Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze

Projekt

Ustawa
z dnia 2010 r.
o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze


Art. 1. W ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r.,
Nr 175, poz. 1361 i Nr 191, poz. 1484) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 84 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ustanowienia zabezpieczenia finansowego zgodnie z
przepisami ustawy wskazanej w art. 77 ust. 4.”;
2) w art. 85:
a) ust. 1 otrzymuje następujące brzmienie:
„1. Jeżeli umowa ramowa, której jedną ze stron jest upadły, zastrzega, że poszczególne
umowy szczegółowe, których przedmiotem są terminowe operacje finansowe, pożyczki
instrumentów finansowych lub sprzedaż instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich
odkupu, będą zawierane w wykonaniu umowy ramowej oraz że rozwiązanie umowy ramowej
powoduje rozwiązanie wszystkich umów szczegółowych zawartych w wykonaniu tej umowy:
1) wierzytelności z tytułu poszczególnych umów szczegółowych zawartych w jej wykonaniu
nie są obejmowane układem;
2) syndykowi nie przysługuje uprawnienie do odstąpienia od umowy ramowej, o którym
mowa w art. 98.”,
b) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Przez instrumenty finansowe, o których mowa w ust. 1 rozumie się instrumenty
finansowe w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538, z późn. zm).”,
c) ust. 5 otrzymuje następujące brzmienie:
„5. Do poszczególnych umów szczegółowych mających za przedmiot terminowe operacje
finansowe, pożyczki instrumentów finansowych lub sprzedaż instrumentów finansowych ze
zobowiązaniem do ich odkupu - nawet jeżeli nie zostały one zawarte w wykonaniu umowy
ramowej, o której mowa w ust. 1 - nie stosuje się przepisów art. 98 i 99.”;
3) dodaje się art. 85a w brzmieniu:
„85a. Ogłoszenie upadłości dłużnika nie narusza uprawnień wynikających z zamieszczonej w
umowie klauzuli kompensacyjnej, o której mowa w ustawie wskazanej w art. 77 ust. 4.”;
4) w art. 127 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

1) Zmiany niniejszej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 157, poz. 1119, z 2008 r.
Nr 171, poz. 1056 z 2009 r. Nr 78, poz. 659, Nr 77, poz. 649, Nr 42, poz. 341, Nr 13, poz. 69, Nr 165, poz.
1316, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323 oraz z 2010 r. Nr 201, poz. 1540, Nr 223, poz. 1776, Nr 44, poz.
252.

