Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw

2) na zachęcanie dostawców usług medialnych do samoregulacji i współregulacji oraz
wspieranie egzekwowania tak ustanowionych norm – wdrażając art. 4 ust. 7 dyrektywy
2010/13/UE i motyw 44 dyrektywy 2010/13/UE.
Szczególnie istotną nową kompetencją KRRiT jest wspieranie edukacji medialnej, regulacja
w tym zakresie jest wykonaniem motywu 47 dyrektywy. Dyrektywa 2010/13/UE została
przyjęta w odpowiedzi na dynamicznie rozwijający się i zmieniający rynek usług
audiowizualnych. Zastosowanie przez dostawców usług medialnych nowych sposobów
udostępniania treści programowych może spowodować, że znaczna część społeczeństwa
zostanie wykluczona z możliwości dostępu do nich. Brak umiejętności korzystania z mediów
może też pozbawić określone grupy pełnego zakresu korzyści stwarzanych przez nowe
technologie komunikacyjne. Edukacja medialna powinna być upowszechniana we wszystkich
grupach społecznych. Rodzice mogą nie dysponować należytą wiedzą, aby chronić swoje
dzieci przed potencjalnymi zagrożeniami i kontrolować dostęp do niepożądanych treści.
Dzieci z kolei wymagają edukacji w zakresie umiejętności dokonywania właściwych
wyborów, patrzenia i słuchania ze zrozumieniem, znajomości nowoczesnych technik
audiowizualnych.
Wprowadzenie w art. 6 ust. 2 pkt 13 nowej kompetencji KRRiT polegającej na
upowszechnianiu umiejętności świadomego korzystania z mediów stanowi jedynie ustawowe
potwierdzenie właściwości KRRiT w tym zakresie. Należy zauważyć, iż w kwietniu 2008 r.
w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji powstał zespół ds. edukacji medialnej. W ramach
prac zespołu rozważane były różne sposoby upowszechniania edukacji medialnej w Polsce.
Z inicjatywy zespołu w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji odbywają się spotkania
plenarne poświęcone zagadnieniom dotyczącym edukacji medialnej, w których uczestniczą
przedstawiciele resortów kultury, edukacji, pracy, nauki, przedstawiciele wyższych uczelni,
instytucji, stowarzyszeń i ekspertów w tej dziedzinie. Z uwagi na fakt, że edukacja medialna
w zakresie świadomego korzystania z mediów jest zadaniem, które powinno być realizowane
w porozumieniu z organizacjami pozarządowymi oraz innymi organami państwowymi, np.
Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego czy Ministerstwem Edukacji Narodowej,
doprecyzowano kompetencję Krajowej Rady, w tym zakresie o konieczność współpracy
z tymi instytucjami.
Ponadto proponuje się wyposażenie KRRiT w kompetencję do „zachęcania dostawców usług
medialnych do samoregulacji lub współregulacji w zakresie świadczenia usług medialnych
objętych ustawą” (proponowany art. 6 ust. 2 pkt 12 Ustawy). Tam, gdzie dyrektywa nakłada
17


na państwa członkowskie „miękkie obowiązki”, w konkretnych sprawach potrzebne jest
jednak rozwiązanie dalej idące – wyposażenie KRRiT w fakultatywne delegacje ustawowe,
przy zastrzeżeniu, że ich wykonanie ma służyć zachęcaniu do samoregulacji lub
współregulacji lub zachęceniu do określonej działalności, lub założeniu konsultacji przed
wydaniem aktu. Oznacza to, że KRRiT przy fakultatywnych delegacjach nie powinna
wydawać rozporządzeń, jeżeli dojdzie do samoregulacji lub współregulacji, a wydając
rozporządzenie powinna pozostawić przestrzeń dla inicjatywy zainteresowanych podmiotów.
Wreszcie, jeżeli dojdzie do skutecznych aktów samoregulacyjnych lub współregulacyjnych
KRRiT może rozważyć uchylenie lub zmianę rozporządzenia.
W związku z wprowadzeniem do Ustawy możliwości tworzenia kodeksów dobrych praktyk,
będących przykładem samoregulacyjnej działalności dostawców audiowizualnych usług
medialnych (art. 3a Ustawy), należało również wprowadzić kompetencję KRRiT polegającą
na przedstawianiu opinii do tych kodeksów. Rozwiązanie to zapewni współpracę dostawców
usług medialnych z regulatorem, a także zwiększy jakość tworzonych kodeksów.
Ponadto, w związku z wprowadzeniem do Ustawy możliwości tworzenia przez dostawców
usług medialnych wspólnie z KRRiT aktów współregulacji, należało dokonać nowelizacji
art. 10 ust. 3 Ustawy. W sytuacji, w której przyjęty zostanie akt współregulacji, KRRiT jako
jedna ze stron tworzących ten akt powinna zostać upoważniona do wzywania dostawców
usług medialnych do zaniechania działań naruszających postanowienia takiego aktu.
W przeciwnym razie KRRiT nie miałaby możliwości podejmowania jakichkolwiek środków
wobec działań sprzecznych z aktem przygotowanym przy współudziale KRRiT.

