Poselski projekt ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe

Uzasadnienie szczegółowe
Rozdział 1 projektu ustawy „Przepisy ogólne” (art. 1-6) okre la zasady tworzenia i funkcjonowania kas
oszczędno ciowo – budowlanych zwanych dalej „kasami” Wg. ustawy kasy są bankami tworzonymi i
działającymi w formie spółek akcyjnych w oparciu o ustawę Prawo Bankowe.
Ich działalno ć polegać ma na przyjmowaniu na imienne rachunki docelowego oszczędzania wkładów
oszczędno ciowych od osób fizycznych i udzielaniu im kredytów na cele mieszkaniowe.
rodki pochodzące z wkładów mieszkaniowych wraz z przyznanymi premiami i oprocentowaniem kasa
przeznacza na kredyty mieszkaniowe wynikające z zawartych umów.
Wolne rodki kasy mogą lokować w papiery warto ciowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP
oraz na rachunkach lokat terminowych w bankach.

Od wkładów oszczędno ciowych gromadzonych zgodnie z ustawą nie wymagana jest rezerwa
obowiązkowa.
W rozdziale 2 (art. 7 – 13) „Umowa docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe” okre la się
definicję umowy docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe, informuje jakie dane winna zawierać
sporządzona umowa, co rozumiemy pod pojęciem docelowej sumy umowy oraz okre lona została
wysoko ć oprocentowania, wysoko ć udzielonego kredytu oraz sposób zabezpieczenia udzielonego
kredytu.
Celem mieszkaniowym, na który mo e być udzielny kredyt i oszczędno ci w kasie to:
-
uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego albo prawo do odrębnej własno ci
lokalu lub domu mieszkalnego .
-
zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja, odbudowa domu lub lokalu mieszkaniowego.
-
nabycie własno ci lub udziału w współwłasno ci gruntu przeznaczonego pod budowę domu
jednorodzinnego lub lokalu mieszkaniowego oraz uzbrojenie działki budowlanej.
-
spłatę kredytu bankowego zaciągniętego po dniu wej cia w ycie ustawy na cele mieszkaniowe.
-
wniesienie przez członka spółdzielni mieszkaniowej wpłat przeznaczonych na przeniesienie
przez spółdzielnię mieszkaniową na rzecz członka prawa własno ci lokalu mieszkaniowego.
Wysoko ć oprocentowania wkładów oszczędno ciowych i kredytu mieszkaniowego jest niezmienna w
okresie obowiązywania umowy.
Ró nica między wysoko cią oprocentowania udzielonego kredytu mieszkaniowego a wysoko cią
oprocentowania wkładów nie mo e być wy sza ni 3 punkty procentowe.
Udzielony kredyt mieszkaniowy nie mo e być wy szy ni suma zgromadzonych oszczędno ci wraz z
oprocentowaniem i premiami.
Warunkiem udzielenia kredytu na cele mieszkaniowe jest jego zabezpieczenie ustanowieniem hipoteki
lub w innej formie zawartej w umowie docelowego oszczędzania.
W rozdziale 3 „Wspieranie docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe” (art. 14- 16) ustawa
okre la wysoko ć wspierania oszczędno ci przez bud et państwa, zasady zwrotu premi , sposób ich
naliczania i przekazywania kasom.
Osobie fizycznej oszczędzającej w kasie przysługiwać będzie premia mieszkaniowa corocznie ze
rodków bud etu w wysoko ci 20 procent zgromadzonej kwoty, jednak e dla obliczenia premi za dany
rok kalendarzowy przyjmuje się kwotę oszczędno ci nie wy szą ni 18 tys. zł.
Premia dopisywana jest do stanu oszczędno ci na rachunku oszczędno ciowym.
Osoba fizyczna w przypadku wycofania rodków z kasy lub przeznaczenia ich niezgodnie z zawartą
umową zobowiązana jest do niezwłocznego zwrócenia przyznanej premi wraz z odsetkami ustawowymi
do kasy, która niezwłocznie zwraca te kwoty bud etowi państwa.
Rachunek oszczędno ciowy mo na mieć tylko w jednej kasie i mo na otrzymywać tylko jedną premię.
Premie na rachunek kasy przekazuje Minister Infrastruktury po przedło eniu do 31 stycznia danego
roku przez kasę stosownego sprawozdania.
W rozdziale 4 przedstawiono zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w
ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
W tej pierwszej ustawie poprzez dodanie w art. 21 ust.1 pkt. 5b przewiduje się, e dopisane premie do
stanu oszczędno ci na imiennym rachunku docelowym będą zwolnione od podatku dochodowego.
W ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym proponuje się aby opłata roczna na cele
mieszkaniowe o której mowa w art.13 ust.1 naliczana w wysoko ci nie przekraczającej 0,1% sumy
aktywów bilansowych oraz gwarancji i poręczeń wa onych ryzykiem.
Ustawa ma wej ć w ycie po upływie 3 miesięcy od daty ogłoszenia z wyjątkiem art. 17 zwalniającego
premie oszczędno ciowe dopisane do rachunku z podatku dochodowego, który wszedłby w ycie z
dniem 1 stycznia 2012 roku.

