Poselski projekt ustawy o rekompensacie za zwrot niektórych nieruchomości

Warszawa, 2 marca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-167(5)/10

Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o rekompensacie za zwrot niektórych
nieruchomości (druk nr 3686).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Skarbu
Państwa do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o rekompensacie za zwrot
niektórych nieruchomości (druk 3686)


Przekazany do zaopiniowania poselski projekt ustawy o rekompensacie za zwrot
niektórych nieruchomości (druk 3686) przewiduje wypłatę rekompensat osobom, które stały
się posiadaczami samoistnymi nieruchomości, objętych w posiadanie w następstwie
nacjonalizacji, a w wykonaniu prawomocnego orzeczenia sądu lub ugody sądowej zostały
zobowiązane do zwrotu posiadanych nieruchomości.
W projekcie ustawy o rekompensacie za zwrot niektórych nieruchomości w sposób
enumeratywny wymienione zostały akty prawne nacjonalizujące mienie, które mogły
stanowić podstawę do nabycia posiadania przez osoby fizyczne. Zauważyć należy,
iż przywołane w projekcie akty nacjonalizacyjne w istocie stanowiły o przejęciu mienia na
rzecz Państwa. Wymienione akty nie skutkowały zatem objęciem nieruchomości
w posiadanie samoistne przez podmioty inne niż państwo.
Ponadto analiza przepisów aktów nacjonalizacyjnych, objętych projektowaną ustawą,
pozwala na wniosek, że jeżeli na podstawie ich przepisów dochodziło do objęcia
nieruchomości w posiadanie samoistne przez osoby inne niż Państwo, to wyłącznie
w związku z nabyciem przez te osoby własności tych nieruchomości. Brak jest zatem podstaw
do dokonywania regulacji w tym obszarze.
Z drugiej strony należy zauważyć, iż skoro projekt dotyczy takich osób, które
uzyskały posiadanie samoistne w latach 1944-1962, to nie bez znaczenia dla celowości
regulacji jest, że posiadacz samoistny, po upływie określonego w ustawie czasu staje się
właścicielem nieruchomości (zasiedzenie – art. 172 i następne Kodeksu cywilnego), a tym
samym jako właściciel podlega ochronie prawnej. Uwzględniając zatem wskazany wyżej
termin objęcia w posiadanie samoistne nieruchomości, których właścicielem były inne niż
Państwo osoby – uprawniony jest wniosek, iż posiadacze takich nieruchomości nabyli ich
własność przez zasiedzenie.
Należy podkreślić, iż uzasadnienie projektu ustawy, wskazując na zagrożenie
koniecznością zwrotu nieruchomości na rzecz dawnych właścicieli na obszarze Ziem
Odzyskanych, nie wyjaśnia, czy i dlaczego obowiązujące regulacje prawne nie
są wystarczające dla ochrony praw posiadaczy samoistnych tych nieruchomości, którzy
weszli w ich posiadanie blisko 60 lat temu. Brak takich analiz uniemożliwia rzetelną ocenę
celowości projektowanej regulacji.
Wątpliwości co do zachowania konstytucyjnej zasady równości obywateli wobec
prawa mogą wywoływać występujące w opiniowanym projekcie różnice traktowania
podmiotów, wynikające z przyjętego „zamkniętego” okresu składania wniosków (10 lat)
i skutkujące wyłączeniem z kręgu uprawnionych osób, które zostałyby zobowiązane do
zwrotu nieruchomości po tym terminie.
Wątpliwości budzą też zapisy projektowanej ustawy przewidujące utworzenie
państwowego funduszu celowego pod nazwą Fundusz Rekompensacyjny, z którego
finansowane byłyby wypłaty i obsługa rekompensat. Zauważyć należy, iż państwowy fundusz
celowy pod nazwą Fundusz Rekompensacyjny już istnieje. Utworzony został na podstawie
ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia
nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz.1418,
z późn. zm.), a ze środków tego funduszu realizowane są wyłącznie wypłaty świadczeń
z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej
w wyniku wypędzenia z byłego terytorium RP lub jego opuszczenia w związku z wojną
rozpoczętą w 1939 r.
Ponadto należy zauważyć, iż wszystkie źródła zasilenia Funduszu
Rekompensacyjnego wymienione w art. 20 projektu ustawy zostały wadliwie zaprojektowane,
gdyż pozostają w sprzeczności z obowiązującymi przepisami, w tym w szczególności ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz.1240, z późn. zm.),
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie
niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578,
z późn. zm.).
Również zmiany ustaw podatkowych są niemożliwe do zaakceptowania, gdyż
są niespójne z obowiązującym systemem prawnym, a dodatkowo wewnętrznie sprzeczne.
Przewidziane w przedmiotowym projekcie przychody Funduszu Rekompensacyjnego
z wpływów jednostek samorządu terytorialnego związanych z prowadzoną gospodarką
nieruchomościami samorządowymi, mogą stanowić zagrożenie dla finansów tych jednostek
oraz rodzić niebezpieczeństwo stwierdzenia niezgodności takich zapisów z Konstytucją RP.
Wskazać bowiem należy, że jednostki samorządu terytorialnego jako niezależne od Skarbu


Państwa osoby prawne korzystają z konstytucyjnych gwarancji ochrony swojego mienia,
w tym związanego z prowadzoną gospodarką nieruchomościami samorządowymi.
Wskazać należy, iż projektodawcy w uzasadnieniu do projektu ustawy nie przedstawili
wymaganych przepisami uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. –
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, z późn. zm.)
informacji dotyczących skutków finansowych, społecznych, gospodarczych i prawnych
projektowanej regulacji.
Z powyższych względów poselski projekt ustawy o rekompensacie za zwrot
niektórych nieruchomości (druk nr 3686) należy zaopiniować negatywnie.