„4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia
upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów
finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o
których mowa w art. 85 ust. 1.”;
5) w art. 311 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. W przypadkach wskazanych w ustawie likwidacja ruchomości obciążonych zastawem
rejestrowym oraz wierzytelności i praw obciążonych zastawem rejestrowym lub zastawem
finansowym może nastąpić także przez przejęcie ich przez wierzyciela będącego
zastawnikiem zastawu rejestrowego lub zastawu finansowego, jeżeli umowa o ustanowieniu
zastawu przewiduje zaspokojenie zastawnika w drodze przejęcia przedmiotu zastawu.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
Celem proponowanych zmian jest poprawa bezpieczeństwa obrotu instrumentami
finansowymi, ich płynności oraz zwiększenie atrakcyjności transakcji związanych z
pożyczaniem instrumentów finansowych.
Proponowane zmiany do ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r.
(zwana dalej „ustawą”) stanowią niezbędne uzupełnienie do obecnie obowiązujących
regulacji dotyczących szczególnych skutków ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi
operacjami finansowymi i sprzedażą papierów wartościowych ze zobowiązaniem do ich
odkupu. Obecne brzmienie art. 85 ustawy budzi określone wątpliwości interpretacyjne
dotyczące kwalifikacji prawnej pożyczek instrumentów finansowych, w tym w szczególności
pożyczek papierów wartościowych, jako nie wchodzących w zakres żadnego ze wskazanych
typów transakcji. Pożyczki instrumentów finansowych stanowią odrębną kategorię transakcji
zawieranych na rynku finansowym i w związku z tym niewskazanie ich wprost w art. 85
ustawy może być interpretowane jako ograniczenie możliwości stosowania szczególnego
reżimu, jaki od kilku lat funkcjonuje w stosunku do wspomnianych powyżej terminowych
operacji finansowych oraz transakcji sprzedaży papierów wartościowych ze zobowiązaniem
do ich odkupu, umożliwiającego rozliczenie się kwotą netto w razie ogłoszenia upadłości
jednej ze stron.
Podobny zabieg w zakresie usunięcia wątpliwości interpretacyjnych wiąże się
z wprowadzeniem do ustawy nowego art. 85a. Otóż obecne brzmienie art. 85 może budzić
wątpliwości w zakresie skuteczności klauzuli kompensacyjnej w odniesieniu do transakcji
które zabezpieczają pożyczki instrumentów finansowych oraz terminowe operacje finansowe
i transakcje sprzedaży papierów wartościowych ze zobowiązaniem do ich odkupu.
Przedmiotowe zagadnienie nie zostało w sposób jasny rozstrzygnięte w ustawie z dnia
2
kwietnia 2004
r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych, której celem była
implementacja dyrektywy 2002/47/WE z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie uzgodnień
dotyczących zabezpieczeń finansowych (zwana dalej dyrektywą). Ustawa o niektórych
zabezpieczeniach finansowych wprowadziła w tym zakresie zmianę do art. 498 ustawy
uznając jednakże skuteczność nettingu upadłościowego jedynie w postępowaniu naprawczym.
Redakcja zaproponowanego art. 85a jest identyczna, jak wspomnianego art. 498 ustawy, przy
czym odnosi się ona do postępowania upadłościowego.
Z kolei dodany do art. 84 nowy ust. 3 ma na celu wyłączenie wymogu szczególnej formy
czynności prawnej dla ustanawiania niektórych typów zabezpieczeń. Zgodnie z art. 84 ust. 2
w przypadku upadłości likwidacyjnej umowa przenosząca własność rzeczy, wierzytelności
lub innego prawa w celu zabezpieczenia wierzytelności jest skuteczna wobec masy upadłości,
jeżeli została zawarta z datą pewną. Takie brzmienie przepisu, sprzeczne z postanowieniami
art. 3 dyrektywy, mogłoby skutecznie ograniczyć rozwój rynku pożyczek papierów
wartościowych, gdyż najczęstszym sposobem zabezpieczania tego typu transakcji jest
przeniesienie własności papierów wartościowych. Co więcej, miałaby tu miejsce nierówność
podmiotów zainteresowanych w przeprowadzaniu transakcji pożyczek instrumentów
finansowych, gdyż w celu spełnienia rygoru daty pewnej banki (w przeciwieństwie do np.
domów maklerskich) mogłyby korzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 95 Prawa
bankowego, zgodnie z którym czynność zabezpieczająca wierzytelność banku stwierdzona
określonym w tym przepisie dokumentem spełnia rygor daty pewnej.
Zmiana art. 127 ust 4 ustawy stanowi oczywistą konsekwencję zaproponowanych zmian w
art. 85 ust. 1 ustawy.
Zmiana do art. 311 ust. 2 ustawy usuwa wątpliwość w zakresie dopuszczalności zaspakajania
się zastawnika zastawu finansowego z praw obciążonych zastawem finansowym.
Dotychczasowe brzmienie art. 311 ust. 2 ustawy odnosiło się wyłącznie do zastawnika
zastawu rejestrowego.
Warto podkreślić, iż włączenie pożyczek instrumentów finansowych do grupy transakcji w
stosunku do których można stosować szczególny reżim rozliczania zobowiązań dłużnika po
ogłoszeniu upadłości wpisuje się w ustawodawstwo poszczególnych krajów Unii
Europejskiej, które zmierzają do objęcia możliwością kompensacji coraz większej ilości
typów transakcji lub instrumentów.

Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Projekt nie powoduje obciążenia
finansowego budżetu Skarbu Państwa ani budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Warszawa, 27 lipca 2010 r.


BAS – WAPEiM – 1337/10


Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Renata Zaremba)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, poz. 47,
ze zmianami) sporządza się następującą opinię:



1. Przedmiot projektu ustawy

Projekt ustawy zmierza do zmiany ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. –
Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U . z 2009 r. Nr 175, poz. 1361, ze
zmianami). Proponowane zmiany dotyczą m.in. zastąpienia pojęcia papierów
wartościowych pojęciem instrumentów finansowych (wraz z odesłaniem do
definicji tego pojęcia zawartej w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi), wprowadzenia odrębnej kategorii pożyczek
instrumentów finansowych, wprowadzenia przepisu, zgodnie z którym
ogłoszenie upadłości dłużnika nie narusza uprawnień wynikających z
zamieszczonej w umowie klauzuli kompensacyjnej w rozumieniu ustawy z dnia
2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych. Wnioskodawcy
proponują jednocześnie rezygnację z warunku formy pisemnej z datą pewną w
przypadku umowy przeniesienia własności rzeczy, wierzytelności lub innego
prawa zawartej w celu zabezpieczenia wierzytelności w przypadku ustanowienia
zabezpieczenia finansowego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 kwietnia
2004 r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych (Dz. U. Nr 91, poz. 871, ze
zmianą), skutkującego skutecznością takiej umowy wobec masy upadłości.

Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od daty
ogłoszenia.