Poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych

przepisy tej ustawy stosuje się do podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu
państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania
uprawnione są organy podatkowe. Wobec powyższego niecelowe jest powielanie w projektowanej
ustawie rozwiązań, które występują w przepisach ustawy – Ordynacja podatkowa. Dodatkowo
należy dokonać aktualizacji publikatora dotyczącego ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66, z późn. zm.).
Art. 3
Zgodnie z brzmieniem art. 3 poselskiego projektu ustawy o podatku od niektórych instytucji
finansowych, podstawą opodatkowania jest „suma aktywów (…)”. Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1
pkt 12 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z
późn. zm.) przez aktywa rozumie się „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o
wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w
przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych”. Zgodnie z wykładnią literalną
przytoczonych przepisów, do sumy aktywów zaliczyć należy całość aktywów posiadanych przez
podmioty wymienione w art. 2 poselskiego projektu ustawy o podatku od niektórych instytucji
finansowych (tj. podmioty podlegające opodatkowaniu). W konsekwencji, suma aktywów
zawierałaby także majątek trwały czy majątek obrotowy. Jednakże, mając na względzie fakt, iż
podatek przewidziany projektem ustawy dotyczy jedynie niektórych instytucji finansowych, w
ocenie Rządu RP bardziej zasadne wydaje się uwzględnienie w sumie aktywów jedynie aktywów
finansowych (tj. niematerialnych form majątku, np. należności, papiery wartościowe itd.).
Art. 4
W opinii Rządu RP należałoby zdefiniować, na potrzeby projektowanej ustawy, pojęcia „organ
zarządzający” i używać go w prawidłowej formie (np. w art. 8 ust. 2 posłużono się zwrotem „organ
zarządzającym” zamiast „organ zarządzający”). Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 52
ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości to kierownik jednostki zapewnia
sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia
bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami
prawa, postanowieniami statutu lub umowy.
Art. 6
W odniesieniu do art. 6 ust. 2 należy zauważyć, że regulacja ta wydaje się być niedookreślona i
wymaga doprecyzowania stwierdzenia, że podatnicy nie uiszczają zaliczek w roku podatkowym, w
którym rozpoczynają działalność.
Art. 7

5
Zgodnie z projektowanym art. 7 ust. 1 w przypadku gdy w kolejnych trzech miesiącach wysokość
zaliczek nie odzwierciedla aktualnej sytuacji bilansowej podatnika, naczelnik właściwego urzędu
skarbowego na wniosek podatnika lub z urzędu w drodze decyzji określi wysokość zaliczki na
podatek płatnej do dnia najbliższego zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. W opinii
Rządu RP z projektowanej ustawy nie wynika, co należy rozumieć pod pojęciem sytuacji
bilansowej podatnika. Naczelnik urzędu skarbowego nie będzie wiedział jakimi przesłankami ma
się kierować przy określaniu wysokości zaliczki, co czyni ten przepis niewykonalnym. Ponadto
stosownie do art. 21 § 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, jeżeli
przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a
zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji
jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ
podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w
części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż
wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania
podatkowego. Wyżej wymienione przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa mają również
zastosowanie do zaliczki na podatek: pod pojęciem podatku rozumie się również zaliczki na
podatek – art. 3 pkt 3 lit. a. Wobec powyższego projektowany art. 7 ust. 1 jest zbędny i powinien
zostać wykreślony z projektu.
W myśl projektowanego art. 7 ust. 2 decyzja, o której mowa w ust. 1 może zostać zmieniona w
przypadku zmiany sytuacji bilansowej podatnika w kolejnych trzech miesiącach. Projektowany
przepis wprowadza nową instytucję zmiany decyzji wymiarowej organu podatkowego. Przesłanką
do zmiany decyzji określającej wysokość zaliczek na podatek byłaby niedookreślona przesłanka
„zmiany sytuacji bilansowej podatnika”. Naczelnik urzędu skarbowego nie będzie posiadał wiedzy
jakimi przesłankami ma się kierować przy zmianie decyzji wysokości zaliczki, co czyni ten przepis
niewykonalnym. W ocenie Rządu RP projektowany przepis art. 7 ust. 2 należy wykreślić z projektu.
Art. 8
W odniesieniu do art. 8 należy zauważyć, że uzależnienie terminu złożenia deklaracji oraz wpłaty
zobowiązania od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania indywidualizuje termin złożenia
deklaracji w zależności od podmiotu zobowiązanego i w praktyce może nasuwać duże problemy
związane z egzekwowaniem obowiązków podatnika. W odniesieniu do art. 8 ust. 3 należy
zauważyć, że podatnik powinien być zobowiązany do zapłacenia zobowiązania podatkowego, a nie
różnicy pomiędzy podatkiem a sumą zaliczek wpłaconych.

