Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

stawce podstawowej referendarza sądowego (art. 42 ust. 3 ustawy), która
znacznie przekracza wynagrodzenie, jakie mogą otrzymać te osoby będąc
zatrudnionym na stanowisku asystenta sędziego już po ukończeniu aplikacji.
Nie można zatem w sposób trwały usankcjonować sytuacji, w której osoby z
wykształceniem wyższym prawniczym będące w trakcie aplikacji będą
uposażone w sposób o wiele korzystniejszy, niż osoby które taką aplikację
ukończą i zostaną zatrudnione na przedmiotowym stanowisku.
Za przewidzianym w projekcie związaniem wynagrodzeń asystentów
sędziów z wynagrodzeniami sędziów opowiedziało się również Ministerstwo
Gospodarki - Departament Regulacji Gospodarczych w pisemnej opinii znak:
DRE-III-022/18/10 z dnia 9 lutego 2010 r. Wskazano w niej, że wysokość
wynagrodzenia zasadniczego wszystkich asystentów sędziów (tj. bez względu
na instancję sądu, w którym asystenci wykonują swoje obowiązki) powinna
być wielkością ustalaną procentowo od wynagrodzenia sędziego sądu
rejonowego. Ministerstwo podkreśliło, że skoro wynagrodzenia referendarzy
sądowych oraz nieistniejących już asesorów sądowych było obliczane jako
pochodna wysokości zarobków sędziego to wynagrodzenie asystenta
sędziego, jako pracownika wykonującego czynności pomocnicze dla sędziów,
powinno być uzależnione właśnie od wysokości zarobków sędziego, a nie
referendarza czy też innych pracowników sądowych. W opinii Ministerstwa
referendarz realizuje zakres obowiązków odrębny, od tych, które wykonuje
sędzia. Asystent natomiast partycypuje w obowiązkach sędziego, a nie
referendarza dlatego jego wynagrodzenie winno być pochodną
wynagrodzenia sędziego.
Za koniecznością wyżej wskazanych zmian przemawia również fakt, iż
dotychczasowa regulacja budzi poważne zastrzeżenia w kontekście jej
konstytucyjności. Opisane wyżej zróżnicowanie wynagrodzeń w zależności od
instancji sądu, w którym asystenci sędziów są zatrudnieni narusza zasadę
równości wobec prawa i niedyskryminacji (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP),
konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) oraz
art. 7 lit. a pkt I Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych
i Kulturalnych z dnia 19 grudnia 1966 r., w części gwarantującej godziwy
zarobek i równe traktowanie za pracę o równej wartości bez jakiejkolwiek
różnicy, a w odniesieniu do rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości w sprawie
wynagrodzenia asystentów sędziów narusza także art. 183c § 1, 2 i 3
Kodeksu pracy. Nadto, z datą wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 23
stycznia 2009 roku o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury
usankcjonowane zostało nierówne traktowanie w zakresie zarówno regulacji
systemowych, jak i wysokości samego wynagrodzenia asystentów sędziów
zatrudnionych na podstawie art. 155 i art. 155a u.s.p. w porównaniu do
asystentów zatrudnionych na podstawie 31 ust.3 ustawy o Krajowej Szkole
Sądownictwa i Prokuratury. Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 3 ustawy o
Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, w okresie stażu, aplikant

15
aplikacji sędziowskiej zostaje zatrudniony na stanowisku asystenta sędziego
na podstawie umowy o pracę na czas określony (a następnie na stanowisku
referendarza sądowego na czas nieokreślony). Przy tym, w art. 45 powołanej
ustawy przyjęto zasadę, że w okresie stażu, a więc także w okresie
zatrudnienia na stanowisku asystenta sędziego, otrzyma wynagrodzenie za
pracę ustalone w wysokości odpowiadającej wysokości wynagrodzenia
zasadniczego w stawce podstawowej referendarza sądowego. Okoliczności te
przesądzają o tym, że z datą wejścia w życie przytoczonych przepisów
wprowadzone zostało nierówne traktowanie w zakresie wynagrodzenia, w
stosunku do osób, które zdały egzamin sędziowski w ramach aplikacji
sądowej rozpoczętej przed dniem 1 stycznia 2008 roku i zostały zatrudnione
na podstawie art. 155 i 155a u.s.p., jak również asystentów sędziów bez
ukończonej aplikacji sądowej i zdanego egzaminu sędziowskiego
zatrudnionych na podstawie art. 155 i 155a u.s.p. w zw. z art. 66 ust. 2
ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w porównaniu do
asystentów sędziów zatrudnionych na podstawie art. 31 ust. 3 tej ustawy.
Przedmiotowa nowelizacja zakłada możliwość delegowania asystentów
sędziów poza stałe miejsce pracy, a mianowicie do innych sądów, w celu
pełnienia czynności wchodzących w zakres ich zadań oraz czynności
administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości (art. 1 pkt 6 projektu).
Delegowanie może, co do zasady, nastąpić wyłącznie za zgodą asystenta.
Nowe przepisy wyznaczają jednocześnie określone granice czasowe
przeniesienia. Powyższe ma na celu zapewnienie udzielenia realnego
wsparcia danej jednostki sądowej przez partycypację asystenta w jej
obsłudze, a jednocześnie zagwarantowanie asystentowi rozwoju
merytorycznego w nowym miejscu służbowym. Projekt przewiduje także
możliwość delegowania asystenta sędziego niezależnie od jego woli, jeżeli
wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości, przy czym w tym przypadku
określenie maksymalnych granic czasowych tego rodzaju delegacji oraz
możliwości jej ponowienia pełni cel ochronny i równoważący władcze
działanie pracodawcy. Ograniczeniem tego działania jest również
przewidywany zakaz delegowania kobiet w ciąży lub asystenta sędziego
sprawującego opiekę nad dzieckiem w wieku do czternastu lat, a także w
wypadkach, gdy stoją temu na przeszkodzie ważne względy osobiste lub
rodzinne asystenta sędziego. Proponowana regulacja, poza zapewnieniem
zgodności przepisów dotyczących delegacji z obowiązującymi normami prawa
pracy i wzmożeniem ochrony asystenta ma także znaczenie praktyczne.
Realizuje się on w zapewnieniu maksymalnej efektywności przenoszonego
pracownika, na którą niewątpliwie mają wpływ wskazane w tym przepisie
okoliczności. Projekt wprowadza również możliwość przeniesienia asystenta
sędziego wyłącznie na jego wniosek na inne miejsce służbowe z pominięciem
procedury konkursowej. Osoby pracujące w sądach w charakterze asystenta
sędziego musiały spełnić wymogi określone w przepisach w chwili ich
zatrudnienia, zatem nic nie stoi na przeszkodzie, aby mogły pozostać i

