Poselski projekt ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe

Druk nr 3674

Warszawa, 26 sierpnia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o kasach oszczędnościowo-budowlanych
i wspieraniu przez państwo
oszczędzania na cele mieszkaniowe.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Wiesława Andrzeja Szczepańskiego.


(-) Leszek Aleksandrzak; (-) Witold Gintowt-Dziewałtowski; (-) Henryk
Gołębiewski;
(-) Tomasz
Kamiński;
(-) Witold
Klepacz;
(-) Jan
Kochanowski; (-) Bożena Kotkowska; (-) Jacek Kowalik; (-) Janusz Krasoń;
(-) Krystyna Łybacka; (-) Zbigniew Matuszczak; (-) Henryk Milcarz;
(-) Grzegorz Napieralski; (-) Sylwester Pawłowski; (-) Wojciech Pomajda;
(-) Stanisława Prządka; (-) Elżbieta Streker-Dembińska; (-) Wiesław Andrzej
Szczepański; (-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Marek Wikiński; (-) Elżbieta
Zakrzewska.
USTAWA
z dnia ......... 2010 r.
o kasach oszczędno ciowo-budowlanych i wspieraniu przez pa stwo oszczędzania na cele
mieszkaniowe.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa okre la zasady tworzenia i funkcjonowania kas oszczędno ciowo-budowlanych,
zwanych dalej "kasami", oszczędzania przez osoby fizyczne na cele mieszkaniowe oraz udzielania
kredytów mieszkaniowych.
Art. 2. Kasy są bankami tworzonymi i działającymi w formie spółek akcyjnych, do których w zakresie
nie uregulowanym niniejszą ustawą mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Prawo
bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późniejszymi zmianami)
Art. 3. Okre lenie "kasa oszczędno ciowo-budowlana" może być używane w nazwie oraz do
okre lenia działalno ci lub reklamy wyłącznie w odniesieniu do jednostki będącej kasą oszczędno ciowo-
budowlaną w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 4. Działalno ć kasy, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 2, polega wyłącznie na przyjmowaniu na imienne
rachunki docelowego oszczędzania wkładów oszczędno ciowych od osób fizycznych i udzielaniu im
kredytów na cele mieszkaniowe.
Art. 5. 1.
rodki pochodzące z wkładów oszczędno ciowych, w tym przyznane premie
mieszkaniowe, wraz z oprocentowaniem kasa przeznacza na kredyty udzielane na podstawie umów
docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe okre lone w art. 8.
2. Okresowo wolne rodki kasy mogą lokować:
1) w papiery warto ciowe emitowane przez Skarb Pa stwa lub Narodowy Bank Polski,
2) na rachunkach lokat terminowych w bankach.
Art. 6. Od wkładów oszczędno ciowych gromadzonych zgodnie z umowami docelowego
oszczędzania w kasach nie jest wymagana rezerwa obowiązkowa, o której mowa w art. 38 ust. 1 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. - o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 1998 r. Nr 140, poz. 938 z późniejszymi
zmianami).
Rozdział 2
Umowa docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe
Art. 7. Przez umowę docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe należy rozumieć umowę
zawartą między kasą a osobą fizyczną, okre lającą wysoko ć docelowej sumy umowy, warunki
oszczędzania oraz udzielenia kredytu na cele mieszkaniowe realizowane na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
Art. 8. Celami mieszkaniowymi, o których mowa w art. 7, są:
1) odpłatne nabycie, budowa, odbudowa, remont, z wyjątkiem bieżącej konserwacji, modernizacja,
przebudowa, rozbudowa lub nadbudowa domu albo lokalu mieszkalnego,
2) uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego albo prawa odrębnej własno ci lokalu lub
domu jednorodzinnego,
3) nabycie własno ci, a także udziału we współwłasno ci, gruntu przeznaczonego pod budowę domu
jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego oraz uzbrojenie działki budowlanej,
4) spłata kredytu bankowego zaciągniętego, po dniu wej cia w życie niniejszej ustawy, na cele
okre lone w pkt 1-3,
5) wniesienie przez członka spółdzielni mieszkaniowej wpłat przeznaczonych na przeniesienie przez
spółdzielnię mieszkaniową na rzecz członka prawa własno ci lokalu mieszkalnego.
Art. 9. 1. Umowa docelowego oszczędzania powinna być pod rygorem nieważno ci zawarta na
pi mie i okre lać w szczególno ci:
1) cel mieszkaniowy, o którym mowa w art. 8,
2) docelową sumę umowy,
3) strony umowy,
4) kwoty i terminy dokonywania wpłat rodków pieniężnych przez osobę fizyczną oraz wysoko ć
oprocentowania tych rodków,
5) kwoty kredytu i wysoko ć jego oprocentowania oraz sposób i terminy jego wypłacania,
6) sposób zabezpieczenia zwrotu kredytu oraz sposób i terminy jego spłaty,
7) warunki zmiany postanowie umowy,
8) warunki cesji praw i obowiązków wynikających z umowy oraz Kodeksu cywilnego,
9) warunki wypowiedzenia umowy,
10) wysoko ć opłat i prowizji bankowych.