6
Z projektowanego art. 8 ust. 4 wynika, że nadpłata podlega zwrotowi na wniosek podatnika w
terminie 30 dni od daty złożenia wniosku, o ile nie zostanie zaliczona na poczet zobowiązania z
tytułu zaliczki w trzech kolejnych miesiącach przypadających po dacie złożenia deklaracji
(zeznania rocznego). Termin na zwrot nadpłaty w projektowanym podatku jest krótszy niż termin
zwrotu nadpłaty pozostałych podatków wynikającej z zeznania rocznego. Nadpłata w podatku
dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych jest zwracana w
terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania rocznego (art. 77 § 1 pkt 5 ustawy – Ordynacja
podatkowa). W ocenie Rządu RP w takim terminie powinna być zwracana również nadpłata w
projektowanym podatku. Wobec powyższego projektowanym art. 8 ust. 4 należałoby wykreślić
zdanie drugie oraz wprowadzić zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa w następującym zakresie:
Art. 12. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8,
poz. 60, z późn. zm.) w art. 73 w § 2 po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:
„1a) deklaracji – dla podatników podatku od niektórych instytucji finansowych;”.
Ponadto, z uwagi na brak wytycznych wątpliwości budzi upoważnienie ustawowe do wydania
rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, zawarte w art. 8 ust. 5.
Wątpliwości budzi także zasadność określenia wzoru deklaracji korygującej; w praktyce bowiem
korekty deklaracji są składane na tych samych drukach deklaracji co oryginał.
Art. 9
Z analizy art. 9 projektu ustawy wynika, że zwolnieniem spod opodatkowania sumy aktywów w
wysokości nie przewyższającej kwoty 10 mln zł nie zostanie objęta jedna kategoria podatników, tj.
fundusze inwestycyjne. Rozwiązanie takie należy przeanalizować w świetle wspólnotowych
przepisów dotyczących pomocy publicznej, czego zabrakło w uzasadnieniu do poselskiego projektu
ustawy.
Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r., Nr 90,
poz. 864/2, z późn. zm.): „z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach,
wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w
jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym
przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w
zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi”. Zatem
wsparcie udzielane podmiotowi zostanie uznane za pomoc publiczną, gdy jednocześnie dojdzie do
spełnienia następujących przesłanek:
1. udzielane jest ono przez państwo lub ze źródeł państwowych;

