Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Warszawa, 14 lutego 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-163(5)/10

Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych (druk nr 3630).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Finansów do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk




Stanowisko Rządu
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych (druk nr 3630)

Poselski projekt ustawy proponuje dodanie w katalogu zwolnień przedmiotowych
uregulowanego w art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą PIT”,
kolejnego zwolnienia, na podstawie którego wolna od podatku dochodowego byłaby wartość
umorzonego przez gminę czynszu wraz z odsetkami za mieszkanie należące do gminy do
wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł złotych.
Projektodawcy proponują aby dodany pkt 138 w art. 21 ust. 1 ustawy PIT wszedł w życie w
dniu 1 stycznia 2011 r.
Mając na uwadze powyższą regulację, należy zauważyć, iż podstawową zasadą podatku
dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania, która wynika z
treści art. 9 ust. 1 ustawy PIT, stanowiącym, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym
podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52,
52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej
zaniechano poboru podatku.
Stosownie do postanowień art. 11 ust. 1 ustawy PIT, przychodami są otrzymane lub
postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne
oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Stąd też opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody osiągane przez
podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez
ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku,
w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.
Katalog zwolnień przedmiotowych określony w art. 21 ustawy PIT, nie zawiera zwolnienia
od podatku kwoty odpowiadającej należnościom jednostek samorządu terytorialnego (lub jej
jednostkom podległym) umorzonych na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy o finansach
publicznych. Także w odniesieniu do tych przychodów nie zostało wydane rozporządzenie
w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.
Ponadto z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego RP, poświeconego zasadzie
powszechności opodatkowania wynika, iż „Wszystkie normy wprowadzające zwolnienia
przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania według
jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad.” (por. wyrok z dnia 29 maja 1996 r.
sygn. akt K. 22/95). Konsekwencją powyższego jest wyjątkowy charakter ulg, odliczeń,
zwolnień itp. pojmowanych ściśle i nierozszerzająco.
W świetle powyższego, umorzone przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym gminy,
należności pieniężne, o ile są to należności związane ze świadczeniami ekwiwalentymi
(odpłatnymi), wzajemnymi (np. opłata za wieczyste użytkowanie, czynsz z tytułu wynajmu
lokalu), stanowią przychód z tzw. innych źródeł. W tym bowiem przypadku po stronie
dłużnika - w momencie zwolnienia z długu - powstaje przysporzenie o charakterze
majątkowym.

1
Projektodawcy proponują wprowadzenie zwolnienia jedynie w odniesieniu do umorzonych
zobowiązań czynszowych należnych z tytułu wynajmu gminnych lokali komunalnych. Poza
proponowaną regulacją pozostają natomiast umorzone należności z tytułu zaległych opłat
czynszowych od innych podmiotów, w tym zwłaszcza od spółdzielni mieszkaniowych.
Proponowana regulacja różnicuje zatem podatników znajdujących się w takiej samej sytuacji
prawnopodatkowej.
Likwidacja zobowiązania podatkowego dla jednej grupy podatników (będących wyłącznie
najemcami komunalnych gminnych zasobów mieszkaniowych) wydaje się kontrowersyjna z
uwagi na konstytucyjną zasadę równości. Równość wobec prawa jest oczywistą zasadą
demokratycznych ustrojów państwowych. Nie oznacza ona, że wszyscy mają takie same
prawa i obowiązki. Oznacza natomiast, że jednakowe prawa i obowiązki będą dotyczyć
wszystkich osób należących do tych samych kategorii, przy czym wyróżnienie owych
kategorii nie może być arbitralne, lecz oparte na usprawiedliwionych kryteriach możliwych
do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawnym.
Należy zauważyć, iż system podatkowy wspiera podatników, których trudna sytuacja
materialna wymaga wsparcia związanego z kosztami ponoszonymi na utrzymanie mieszkania.
Stosownie bowiem do postanowień art. 21 ust. 1 pkt 97 ustawy PIT wolne od podatku
dochodowego są dodatki mieszkaniowe i ryczałty na zakup opału, przyznane na podstawie
odrębnych przepisów o dodatkach mieszkaniowych.
Kwestie dodatków mieszkaniowych normuje ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach
mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.).
Wprowadzenie proponowanego zwolnienia może także stanowić nieuzasadnione
uprzywilejowanie dla osób, które nie wywiązują się ze swoich zobowiązań i to nie z uwagi na
trudną sytuację materialną, ale ze względu na przeznaczanie posiadanych środków
finansowych na niebędące artykułami pierwszej potrzeby produkty konsumpcyjne. Przyjęcie
propozycji może być odebrane, jako niesprawiedliwe rozwiązanie przez te osoby, które mimo
ciężkiej sytuacji materialnej starają się kosztem wielu wyrzeczeń regulować swoje
zobowiązania.
Należy także przypomnieć, iż w prawie podatkowym funkcjonuje instytucja umorzenia
zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę. Jest ona uregulowana w art. 67a § 1 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.).
Przepis ten stanowi, iż organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach
uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę
lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę
prolongacyjną.
W konsekwencji podatnik może ubiegać się o pomoc polegającą na zwolnieniu z obowiązku
zapłacenia zaległego podatku dochodowego i odsetek (art. 67a § 2 Ordynacji podatkowej).
Orzekając o umorzeniu zaległości podatkowych organ podatkowy, wydając pozytywną dla
podatnika decyzję może mieć za podstawę takiego rozstrzygnięcia albo przesłankę ważnego
interesu podatnika albo przesłankę interesu publicznego, albo obie te przesłanki łącznie.
Odnosząc się do skutków finansowych proponowanej regulacji należy zauważyć, iż stosownie
do postanowień art. 34 ust. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r.

2
- Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2009 r. Nr 5, poz.47, z późn. zm.)
do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno między innymi wyjaśniać
potrzebę i cel wydania ustawy i wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy
pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu
terytorialnego.
W uzasadnieniu projektowanego aktu normatywnego nie wspomina się o tym, iż
wprowadzenie projektowanego rozwiązania oznacza ubytek dochodów sektora finansów
publicznych oraz nie wskazuje źródeł finansowania rekompensujących obciążenie budżetu
państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Jedynie w odpowiedzi na pismo Marszałka Sejmu RP w sprawie uzupełnienia uzasadnienia
projektu Pan Poseł Marek Wikiński upoważniony do reprezentowania wnioskodawców
wyjaśnił, iż konsekwencje finansowe dla budżetu państwa będą oscylowały w granicach 10
milionów złotych i mogą zostać pokryte z poprawy egzekucji podatkowej.
Mimo tego uzupełnienia projekt ustawy nie spełnia wymogów określonych Regulaminem
Sejmu RP.
Mając powyższe na uwadze Rada Ministrów nie popiera poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 3630) i wnioskuje o
niekontynuowanie prac legislacyjnych nad projektem.












3