2. Umowa nie może zawierać ogranicze w obowiązku kasy do udzielenia kredytu mieszkaniowego,
jeżeli oszczędzający wypełni warunki okre lone w umowie.
3. Kasy wydają regulaminy umów docelowego oszczędzania, stanowiące załącznik będący
integralną czę cią umowy docelowego oszczędzania.
4. Postanowienia regulaminów, o których mowa w ust. 3, są dla stron wiążące, jeżeli strony w
umowie nie ustalą odmiennie swych praw i obowiązków.
Art. 10. Na docelową sumę umowy składają się:
1) wpłaty pieniężne oszczędzającego,
2) oprocentowanie od wkładów oszczędno ciowych, naliczone przez kasę,
3) premie mieszkaniowe,
4) kredyt mieszkaniowy.
Art. 11. 1. Wysoko ć oprocentowania wkładów oszczędno ciowych i kredytu mieszkaniowego
okre lona w umowie docelowego oszczędzania jest niezmienna w czasie obowiązywania umowy.
2. Różnica między wysoko cią oprocentowania kredytu mieszkaniowego a wysoko cią
oprocentowania wkładów oszczędno ciowych nie może przekraczać 3 punktów procentowych.
Art. 12. 1. Wysoko ć kredytu mieszkaniowego nie może przekraczać sumy zgromadzonych
oszczędno ci, łącznie z premiami i oprocentowaniem, o których mowa w art. 5 ust. 1. 2. Okres
oszczędzania nie może być krótszy niż trzy lata.
Art. 13. Kasa udziela kredytu na cele mieszkaniowe, jeżeli spłata kredytu została zabezpieczona
ustanowieniem hipoteki lub w inny sposób okre lony w umowie docelowego oszczędzania.
Rozdział 3
Wspieranie przez pa stwo docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe
Art. 14. 1. Osobie fizycznej oszczędzającej w kasie przysługuje premia mieszkaniowa, zwana dalej
"premią". Premia jest udzielana corocznie ze rodków budżetu pa stwa w wysoko ci 20 %
zgromadzonych w danym roku wkładów oszczędno ciowych, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Dla obliczenia premii za dany rok kalendarzowy przyjmuje się kwotę oszczędno ci nie wyższą niż
18 tysięcy złotych.
3. Jeżeli suma oszczędno ci zgromadzonych w danym roku na rachunku docelowego
oszczędzania przekracza kwotę ustaloną w ust. 2, to wówczas nadwyżka oszczędno ci może być
podstawą do uzyskania premii w kolejnych latach, jednakże do wysoko ci tej kwoty.
4. Premię dopisuje się do stanu oszczędno ci na imiennym rachunku docelowego oszczędzania
w dniu otrzymania rodków budżetowych na ten cel. Premia powiększa kwotę oszczędno ci
zgromadzonych na tym rachunku.
Art. 15. 1. Osoba fizyczna oszczędzająca w kasie jest obowiązana do zwrotu na rachunek kasy
równowarto ci uzyskanych w okresie oszczędzania premii wraz z odsetkami ustawowymi, jeżeli
wycofa rodki zgromadzone na rachunku w kasie lub przeznaczy je na inne cele niż okre lone w
umowie, a kasa do niezwłocznego przekazania zwróconych rodków na rachunek dochodów
budżetowych.
2. W okresie obowiązywania ustawy premia przysługuje osobie fizycznej wyłącznie w jednej kasie
oszczędno ciowo-budowlanej i wyłącznie na jednym rachunku docelowego oszczędzania.
3. Skarbowi Pa stwa, przypadkach, o których mowa w ust. 1, przysługuje w stosunku do kasy
roszczenie o zwrot udzielonych premii mieszkaniowych wraz z należnymi odsetkami.
4. Rada Ministrów okre li, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb udzielania premii
mieszkaniowej, a także jej zwrotu, oraz tryb rozlicze kasy z budżetem pa stwa z tytułu udzielonych
premii.
Art. 16. 1. Kasa składa Ministrowi Infrastruktury, w terminie do 31 stycznia danego roku:
1) informację o stanie oszczędno ci na imiennych rachunkach docelowego oszczędzania na dzie
31 grudnia poprzedniego roku, według wzoru okre lonego, w drodze zarządzenia, przez Ministra
Infrastruktury,
2)
wniosek o przekazanie rodków budżetowych w wysoko ci premii mieszkaniowych
przysługujących osobom oszczędzającym w kasie za rok poprzedni.
