Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

II. Przepisy ogólne projektowanej ustawy (rozdział 1)
W porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym, projektowana ustawa zmienia
strukturę, organizację oraz zasady działania SIO. Proponowany w ustawie nowy sposób
zbierania danych, polegający na odejściu od formuły gromadzenia przez SIO danych
zbiorczych na rzecz danych jednostkowych, powoduje, że odmiennie niż dotychczas zostaje
unormowany zakres danych gromadzonych w SIO. Ponieważ gromadzone w nowym SIO
dane jednostkowe dotyczące uczniów i nauczycieli będą danymi osobowymi w rozumieniu
art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r.
Nr
101, poz. 926, z późn. zm. dla zagwarantowania bezpieczeństwa tych danych
wprowadza się określone warunki techniczne przekazywania, pozyskiwania i przetwarzania
danych w SIO. Warunki te, łącznie z wymogami wynikającymi z ustawy o ochronie danych
osobowych oraz z ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne, będą kształtowały standard bezpieczeństwa i komunikacji SIO.

II. 1. Dane jednostkowe gromadzone w SIO
Zmiana zasady działania SIO polega na odejściu od obecnej zasady gromadzenia
w SIO danych zbiorczych o uczniach, na rzecz zasady gromadzenia danych jednostkowych
uczniów, będących danymi osobowymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o ochronie danych osobowych.
Ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej przewiduje
tworzenie zbiorów danych o uczniach, słuchaczach, absolwentach i wychowankach w ujęciu
zbiorczymsującym działalność szkół i placówek oświatowych, do których uczniowie
i słuchacze uczęszczają. Zgodnie z art. 3 ust. 3 obowiązującej ustawy, dane o uczniach są
gromadzone w SIO w postaci zestawień zbiorczych zawierających informacje o: liczbie
uczniów opisanych według określonej cechy, m.in. płci, roku urodzenia, typów lub rodzajów
szkół i placówek oświatowych, klas, oddziałów, profili kształcenia, zawodów, specjalnych
potrzeb edukacyjnych wynikających z opinii lub orzeczeń, o których mowa w art. 71b
ust. 3 – 3b ustawy o systemie oświaty, rodzaju zajęć, w których uczestniczą, wyników
klasyfikowania i promowania oraz ukończenia nauki w szkole lub placówce oświatowej,

7 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219 i Nr 33, poz. 285, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 165, poz. 1170
i Nr 176, poz. 1238 oraz z 2010 r. Nr 41, poz. 233.
8 W roku szkolnym 2009/2010 wg SIO stan na dzień 30 września 2009 r.: 994 245 dzieci objętych
wychowaniem przedszkolnym, 5 166 516 uczniów w szkołach dla dzieci i młodzieży oraz 526 510 słuchaczy
w szkołach dla dorosłych.

6

pozytywnych i
negatywnych wyników egzaminu maturalnego i egzaminu dojrzałości,
pozytywnych i
negatywnych wyników egzaminów: potwierdzającego kwalifikacje
zawodowe, z nauki zawodu oraz z przygotowania zawodowego, spełniania obowiązku
rocznego przygotowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego, rodzaju miejscowości,
w której zamieszkują, odległości od miejsca zamieszkania do szkoły.
Jeżeli natomiast chodzi o nauczycieli, to podkreślić należy, że zgodnie z art. 3 ust. 4
ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej, w obecnym SIO, dane
o nauczycielach są już gromadzone w ujęciu jednostkowym. Zgodnie z tym przepisem, bazy
danych oświatowych szkół, placówek oświatowych i innych jednostek organizacyjnych
zawierają zbiory danych o nauczycielach, wychowawcach i innych pracownikach
pedagogicznych, obejmujące takie dane jednostkowe, jak: numer PESEL, płeć, rok urodzenia,
forma i wymiar zatrudnienia, stopień awansu zawodowego, wykształcenie, przygotowanie
pedagogiczne, formy kształcenia i
doskonalenia, sprawowane funkcje i zajmowane
stanowiska, rodzaje prowadzonych zajęć albo przyczyny nieprowadzenia zajęć, staż pracy,
wysokość wynagrodzenia, z wyszczególnieniem jego składników, oraz wysokość dodatków
do wynagrodzenia. Dane nauczycieli są zatem gromadzone w formule opisu indywidualnego
nauczyciela i są danymi osobowymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o ochronie danych osobowych. Jednak przekazywanie tych danych z powyższych baz danych
oświatowych do innych baz danych oświatowych następuje w sposób uniemożliwiający
odczytanie numeru PESEL (art. 6 ust. 5 obowiązującej ustawy).
Wobec powyższego, zmiana zasady działania nowego SIO, wyrażona w projekcie
ustawy, polega na rozszerzeniu zakresu gromadzenia i przetwarzania w
SIO danych
jednostkowych również o uczniów. W konsekwencji wszystkie dane gromadzone
i przetwarzane w SIO – dane uczniów, nauczycieli, szkół i placówek oświatowych – będą
danymi jednostkowymi.
Jednostkowa formuła gromadzenia w SIO danych polega na tym, że dane oświatowe,
tj. dane przedmiotowo istotne z punktu widzenia celów ustawy (nazywane w dalszych
przepisach ustawy „danymi dziedzinowymi”), będą opisywały – nie jak dotychczas, zbiorczo,
pewien zbiór osób, np. liczbę uczniów klas pierwszych danej szkoły – lecz konkretną osobę
lub jednostkę organizacyjną o ustalonej tożsamości lub cechach identyfikacyjnych.
Tożsamość uczniów i nauczycieli będzie identyfikowana w SIO przez imię, nazwisko i numer
PESEL danej osoby, podczas gdy szkoła, placówka oświatowa czy inna jednostka
organizacyjna będzie w SIO identyfikowana przez ustalony przez ustawę, właściwy dla danej