Art. 8
Zmiana w art. 8 ust. 4 Ustawy wynika z faktu wprowadzenia definicji „dostawcy usługi
medialnej”, która ma szerszy zakres podmiotowy niż obecnie obowiązująca definicja
„nadawcy”. W związku z rozszerzeniem kompetencji KRRiT należy również rozszerzyć
zakres zasady niepołączalności ustanowionej w art. 8 ust. 4 Ustawy, obecnie dotyczącej
wyłącznie nadawców, na wszystkich dostawców usług medialnych.

Art. 14a
Zgodnie z art. 5 dyrektywy 2010/13/UE, w art. 14a projektowanej Ustawy zostaje wdrożony
wymóg identyfikacji dostawcy usługi medialnej. Art. 14a nakazuje nadawcom zapewnienie
odbiorcom łatwego, bezpośredniego i stałego dostępu do informacji umożliwiających
18


identyfikację programu i jego nadawcy, a w szczególności do informacji o: nazwie programu,
nazwisku, nazwie lub firmie tego nadawcy, adresie jego siedziby, danych kontaktowych,
w tym adresu korespondencyjnego, adresu poczty elektronicznej oraz witryny internetowej.
Projekt ustawy wyposaża również KRRiT w fakultatywną kompetencję wydania
rozporządzenia, w którym może ona określić sposób zapewniania przez nadawców dostępu
do informacji umożliwiających identyfikację programu i jego nadawcy oraz inne niż
wskazane w ust. 1 informacje, uwzględniając potrzeby odbiorców, integralność przekazów,
sposób rozpowszechniania programu i oddziaływanie na interesy odbiorców oraz dążąc do
nieobciążania dostawców nadmiernymi utrudnieniami i kosztami w związku z zapewnianiem
informacji.
W celu objęcia tym wymogiem audiowizualnych usług medialnych na żądanie w rozdziale
poświęconym tym usługom należy umieścić odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14a.

Art. 15
Dyrektywa pozostawia bez zmian przepis nakładający obowiązek zapewnienia ponad 50 %
łącznego czasu nadawania programu, z wyłączeniem czasu przeznaczonego na nadawanie
wiadomości, wydarzeń sportowych, gier, reklamy i usług teletekstowych na utwory
europejskie. Polska Ustawa dodaje, aby co najmniej 33 % kwartalnego czasu nadawania
programu przeznaczone było na audycje wytworzone pierwotnie w języku polskim.
Dyrektywa 2010/13/UE co prawda dotyczy usług audiowizualnych i obejmuje harmonizacją
przepisy dotyczące wyłącznie tej sfery, jednakże większość uregulowań medialnych państw
UE, w tym Polski, zawiera przepisy dotyczące nie tylko telewizji, ale i radia. W związku ze
wspomnianą wyżej zasadą neutralności technologicznej, kwotami europejskimi
(wprowadzonymi dyrektywą 97/36/WE z 1997 r., implementowaną w Polsce ustawą
z 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji i ustawy o języku polski)
objęto również nadawanie programów radiowych podlegających koncesjonowaniu. Zgodnie
z obecnie obowiązującym brzmieniem art. 15 ust. 2 „nadawcy programów radiowych i
telewizyjnych przeznaczają co najmniej 33 % kwartalnego czasu nadawania w programie
utworów słowno-muzycznych na utwory, które są wykonywane w języku polskim”.
Proponowana zmiana w art. 15 ust. 2 jest jedynie doprecyzowaniem istniejącej regulacji i ma
na celu wzmocnienie ochrony języka polskiego w programach radiowych. Język polski
chroniony jest już w programach telewizyjnych przez art. 15 ust. 1 Ustawy, gdzie wspomina