2. Minister Infrastruktury przekazuje kasie rodki, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
Rozdział 4
Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy ko cowe
Art. 17. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z
1993 r. Nr 90, poz. 416 z późniejszymi zmianami) wprowadza się następujące zmiany:, art. 21 w ust. 1
po pkt 5a dodaje się pkt 5b w brzmieniu:
"5b) premia mieszkaniowa dopisana do stanu oszczędno ci na imiennym rachunku docelowego
oszczędzania na podstawie przepisów o kasach oszczędno ciowo-budowlanych i
wspieraniu przez pa stwo oszczędzania na cele mieszkaniowe.";
Art. 18. W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z
1995 r. Nr 4, poz. 18 i Nr 133, poz. 654 oraz z 1997 r. Nr 24, poz. 119 i Nr 79, poz. 484) w art. 14 po
ust. 1 dodaje się ust. 1b w brzmieniu:
"1b. Dla kas oszczędno ciowo-budowlanych, działających na podstawie ustawy o kasach
oszczędno ciowo-budowlanych i wspieraniu przez pa stwo oszczędzania na cele
mieszkaniowe, obowiązkowa opłata roczna, o której mowa w art. 13 ust. 1, naliczana jest w
wysoko ci nie przekraczającej 0,1% sumy aktywów bilansowych oraz gwarancji i poręcze
ważonych ryzykiem."
Art. 19. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 17,
który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.
Uzasadnienie
Przedkładany projekt „Ustawy o kasach oszczędno ciowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo
oszczędzania na cele mieszkaniowe, adresowany jest do rodzin, które nie mogą liczyć na
natychmiastową realizację swoich zamierzeń mieszkaniowych, lub poprawę warunków mieszkaniowych
poprzez hipoteczny kredyt komercyjnych. Jest to zaktualizowana wersja ustawy z roku 1997 roku.
Zgłoszony przez grupę posłów II kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej latem 1995 roku projekt
ustawy po dwuletniej wnikliwej dyskusji i analizie został przyjęty przez Sejm w dniu 5 czerwca 1997 roku.
Z powodu nie wydania przepisów wykonawczych nie doszło jednak do uruchomienia adnej z czterech
gotowych pod koniec roku 1998 do podjęcia działalno ci „poselskich" kas budowlanych. Podstawowym
argumentem za zablokowaniem działania tych kas był fakt, e od pa dziernika 1998 roku rozpoczęły
działalno ć tzw. „rządowe" kasy mieszkaniowe i rzekomo wysokie koszty bud etowe zagwarantowanych
przez Ustawę premi mieszkaniowych dla osób oszczędzających na własne mieszkanie. Zgodnie z
przewidywaniami, „rządowy" system kas mieszkaniowych po kilku latach praktycznie przestał
funkcjonować. Popełniono wiele błędów przy ich tworzeniu i zupełnie nie wykorzystano ponad stuletnich
do wiadczeń europejskich. Wszystkie trzy kasy mieszkaniowe od ponad 8 lat nie przyjmują ju nowych
klientów. O ile jeszcze w roku 2001 do tych kas zapisało się 20 tys. oszczędzających rok pó niej tylko
114, a w roku 2003 jedynie 40 nowych klientów. W kulminacyjnym momencie w trzech polskich kasach
mieszkaniowych oszczędzało ok. 70 tys. klientów.
Tymczasem słowackie kasy budowlane prowadzą ponad 1,2 mln rachunków oszczędno ciowo-
kredytowych a kasy czeskie ponad 5,1 mln. Umowy oszczędno ciowo-kredytowe na cele mieszkaniowe
zawarte w tych kasach opiewają odpowiednio na 50 mld zł oraz 201 mld zł a więc o łącznej sumie
wy szej ni wynosi obecny poziom skumulowanego zadłu enia z tytułu kredytów mieszkaniowych we
wszystkich polskich bankach. W okresie 18 lat funkcjonowania systemu docelowego oszczędzania w
Republice Czeskiej, Czesi podpisali łącznie ponad 12,7 mln umów oszczędno ciowo-kredytowych.
Obecnie ka da czeska rodzina ma rachunek w kasie oszczędno ciowo-budowlanej.
W międzyczasie 3 kasy budowlane działające na Słowacji współfinansowały ponad 800 tys. inwestycji
mieszkaniowych a 8 kas budowlanych działających w Czechach budowę lub modernizację i remont
ponad 1,6 miliona mieszkań i domów jednorodzinnych.
Nale y podkre lić, e porównywalny sukces kasy budowlane odnoszą na Węgrzech gdzie 3 kasy
budowlane pozyskały ju 1,3 mln oszczędzających i w Chorwacji, gdzie w 4 kasach oszczędza prawie
1,1 mln klientów. Nawet w Rumuni , gdzie pierwsza kasa budowlana podjęła działalno ć w czerwcu 2004
roku, w systemie uczestniczy dzi prawie 280 tys oszczędzających. W tym miejscu nawet nie ma co
wspominać o tradycyjnie wysokich efektach działania tych kas w Niemczech - 35 mln umów oraz w
Austri 5 mln umów.