7

jednostki, katalog danych, w szczególności takich, jak nazwa jednostki, adres jej siedziby i
numer REGON. Należy zarazem wyjaśnić, że katalog takich danych, w przypadku
poszczególnych szkół i placówek oświatowych, będzie jednocześnie stanowił dane rejestrowe
szkoły lub placówki oświatowej, zawarte w powszechnie dostępnym Rejestrze Szkół
i Placówek Oświatowych (RSPO).
Reasumując, wprowadzenie nowej formuły gromadzenia w SIO danych, opisującej
jednostkowo konkretne osoby lub jednostki, powoduje, że projektowana ustawa – w części
dotyczącej osób – wkracza w reżim prawny ochrony danych osobowych. Innymi słowy, dane
jednostkowe uczniów i nauczycieli należy w projektowanej ustawie kwalifikować jako dane
osobowe.
Przewiduje się, że celem, jaki zostanie osiągnięty dzięki zastosowaniu w nowym SIO
rozwiązania gromadzenia danych w formule jednostkowej, będzie gwarancja rzetelności
i kompletności zgromadzonych danych oświatowych. Przewidując możliwość identyfikacji
osoby czy jednostki organizacyjnej w SIO przez określone dane, tj. w przypadku osób – imię,
nazwisko, numer PESEL, w przypadku jednostek organizacyjnych – numer REGON, ustawa
wprowadza bowiem jednocześnie szczególny mechanizm wykorzystujący potencjał
możliwości, jakie daje współpraca między nowym rejestrem publicznym, jakim będzie –
wprowadzany niniejszą ustawą – SIO, a istniejącymi już w państwie rejestrami publicznymi,
a mianowicie rejestrem PESEL i rejestrem REGON. Mechanizm ten będzie polegał na
weryfikowaniu poprawności wprowadzanych do SIO danych identyfikujących daną osobę czy
jednostkę organizacyjną z odpowiednimi danymi zgromadzonymi w rejestrach PESEL
i REGON, będących dla SIO rejestrami referencyjnymi. Brak potwierdzenia przez rejestry
referencyjne poprawności danych konkretnej osoby (jej imienia, nazwiska i numeru PESEL)
lub danych konkretnej jednostki organizacyjnej (jej numeru REGON) uniemożliwi
przekazanie do SIO danych oświatowych (dziedzinowych) dotyczących tej osoby lub
jednostki i zapobiegnie tym samym niepożądanemu skutkowi, jakim byłaby niewiarygodność
danych oświatowych zgromadzonych w SIO.

II. 2. Cele gromadzenia i przetwarzania danych w SIO (art. 1)
Konstytucja, ustanawiając w art. 70 obowiązek nauki do 18 roku życia, wprowadza
jednocześnie publiczny model finansowania oświaty, a ustawa z dnia 7 września 1991 r.