20) Dz. U. Nr 29, poz. 358.
19


się o „audycjach”. Nie ma więc powodu, aby dodatkowo chronić język polski w programach
telewizyjnych w ust. 2, gdzie mowa jest jedynie o „utworach słowno-muzycznych”. Treść
art. 15 ust. 2 odnosi się do specyfiki funkcjonowania programów radiowych, gdzie wyróżnia
się w ramach nadawanych audycji pojedyncze utwory (piosenki), podczas gdy w programach
telewizyjnych w ramach nadawanych audycji nie dokonuje się dalszego wyodrębniania
utworów słowno-muzycznych.
Unormowanie to nie powinno swoim zakresem obejmować programów tworzonych w całości
w języku mniejszości narodowej lub etnicznej, lub w języku regionalnym, w rozumieniu
art. 19 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz
o języku regionalnym (Dz. U. Nr 17, poz. 141, z późn. zm.). Programy te z założenia nadają
audycje i utwory słowno-muzyczne w języku mniejszości narodowych, etnicznych czy
w języku regionalnym (kaszubskim) i obciążenie kwotami polskimi tej kategorii utworów nie
znajduje uzasadnienia.
W związku z nowelizacją art. 15 ust. 2, konieczne stało się również znowelizowanie ust. 4,
zawierającego upoważnienie do wydania rozporządzenia przez KRRiT, w którym zostanie
określony niższy udział w programie radiowym obowiązkowych kwot programowych dla
programu wyspecjalizowanego, dla którego brak jest wystarczającej liczby utworów słowno-
-muzycznych.
Ponadto z obecnie obowiązującego art. 15 ust. 4 wykreślono dotychczasowy pkt 3, zgodnie
z którym Krajowa Rada określa w rozporządzeniu niższy udział audycji europejskich
w programach rozpowszechnianych wyłącznie w sposób satelitarny lub kablowy dostępnych
w całości za opłatą, z wyłączeniem opłat abonamentowych w rozumieniu ustawy o opłatach
abonamentowych i podstawowych opłat pobieranych przez operatorów satelitarnych lub
operatorów sieci kablowych. Regulacja przewidziana w ww. punkcie nie znajduje podstaw
w przepisach dyrektywy 2010/13/UE. Określenie niższego udziału tych audycji w programie
satelitarnym lub kablowym może bowiem nastąpić tylko wtedy, gdy z przyczyn
obiektywnych nadawca nie jest w stanie zapewnić wymaganego udziału tych audycji
w programie. Upoważnienie ustanowione w obecnie obowiązującym art. 15 ust. 4 pkt 3 nie
spełnia tego wymogu, gdyż zawiera zbyt ogólne określenie kategorii programów, które mogą
być częściowo zwolnione z kwot europejskich. Jeżeli programy rozpowszechniane w sposób,
o którym mowa w pkt 3, będą wyspecjalizowane i będzie brak dla nich wystarczającej liczby
audycji spełniających definicję audycji europejskiej, to zastosowanie znajdzie dotychczasowy
pkt 2 z art. 15 ust. 4.
20


Jednocześnie proponuje się nadać nowe brzmienie art. 15 ust. 4 pkt 3, wprowadzając nową
kategorię programów, dla których będzie istniała możliwość obniżenia przez Krajową Radę
udziału audycji wypełniających kwoty programowe. Chodzi o programy, dla których
przyznano koncesję określającą, że są one przeznaczone dla mniejszości narodowych
i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Obniżenie to odnosić
się będzie przede wszystkim do udziału w programach audycji wytworzonych w języku
polskim.
W związku z rozszerzeniem zakresu Ustawy na rozpowszechnianie programów w systemach
teleinformatycznych wskazano również na konieczność uwzględnienia w rozporządzeniu
KRRiT niższych kwot dla tych rodzajów usług medialnych.

Art. 15b
Dyrektywa wprowadziła niewielkie uproszczenie definicji audycji europejskiej (art. 1 lit. n
dyrektywy 2010/13/UE). Odpowiedniej zmiany wymaga art. 15b Ustawy poprzez uchylenie
dotychczasowych ust. 3 i 5 oraz zmianę brzmienia ust. 1.
Art. 15b ust. 4, dotyczący audycji wytworzonych w koprodukcji państw członkowskich Unii
Europejskiej z państwami trzecimi, pozostaje bez zmian.

Przekazy handlowe – wprowadzenie
Dyrektywa reguluje przekazy handlowe dwustopniowo, wprowadzając reguły ogólne
dotyczące wszelkich audiowizualnych usług medialnych, w dużej mierze oparte na części
uregulowania dyrektywy o telewizji bez granic dotyczącego reklamy, telesprzedaży
i sponsorowania w programach telewizyjnych, zaś bardziej szczegółowe i rygorystyczne
zasady odnoszące się do reklamy i telesprzedaży w programach telewizyjnych.
Ten sam cel został osiągnięty przez uzupełnienie dotychczasowych przepisów Ustawy
w rozdziale 3 „Programy radiowe i telewizyjne” o nowe reguły dotyczące ogólnie przekazów
handlowych w audiowizualnych usługach medialnych oraz specyficznie reklamy
i telesprzedaży w programach, a następnie odesłanie w przepisach o audiowizualnych
usługach medialnych na żądanie (proponowany rozdział 3a Ustawy) do tych przepisów
rozdziału 3, które implementują reguły ogólne (w art. 20f).
Wyjściowe znaczenie ma sposób rozumienia reklamy i szerzej przekazu handlowego. Obecne
przepisy Ustawy zawierają definicję reklamy w dwóch elementach odchodzącą od rozumienia
tego pojęcia w dyrektywie (zarówno o telewizji bez granic, jak i o audiowizualnych usługach
21