnie spółką osobową w reżimie
łączeń krajowych. Taki stan wskazuje dobitnie na konieczność
kompleksowego uporządkowania w nieodległej przyszłości przepisów
o spółce komandytowo-akcyjnej.

XI. Nowelizacja art. 500 § 2 i 3, 504 § 1 K.s.h.
1. Artykuł 6 Dyrektywy stanowi, że wspólny plan ogłoszenia podlega
ogłoszeniu dla każdej z łączących się spółek, w sposób przewidziany
w prawie krajowym każdego Państwa Członkowskiego co najmniej
jeden miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników, na którym ma
zostać podjęta uchwała o połączeniu. Miesięczny termin na
ogłoszenie określa także art. 6 Trzeciej Dyrektywy dotyczącej łączenia
się spółek akcyjnych. Przepis art. 500 § 2 K.s.h. o łączeniu krajowym
ustanawia dłuższy termin, bo sześciotygodniowy. Kierując się zasadą
zwiększania konkurencyjności polskiego prawa spółek wydaje się, że

55