16
pracować na tych samych zasadach w innych jednostkach organizacyjnych.
Nie należy w tym miejscu zapominać, iż konieczność, albo chęć zmiany
miejsca pracy może być podyktowana niejednokrotnie warunkami
ekonomicznymi, czy rodzinnymi lub osobistymi, które są niezależne od
takiego pracownika i zmuszają go do podjęcia takiej decyzji. Nowelizacja
ustawy o ustroju sądów powszechnych w tej części ma przede wszystkim na
względzie interes wymiaru sprawiedliwości, realizowany przez poprawę
sprawności funkcjonowania tego systemu. Niemniej jednak przedmiotowe
zmiany mogą wiązać się z szeregiem niedogodności po stronie asystenta
sędziego. Stąd też w celu jej częściowego zrekompensowania projekt
wprowadza rozwiązania w zakresie dodatkowych uposażeń za ten okres
pracy. Powyższe posiada szczególne znaczenie ze względu na wprowadzenie
możliwości delegowania asystenta sędziego bez jego zgody. W odniesieniu
natomiast do nabycia przez asystentów sędziów dodatkowej praktyki równie
istotnym jest wprowadzenie możliwości delegowania ich poza granice
państwa. Uzyskane w ten sposób umiejętności znajdą również przełożenie w
jakości wykonywanej przez nich pracy, a tym samym będą z korzyścią dla
krajowego wymiaru sprawiedliwości.

Ocena skutków regulacji

1. Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje ustawa.
Projektowana ustawa dotyczy asystentów sędziów zatrudnionych w sądach
powszechnych. Ma ona jednocześnie wpływ na funkcjonowanie sądów
powszechnych.
2. Wpływ regulacji na finanse publiczne, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego.
Wprowadzenie nowych zasad wynagradzania asystentów sędziów i
starszych asystentów sędziów spowoduje skutki finansowe w budżecie
państwa na rok 2011 w części 15 – „Sądy powszechne” i części 37 –
„Sprawiedliwość” z uwagi na fakt, iż projekt zakłada podwyższenie
wynagrodzeń do kwot odpowiadających wynagrodzeniu aplikanta aplikacji
sędziowskiej zatrudnionego w okresie stażu na stanowisku asystenta
sędziego.
3. Wpływ regulacji na rynek pracy.
Projektowana ustawa nie powinna mieć wpływu na rynek pracy.
4. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw.

17

Projektowana ustawa nie wpłynie na konkurencyjność gospodarki ani
przedsiębiorczość.
5. Wpływ na rozwój regionalny.
Projektowana ustawa nie wpłynie na rozwój regionalny.
6. Delegacje ustawowe:
Projekt nie zawiera delegacji ustawowych, w związku z czym nie powoduje
konieczności wydania aktów wykonawczych.
7. Zgodność z prawem Unii Europejskiej.
Projektowane rozwiązania nie są regulowane przez prawo Unii
Europejskiej.
Przedkładany projekt ustawy nie był poddany konsultacjom społecznym
w rozumieniu przepisów art. 34 ust. 3 Regulaminu Sejmu RP.




18
Warszawa, 20 lipca 2010 r.

BAS-WAPEiM-1310/10
Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Jarosław Matwiejuk)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zakłada zmiany w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. nr 98, poz. 1070, ze zmianami). Do
podstawowych celów projektowanej nowelizacji należą: ugruntowanie statusu
prawnego asystentów sędziów poprzez wzmocnienie trwałości ich stosunków
pracy, umożliwienie płynnego przepływu w ramach struktur sądownictwa, jak
również w drodze delegacji do pełnienia czynności administracyjnych w
Ministerstwie Sprawiedliwości oraz stworzenie - w ramach tej grupy zawodowej
– pracowniczych struktur organizacyjnych. Założeniem nowelizacji jest także
poszerzenie zakresu dotychczasowych czynności asystentów sędziów oraz
odstąpienie od obowiązujących obecnie zasad ich wynagradzania w drodze
wprowadzenia w tym zakresie regulacji prawnych w rzeczywisty sposób
uwzględniających: kwalifikacje zawodowe asystentów sędziów, wykonywane
przez nich obowiązki oraz przy uwzględnieniu pozycji asystentów w hierarchii
kadr sądów, poziomu wynagrodzenia uzyskiwanego przez sędziów i
referendarzy sądowych, a także urzędników i innych pracowników sądów.
Projekt ustawy zakłada, że z dniem wejścia w życie ustawy
dotychczasowe stosunki pracy asystentów sędziów zostaną przekształcone w
stosunki pracy na podstawie mianowania.
Zgodnie z art. 3 projektu, ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy
od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Materia, której dotyczy projekt, nie jest objęta zakresem regulacji prawa
Unii Europejskiej.