Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego

Warszawa, 15 października 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 82( 6 )/10



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
senackiego projektu ustawy

- o zmianie ustawy o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu
Wojskowego (druk nr 3172).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Obrony
Narodowej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk

Stanowisko Rządu
wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego
oraz Służby Wywiadu Wojskowego (druk nr 3172)

Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego stanowi wykonanie
obowiązku dostosowania przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz.
U. Nr 104, poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o służbie funkcjonariuszy SKW oraz
SWW”, do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2009 r. (sygn. akt K 31/08),
stwierdzającego niezgodność art. 129 ust. 1 pkt 5 ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz
SWW z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.) w zakresie, w jakim umożliwia osobie
obwinionej wybór obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym wyłącznie spośród
funkcjonariuszy tych służb.

W senackim projekcie ustawy zaproponowano nowe brzmienie art. 129 ust. 1 pkt 5
ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW, zgodnie z którym obwiniony będzie mógł
ustanowić obrońcę spośród funkcjonariuszy SKW albo SWW, adwokatów lub radców
prawnych. W uzasadnieniu projektodawcy podnieśli, iż obowiązujące przepisy nie pozwalają
na pełną realizację konstytucyjnego prawa do obrony, albowiem brak możliwości wyboru
obrońcy spośród adwokatów czy radców prawnych narusza formalne prawo do obrony.

Projekt nowelizuje ponadto art. 139 ust. 1 ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz
SWW przez rozszerzenie katalogu czynności, do których stosuje się odpowiednio
– w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie – przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
– Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.), o przeglądanie akt
i sporządzanie odpisów.
Odnosząc się do proponowanego brzmienia przepisu art. 129 ust. 1 pkt 5 ustawy
o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW, w zakresie przyznania adwokatom i radcom
prawnym uprawnienia do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniach
dyscyplinarnych prowadzonych w SKW lub SWW, w ocenie Rządu przepis ten zapewnia w
sposób pełny prawo do obrony w znaczeniu formalnym.
Zaznaczyć należy, iż przepis art. 129 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o służbie funkcjonariuszy
SKW oraz SWW przyznaje obwinionemu prawo do składania wyjaśnień, jak również do
odmowy ich złożenia, zgłaszania wniosków dowodowych, przeglądania akt postępowania
dyscyplinarnego oraz sporządzania z nich notatek.
str. 1/6
Uprawnionym do zapoznawania się z aktami postępowania jest na podstawie
przywołanych przepisów − z zastrzeżeniem art. 129 ust. 2 ustawy o służbie funkcjonariuszy
SKW oraz SWW, zgodnie z którym rzecznik dyscyplinarny może, w drodze postanowienia,
odmówić udostępnienia akt, jeżeli sprzeciwia się temu dobro postępowania dyscyplinarnego
− także ustanowiony przez obwinionego obrońca.
Należy jednak pamiętać, iż postępowania dyscyplinarne prowadzone w służbach
specjalnych, zwłaszcza o charakterze wywiadowczym, których ustawowe zadania
ukierunkowane są na działalność na rzecz bezpieczeństwa państwa oraz jego sił zbrojnych,
mogą dotyczyć tak wrażliwych kwestii, jak prawidłowość wykonywania czynności
operacyjno-rozpoznawczych, czy dysponowania funduszem operacyjnym, będących
jednocześnie informacjami o charakterze niejawnym. A zatem, w aktach postępowania
dyscyplinarnego znaleźć mogą się również materiały zawierające takie informacje.


Przepis art. 43 ust. 1 ustawy o SKW oraz SWW expressis verbis wskazuje podmioty,
które posiadają kompetencję do zezwalania na udzielenie informacji niejawnych znajdujących
się w posiadaniu SKW lub SWW, określonych w tym przepisie. I tak, zgodnie z brzmieniem
tego przepisu, podmiotami tymi są wyłącznie Szef SKW i Szef SWW. Co więcej, ze względu
na znaczenie tych informacji dla bezpieczeństwa państwa, w ust. 3 omawianego przepisu,
enumeratywnie wyliczono katalog informacji, których możliwość udzielenia przez wskazane
podmioty została istotnie ograniczona. Są to informacje o:
1) osobie, jeżeli zostały uzyskane w wyniku prowadzonych przez SKW, SWW albo inne
organy, służby lub instytucje państwowe czynności operacyjno-rozpoznawczych;
2) szczegółowych formach i zasadach przeprowadzania czynności operacyjno
-rozpoznawczych oraz o stosowanych w związku z ich prowadzeniem środkach
i metodach;
3) osobie, niebędącej funkcjonariuszem, udzielającej pomocy SKW i SWW przy
wykonywaniu przez nich czynności operacyjno-rozpoznawczych;
4) osobie udzielającej pomocy Wojskowym Służbom Informacyjnym w wykonywaniu
czynności operacyjno-rozpoznawczych lub wojskowym jednostkom organizacyjnym
realizującym zadania z zakresu wywiadu i kontrwywiadu wojskowego przed dniem
wejścia w życie ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych
(Dz. U. Nr 139, poz. 1326, z późn. zm. – archiwalna).
Ustawodawca
uczynił w tym przedmiocie wyjątek jedynie dla żądania prokuratora lub
sądu w przypadku ścigania karnego za czyn stanowiący zbrodnię lub występek, którego
skutkiem jest śmierć człowieka, albo w przypadku żądania prokuratora lub sądu
uzasadnionego podejrzeniem popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego
str. 2/6
w związku z wykonywaniem czynności operacyjno-rozpoznawczych (art. 43 ust. 4 i 5 ustawy
o SKW oraz SWW).