8

o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zmgulująca ustrój
oświaty, przypisuje ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania rolę organu
realizującego i koordynującego politykę oświatową państwa (art. 21 ust. 1 ustawy), a także
nadzorującego i koordynującego wykonywanie nadzoru pedagogicznego na terenie kraju
(art. 35 ust. 1 ustawy). Zgodnie z art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty, w celu realizacji zadań związanych z powyższą rolą, minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania m.in. ustala podstawowe kierunki realizacji przez kuratorów oświaty
polityki oświatowej państwa, w szczególności zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego, oraz
kontroluje sprawność i efektywność nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez kuratorów
oświaty.
W publicznym modelu finansowania oświaty źródło finansowania stanowi część
oświatowa subwencji ogólnej. Minimalna wysokość kwoty przeznaczonej na część oświatową
subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w roku budżetowym
została zagwarantowana przepisami art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r.
o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 i Nr 127,
poz. 857). Ponadto gwarancje zapewnienia właściwej wysokości środków finansowych na
realizację zadań oświatowych wynikają z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty oraz z art. 30 ust. 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
(Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.godnie z wymienionymi przepisami,
środki niezbędne na realizację zadań oświatowych, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz
utrzymanie szkół i placówek oświatowych, zagwarantowane są w dochodach budżetu
jednostki samorządu terytorialnego. Wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla
wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa, przy
czym zadaniem z tym związanym, nałożonym na ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania, jest coroczny podział części oświatowej subwencji ogólnej między wszystkie
jednostki samorządu terytorialnego (art. 27 ustawy o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego). Na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach

9 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703
i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167,
poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r.
Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292,
z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 235, poz. 1618, z 2009 r. Nr 6, poz. 33,
Nr 31, poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1705 oraz z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54,
poz. 320, Nr 127, poz. 857 i Nr 148, poz. 991.
10 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1218
i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 80, poz. 542, Nr 102, poz. 689, Nr 158, poz. 1103, Nr 176,
poz. 1238, Nr 191, poz. 1369 i Nr 247, poz. 1821, z 2008 r. Nr 145, poz. 917 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r.
Nr 1, poz. 1, Nr 56, poz. 458, Nr 67, poz. 572, Nr 97, poz. 800, Nr 213, poz. 1650 i Nr 219, poz. 1706.

9

jednostek samorządu terytorialnego, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania
określa corocznie, w drodze rozporządzenia, sposób podziału części oświatowej subwencji
ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Innymi słowy, minister
właściwy do spraw oświaty i wychowania odpowiada za rozdzielenie środków publicznych w
sposób zapewniający prawidłową realizację obowiązków państwa w dziedzinie oświaty.
Reasumując, na ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zostały
nałożone zadania, których skuteczne wykonywanie decyduje o kondycji oświaty w Polsce.
Zadania te dotyczą bowiem trzech sfer, które mają fundamentalne znaczenie dla stanu
oświaty, tj. sfery decydowania o kierunku rozwoju oświaty (prowadzenie polityki oświatowej
państwa), sfery dbania o jakość i upowszechnianie edukacji (nadzorowanie i koordynowanie
wykonywania nadzoru pedagogicznego na terenie kraju) oraz sfery decydowania
o racjonalnym wydatkowaniu środków publicznych w tym obszarze.
Skuteczne realizowanie przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania
zadań ustrojowych nie jest możliwe bez dysponowania rzetelnymi danymi dotyczącymi
oświaty. Na podstawie ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej,
minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został wyposażony w szczególny
instrument służący pozyskiwaniu takich danych, jakim jest SIO. Ze względów
przedstawionych w części I. 2. uzasadnienia, po 5 latach funkcjonowania, dotychczasowy SIO
należy ocenić negatywnie, jako spełniający swoje funkcje w sposób niezadowalający. Celem
niniejszego projektu ustawy jest zatem wyposażenie ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania w
udoskonalony instrument pozyskiwania danych dotyczących oświaty.
Konstrukcja nowego SIO pozwala na postrzeganie systemu jako instrumentu służącego
również poprawie efektywności zarządzania oświatą na poziomie nie tylko krajowym, ale
również regionalnym i lokalnym. Rozwiązania zaproponowane w nowym SIO zapewnią
obywatelom, podmiotom gospodarki narodowej, a także organom administracji rządowej i
samorządowej, dostęp do informacji z zakresu oświaty. W szczególności utworzenie Rejestru
Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO) pozwoli na gromadzenie, udostępnianie oraz bieżące
aktualizowanie informacji o wszystkich jednostkach organizacyjnych systemu oświaty.
Wskazane powyżej zadania ustrojowe w obszarze oświaty, mające swoje źródło
w art. 5a, 21 i 35 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w art. 28 ustawy
z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz w art. 30
ust. 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, odzwierciedla przepis art. 1
projektu ustawy, określający cele powołania nowego SIO. W świetle tego przepisu, do

10