Ocena Skutków Regulacji
Niniejszy projekt jest zgodny z Konstytucją RP. Projektowane regulacje nie są objęte zakresem regulacji
prawa Uni Europejskiej.
Jego wprowadzenie będzie miało wpływ na bud et państwa. Skutki finansowe zostały przedstawione na
str. 4 i 5 uzasadnienia.
Zaproponowane rozwiązania prawne będą miały korzystny wpływ na rynek pracy, konkurencyjno ć
gospodarki i przedsiębiorczo ć w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw, sytuację i rozwój regionalny.
W wyniku zwiększenia liczby oszczędzających w kasach za kilka lat będziemy mieli zwiększony popyt
na mieszkania, większe nakłady na remonty i nowe budownictwo.
W efekcie ostatecznym zwiększy to dochody bud etu państwa, pozwoli zaspokoić potrzeby
mieszkaniowe tysięcy polskich rodzin.
Projekt nie został poddany konsultacjom w my l art. 34 ust. 3.

Warszawa, 9 września 2010 r.
BAS-WAPEiM-1538/10


Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna o zgodności poselskiego projektu ustawy o kasach
oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na
cele mieszkaniowe
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Wiesław Andrzej Szczepański)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992r. –
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47 ze zm.) sporządza się
następującą opinię:


I. Przedmiot projektu ustawy
Analizowany projekt ustawy ma na celu określenie zasad tworzenia


i funkcjonowania kas oszczędnościowo-budowlanych (dalej jako „kasa”),
oszczędzania w tych kasach przez osoby fizyczne na cele mieszkaniowe oraz
udzielania kredytów mieszkaniowych (art. 1 projektu).
Kasy zgodnie z projektem mają być bankami w rozumieniu ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 665 ze zm.;
dalej jako „Prawo bankowe”). Działalność kas jest jednak ograniczona do
przyjmowania na imienne rachunki docelowego oszczędzania wkładów
oszczędnościowych od osób fizycznych i udzielania im kredytów na cele
mieszkaniowe.
Projekt ustawy określa również zasady wspierania przez państwo
docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe, poprzez udzielanie premii
mieszkaniowej osobom oszczędzającym w kasie.
W ustawie przewidziano nowelizację ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze
zm.) oraz ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
(t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 ze zm.).
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia, z wyjątkiem art. 17, który wchodziłby w życie 1 stycznia 2012 r.
Artykuł 17 projektu dotyczy zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób
fizycznych.

II. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Z uwagi na przedmiot projektu ustawy należy wskazać:
− artykuły 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE)
dotyczące zasad przyznawania pomocy przez państwo,
− dyrektywę 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca
2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje
kredytowe (wersja przeredagowana), (Dz. Urz. UE L 177 z 30.6.2006, str. 1),
− Protokół w sprawie Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i
Europejskiego Banku Centralnego załączony do Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 203. poz. 1569; dalej: Protokół),
− decyzję Rady z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego
Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie projektów
przepisów prawnych (1998/415/WE) (Dz. Urz. UE L 189 z 3.7.1998, str. 42;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne: rozdz. 1 t. 1 str. 446; dalej: decyzja
1998/415/WE).