Jak wynika z powyższego, kwestia udostępniania przez funkcjonariuszy, żołnierzy
i pracowników Służby Wywiadu Wojskowego informacji niejawnych została w sposób
wyczerpujący uregulowana w ustawie o SKW oraz SWW.
Wspomnieć jednak należy, że Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu do wskazanego
wyżej orzeczenia stwierdził, iż „(…) można (…) sobie wyobrazić system dający
obwinionemu pełną opcję wyboru obrońcy, jednak z zastrzeżeniem możliwości sprzeciwu
wobec dokonanego wyboru – oczywiście zarzut taki musiałby być zasadny, co podlegałoby
weryfikacji. Podkreślić jednak należy, że danie obwinionemu możliwości wyboru zakłada,
iż – działając we własnym interesie, pod rygorem skuteczności obrony – nie dokona on
wyboru osoby, która nie ma np. dostępu do wiadomości niejawnych (jeżeli od posiadania
wiedzy w tym zakresie jest uzależniona efektywność obrony)(…)”.
Należy również podnieść, że ustawodawca przewidział w art. 143 ustawy o służbie
funkcjonariuszy SKW oraz SWW możliwość wniesienia przez funkcjonariusza skargi do sądu
administracyjnego na każde orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne wydane w
wyniku rozpatrzenia odwołania. Prawidłowość przeprowadzenia czynności w postępowaniu
dyscyplinarnym, w tym również skompletowanie akt, podlega więc, w obowiązującym stanie
prawnym, kontroli sądowoadministracyjnej.
Mając na uwadze opisany wyżej stan prawny, a także pragnąc uniknąć mogącego
powstać na tle projektowanych przepisów nakładania się norm prawnych, spowodowanego
powtarzaniem tej samej normy prawnej w różnych aktach normatywnych, nie wydaje się
celowym odwoływanie się w projektowanej ustawie do art. 43 ustawy o SKW oraz SWW.
Mogłoby to bowiem prowadzić do zacierania się zakresu norm, wywoływać wątpliwości
dotyczące wzajemnego ich stosunku, a w konsekwencji stanowić pole do wątpliwości i
interpretacji. Powtarzanie przepisów ustawy upoważniającej oraz przepisów innych aktów
normatywnych jest ponadto niezgodne z § 118 Zasad techniki prawodawczej, stanowiących
załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie
„Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U Nr 100, poz. 908).
Odnosząc się natomiast do nowelizacji art. 139 ust. 1 ustawy o służbie
funkcjonariuszy SKW oraz SWW, w którym rozszerzono katalog czynności, do których
stosuje się odpowiednio, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie, przepisy Kodeksu
postępowania karnego, o przeglądanie akt i sporządzanie odpisów − podkreślenia wymaga, iż
kwestia przeglądania akt została już uregulowana w art. 129 ust. 1 pkt 4 oraz art. 132 ust. 2
ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW.
str. 3/6
Zgodnie z przywołanymi przepisami, jak już wskazywano wyżej, w toku
postępowania dyscyplinarnego obwiniony ma prawo do przeglądania akt postępowania
dyscyplinarnego oraz sporządzania z nich notatek. Ponadto, przed wydaniem postanowienia o
zakończeniu postępowania dowodowego obrońcę obwinionego zapoznaje się z aktami
postępowania dyscyplinarnego. Aktualnie obowiązujące regulacje zapewniają zatem
obwinionemu dostęp do dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania
dyscyplinarnego.
Projektowana w obecnym kształcie nowelizacja spowoduje więc nakładanie się norm,
a w niektórych kwestiach także sprzeczność między stosowanymi odpowiednio na podstawie
art. 139 ust. 1 ustawy o służbie funkcjonariuszy − przepisami Kodeksu postępowania karnego,
a art. 129 ust. 1 pkt 4 praz art. 132 ust. 2 ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW
oraz ustawą o SKW oraz SWW, m.in. w następującym zakresie:
1) art. 129 ust. 1 pkt 4 ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW odnosi się m.
in. do przeglądania akt, sporządzania notatek, art. 156 Kodeksu postępowania karnego
wskazuje natomiast na możliwość sporządzania z nich kopii i odpisów (nie wiadomo, który z
przepisów byłby stosowany po nowelizacji);
2) art. 132 ust. 2 ustawy o służbie funkcjonariuszy SKW oraz SWW stanowi, że przed
wydaniem postanowienia o zakończeniu postępowania dowodowego obrońca może, nie
później niż do dnia zapoznania obwinionego z aktami postępowania dyscyplinarnego,
zapoznać się z nimi, natomiast na podstawie art. 156 Kodeksu postępowania karnego
podejrzany (oskarżony) i jego obrońca mają prawo wglądu do akt w toku całego
postępowania (nie wiadomo, czy po nowelizacji obrońca uzyskałby dostęp do akt
postępowania na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego);
3) zasady zezwalania na udzielenie informacji niejawnej, a także zasady i tryb
postępowania z dokumentami niejawnymi w SKW i SWW reguluje m. in. art. 43 ustawy o
SKW oraz SWW, rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 października 2005 r. w
sprawie sposobu oznaczania materiałów, umieszczania na nich klauzul tajności, a także
zmiany nadanej klauzuli tajności (Dz. U. Nr 205, poz. 1696, z późn. zm.) oraz zarządzenie
Nr 3/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie szczególnego
sposobu organizacji kancelarii tajnych oraz innych niż kancelaria tajna komórek
organizacyjnych odpowiedzialnych za rejestrowanie, przechowywanie, obieg i udostępnianie
materiałów niejawnych, stosowania środków ochrony fizycznej oraz obiegu informacji
niejawnych w Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. Urz. MON Nr 2, poz. 8). Na podstawie
nowelizowanych przepisów należałoby również stosować rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie sposobu postępowania z protokołami
przesłuchań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek
str. 4/6