7
2. powoduje uzyskanie przez przedsiębiorstwo korzyści gospodarczej, której nie otrzymałoby
ono w normalnych warunkach rynkowych;
3. ma charakter selektywny (uprzywilejowanie określonego lub określonych przedsiębiorców
albo produkcji określonych towarów);
4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między
Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej.
Wszystkie te przesłanki należy uznać za spełnione w odniesieniu do zwolnienia podatkowego
przewidzianego w art. 9 projektu ustawy. Wpływy z tytułu proponowanego podatku stanowić będą
środki publiczne, a planowane zwolnienie ze względu na fakt, że nie obejmuje funduszy
inwestycyjnych, będzie miało charakter selektywny. Ponadto zwolnienie to z punktu widzenia
przedsiębiorcy ujmować należy jako korzyść gospodarczą (zaoszczędzone wydatki ze względu na
niższy wymiar podatku do zapłacenia). Z uwagi na fakt, iż rynek finansowy jest rynkiem otwartym
na konkurencję, co do zasady pomoc udzielana podmiotom na nim działającym może zakłócić lub
grozić zakłóceniem konkurencji oraz wpływać na wymianę handlową między Państwami
Członkowskimi.
W kontekście tego co zostało wskazane powyżej – w ocenie Rządu RP – zwolnienie podatkowe, o
którym mowa w art. 9 projektu ustawy, stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 ust. 1
Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, która powinna podlegać zgłoszeniu Komisji
Europejskiej, zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Ewentualnie,
aby nie podlegać reżimowi wspólnotowych przepisów dotyczących pomocy publicznej,
Projektodawca powinien w równy sposób potraktować wszystkie podmioty objęte obowiązkiem
podatkowym i przyznać uprawnienie do ulgi, o której mowa w art. 9 projektu ustawy także
funduszom inwestycyjnym.
Art. 10
W ocenie Rządu RP przepis art. 10 wydaje się zbędny, ponieważ przy tak ustalanej podstawie
opodatkowania nie będą miały zastosowania żadne zwolnienia, ani ulgi podatkowe inne niż
określone w niniejszej ustawie, poza ulgą w spłacie zobowiązań podatkowych określoną w art. 67a
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Należy wskazać, że stosowanie ulg i
zwolnień podatkowych przewidzianych w innych ustawach bez istnienia w danej ustawie (w tym
przypadku w ustawie o podatku od niektórych instytucji finansowych) podstawy prawnej
odsyłającej expressis verbis do preferencji podatkowych określonych w innych aktach prawnych,
jest niemożliwe. Wyjątkiem są ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przewidziane w art. 67a
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, które z uwagi na fakt zamieszczenia ich
w akcie prawnym o charakterze ogólnym mają zastosowanie do wszystkich podatków wchodzących

8
w skład polskiego systemu podatkowego. Zatem proponowana treść art. 10 miałaby normatywny
sens tylko wówczas, gdyby uznać, że Projektodawca zamierzałby wyłączyć stosowanie
ogólnosystemowej ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Jednakże tak daleko idące rozwiązanie
nie znalazło potwierdzenia, ani uzasadnienia w projekcie; jednocześnie trudno jest wskazać
przesłanki, które by przemawiały za wyłączeniem przedmiotowej ulgi. W tym kontekście zauważyć
należy, że zaproponowana redakcja art. 10 jest niejasna – nie wiadomo, czy należy go traktować
jako wyłączenie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego, czy też jako legislacyjne superfluum.
Art. 11
W odniesieniu do art. 11 Projektodawca nie uzasadnił wystarczająco precyzyjnie i wyczerpująco
dlaczego podatek od niektórych instytucji finansowych nie mógłby być uważany za koszt uzyskania
przychodów na potrzeby obliczenia podstawy opodatkowania w podatku dochodowym od osób
prawnych. Zaznaczyć należy, że obciążenie podatkowe miałoby charakter przymusowy
i powszechny, ale nie sanacyjny.
Art. 14
Ze względu na zakres normowania tego przepisu (zmiana warunków świadczenia usług
finansowych i ubezpieczeniowych) nie należy on do przepisów przejściowych i końcowych.

IV.
Rząd RP wskazuje, że poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych
budzi szereg wątpliwości natury ogólnej i legislacyjnej, natomiast uzasadnienie do projektu ustawy
nie spełnia wymogów określonych w art. 34 ust. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu (M.P. Nr 5, poz. 47, z późn. zm.). W uzasadnieniu do
przedmiotowego projektu zabrakło wyliczeń i analizy skutków wprowadzenia podatku w
proponowanym kształcie na cały rynek finansowy, jego sektory oraz poszczególne instytucje
finansowe. Nie uwzględniono w projekcie faktu, że czysto fiskalny charakter podatku oraz stopień
w jaki obciąży on poszczególne instytucje finansowe może wpłynąć negatywnie na stabilność
sektora finansowego, dostępność usług finansowych i ich koszt. Brak jest również oceny skutków
wzrostu kosztów ponoszonych przez instytucje finansowe, zobligowane w nowych regulacjach
wspólnotowych do zmiany swoich dotychczasowych praktyk i procedur.
W związku z powyższym Rada Ministrów negatywnie opiniuje poselski projekt ustawy
o podatku od niektórych instytucji finansowych (druk nr 3838).


9