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
1. Zgodnie z art. 2 projektu ustawy, kasy są bankami tworzonymi i
działającymi w formie spółek akcyjnych, do których w zakresie nieuregulowanym
ustawą mają zastosowanie przepisy Prawa bankowego. Należy zatem ustalić, czy
odrębności wskazane w projekcie, wyróżniające działalność kasy od działalności
innych banków, są zgodne z prawem Unii Europejskiej, w szczególności z
przepisami dotyczącymi działalności instytucji kredytowych, w tym
dopuszczalnych czynności czy też nadzoru ostrożnościowego.
Według art. 4 projektu ustawy, działalność kasy ma polegać wyłącznie na
przyjmowaniu na imienne rachunki docelowego oszczędzania wkładów
oszczędnościowych od osób fizycznych i udzielaniu im kredytów na cele
mieszkaniowe. Dodatkowo, w art. 5 ust. 2 projektu przewidziano możliwość
lokowania okresowo wolnych środków kasy w papierach wartościowych
emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP albo na rachunkach lokat terminowych
w bankach. Czynności bankowe (tj. czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków
zgodnie z art. 5 ust. 4 Prawa bankowego), jak i czynności, o których mowa w art. 6
ust. 1 Prawa bankowego należą do ogólnej kategorii usług wykonywanych przez
instytucje kredytowe, podlegających wzajemnemu uznaniu zgodnie z załącznikiem
I do dyrektywy 2006/48/WE. Szczegółowe określenie czynności uznawanych w
państwie członkowskim za zastrzeżone dla banków pozostawione jest prawu
krajowemu, zaś konkretny bank uprawniony jest do wykonywania czynności
określonych w licencji wydanej przez właściwy organ państwa członkowskiego.
Prawo UE nie zawiera regulacji dotyczących odrębnego zakresu czynności
bankowych, które mogą wykonywać banki typu kasy oszczędnościowo-budowlane
i pozostawia tę kwestię prawu krajowemu. Nadanie kasom prawa do wykonywania
wyłącznie czynności określonych w art. 4 i 5 projektu ustawy nie stanowi zatem
naruszenia prawa Unii Europejskiej. Ograniczenie możliwości lokowania wolnych

2
środków kasy w papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub
Narodowy Bank Polski lub na rachunkach lokat terminowych w bankach również
nie jest sprzeczne z prawem Unii Europejskiej. W pozostałym zakresie kasy
podlegać będą ogólnym regulacjom Prawa bankowego.

2. Projekt ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych przewiduje
działania, które mogą być uznane za pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 i 108
TfUE i których ocena zgodności z prawem UE wymaga dalszych analiz.
Art. 107 ust. 1 TfUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwa
członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która
zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przez sprzyjanie niektórym
przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem
wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między
państwami członkowskimi. Na podstawie art. 108 ust. 3 TfUE państwa
członkowskie są zobowiązane do informowania Komisji, w czasie odpowiednim do
przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy
państwa.
Pojęcie „pomocy publicznej” w prawie unijnym jest szerokie. W definicji
„pomocy publicznej” wyróżnia się następujące elementy: korzyść, selektywność,
udzielanie jej z zasobów państwowych oraz wpływ na handel między państwami
członkowskimi. Pojęcie korzyści musi być rozumiane szeroko, jako
uprzywilejowanie o charakterze gospodarczym, w tym przykładowo zwolnienie z
określonych świadczeń.
W zakresie ww. definicji pomocy publicznej mieszczą się proponowane art.
6 oraz art. 18 projektu ustawy. W pierwszym przypadku (art. 6), projekt ustawy
przewiduje zwolnienie wkładów oszczędnościowych gromadzonych zgodnie z
umowami docelowego oszczędzania w kasach od obowiązkowej rezerwy, o której
mowa w art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1007 r. o Narodowym Banku
Polskim (Dz. U. z 1998 r. Nr 140, poz. 938 ze zm.). W drugim przypadku (art. 18)
obowiązkowa opłata roczna, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 14
grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr
84, poz. 711 ze zm.) w przypadku kas ma być niższa niż określona dla innych
podmiotów objętych systemem gwarantowania. Ponieważ w obu sytuacjach chodzi
o zwolnienie wybranej kategorii banków z konieczności utrzymywania rezerwy
obowiązkowej w NBP oraz ponoszenia obowiązkowej opłaty rocznej w BFG w
relacji do innych banków, które ponoszą takie obciążenia, to należy stwierdzić, że
spełnione są trzy przesłanki definicji pomocy publicznej, o której mowa w art. 107
TfUE.
Ponadto, projekt ustawy przewiduje udzielanie osobom fizycznym
oszczędzającym w kasie tzw. premii mieszkaniowej, ze środków budżetu państwa
w wysokości 20% zgromadzonych w danym roku wkładów oszczędnościowych.
Tego rodzaju premia mieszkaniowa jest pomocą zarówno na rzecz kredytobiorców
jak i na rzecz banków. W zakresie w jakim jest to pomoc dla kredytobiorców, może
być uznana za dozwoloną w świetle art. 107 ust. 2 lit. a) TfUE (pomoc o

3