Rządowy projekt ustawy o rezerwach strategicznych

asortyment byłby konieczny w rezerwach do przeciwdziałania skutkom zagrożenia,
przy czym zagrożenie to musi zostać bezpośrednio zidentyfikowane i powiązane
z tym asortymentem i jego ilością. Ostatnią przesłanką utworzenia dodatkowych rezerw, które
nie zostały ujęte w Programie, mogą być rekomendacje organizacji międzynarodowych.
Na Agencji spoczywa, jak dotychczas, obowiązek zakupu asortymentu

i przechowywania nowo utworzonych rezerw. Agencja może przechowywać rezerwy
samodzielnie albo oddać je na przechowanie za wynagrodzeniem, na podstawie umowy
przechowania, której elementy określono w art. 15 ustawy.
Agencja przechowuje rezerwy w magazynach własnych, zwanych magazynami rezerw
strategicznych, które podlegają (por. art. 47) przepisom ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r.
o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.), co oznacza
wpisanie ich do ewidencji prowadzonej przez właściwego wojewodę oraz poddanie
obowiązkowej ochronie specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych

lub zastosowanie odpowiedniego zabezpieczenia technicznego. Uregulowanie tej kwestii jest
rozwiązaniem nowym, zmierzającym do wyraźnego wskazania, że tak rygorystycznych
wymogów nie muszą spełniać magazyny przedsiębiorców lub podmiotów niebędących
przedsiębiorcami, świadczących usługi przechowania na podstawie umowy. Przechowawca
ponosi odpowiedzialność za stan oddanych mu na przechowanie rezerw i jest obowiązany
do ochrony magazynów, w których je przechowuje, ale będzie ją sprawować zgodnie
z warunkami ustanowionymi w umowie przechowania zawartej z Agencją.
Zasady
udostępnienia rezerw strategicznych określono w rozdziale 4. W sytuacjach
zagrożeń, kryzysu czy klęski żywiołowej minister właściwy do spraw gospodarki będzie
je niezwłocznie i nieodpłatnie udostępniał z urzędu lub na wniosek organu. Procedura
udostępnienia rezerw została w ustawie precyzyjnie uregulowana: wskazano minimalną
zawartość wniosku o udostępnienie i decyzji w tej sprawie, określono obowiązki Agencji
w zakresie organizowania udostępnienia rezerw strategicznych oraz zadania podmiotu,
któremu będą one wydane.
W przypadku ministra właściwego do spraw rolnictwa lub do spraw rynków rolnych
(art. 16 ust. 2 pkt 3), ich zadania związane z zaspokojeniem potrzeb żywnościowych
obywateli należy rozumieć szeroko, również w aspekcie zapewnienia ciągłości produkcji
rolnej. Oznacza to, że w sytuacji kryzysowej i przy wystąpieniu innego rodzaju zagrożeń,
na wniosek tych organów możliwe będzie udostępnienie rezerw strategicznych nie tylko

7
w celu dostarczenia żywności obywatelom, ale również w celu utrzymania produkcji rolnej,
na przykład na materiał siewny czy paszę dla zwierząt.
Wyróżniono udostępnienie specjalistycznego asortymentu rezerw strategicznych
(materiałów, maszyn, urządzeń i konstrukcji o specyficznym zastosowaniu

lub wykorzystaniu), które może być dokonywane ze względu na potrzebę wsparcia realizacji
celów społecznych lub przedsięwzięć gospodarczych, w szczególności związanych z budową,
modernizacją lub remontem infrastruktury transportowej. Udostępnienie takie będzie
następowało na czas oznaczony, z obowiązkiem zwrotu, na podstawie umowy zawartej
z Agencją i nieodpłatnie – na rzecz państwowych jednostek organizacyjnych, jednostek
samorządu terytorialnego lub utworzonych przez nie jednostek organizacyjnych, jeżeli
występują okoliczności mające cechy klęski żywiołowej lub sytuacji kryzysowej, w celu
zaspokojenia potrzeb społecznych lub gospodarczych. Za odpłatnością specjalistyczny
asortyment może być udostępniony tym samym jednostkom, a także przedsiębiorcom
prowadzącym budowę, modernizację lub remont sieci dróg krajowych i linii kolejowych
o znaczeniu państwowym, których wyłączenie z eksploatacji mogłoby spowodować
zakłócenia w transporcie w wymiarze społecznym i gospodarczym na znacznych obszarach.
Podkreślić należy, że odpłatne udostępnienie powinno odbywać się na zasadach rynkowych.
Szczególnie potraktowano należące do specjalistycznego asortymentu rezerw

strategicznych konstrukcje składanych wiaduktów oraz mostów drogowych i kolejowych.
W każdym przypadku decyzji o ich udostępnieniu, minister właściwy do spraw gospodarki
uzgadnia jej projekt z ministrem właściwym do spraw transportu, chyba że decyzja
ta wydawana jest na jego wniosek.
Przepisy dotyczące udostępnienia rezerw strategicznych wypełniają lukę
w dotychczasowych regulacjach i umożliwiają sprawne wykorzystanie rezerw, co stanowi
planowany do osiągnięcia skutek prawny w tym zakresie.
W rozdziale 5 określono zasady likwidacji rezerw strategicznych. Rezerwy będą
likwidowane w przypadku stwierdzenia braku ich przydatności, co zasadniczo będzie
wynikiem braku potrzeby wykorzystania danych asortymentów ze względu
na uwarunkowania, określone w art. 3 ustawy, czyli szeroko rozumiane zagrożenia
bezpieczeństwa RP. Decyzje ministra właściwego do spraw gospodarki o likwidacji rezerw
będą – co do zasady – wydawane zgodnie z ustaleniami Programu, z urzędu albo na wniosek
organu, a ich wykonywanie będzie należało do Agencji.

8
Likwidowane rezerwy strategiczne będą podlegały sprzedaży na giełdzie towarowej
albo w drodze przetargu w rozumieniu Kodeksu cywilnego, według przejrzystej procedury,
określonej w art. 20 ust. 5. Kryteria wyboru najkorzystniejszej ekonomicznie oferty nabycia
zlikwidowanych rezerw strategicznych będą formułowane z uwzględnieniem także potrzeb
minimalizowania kosztów utrzymywania rezerw.
W przypadku braku ofert zakupu asortymentu likwidowanych rezerw Agencja,
na podstawie umowy, przekaże ten asortyment nieodpłatnie państwowym jednostkom
organizacyjnym oraz jednostkom samorządu terytorialnego, jak również utworzonym przez
nie jednostkom organizacyjnym, mając ma uwadze przydatność przekazywanego asortymentu
do wykonywania przez te jednostki ich zadań. Szczegółowe warunki przekazania określone
będą w umowie.
Rozwiązanie to wynika z dążenia do racjonalizowania kosztów utrzymywania rezerw.
Gdyby nie przewidziano możliwości nieodpłatnego przekazania zlikwidowanych rezerw
po nieudanych próbach ich sprzedaży, konieczne byłoby dalsze przechowywanie
nieprzydatnych asortymentów przez nieokreślony czas, aż do momentu zrealizowania
transakcji sprzedaży. Praktyka pokazuje, że okres ten można liczyć w latach. W każdym roku
tego okresu dotacja z budżetu państwa musiałaby być zwiększona o środki wydatkowane
przez Agencję na utrzymywanie zbędnych, zlikwidowanych rezerw strategicznych. Celem
takiego rozwiązania jest zatem ograniczenie do minimum kosztów utrzymywania rezerw
strategicznych.
Jeżeli zlikwidowane rezerwy są odpadami, Agencja postąpi z nimi zgodnie

z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2005 r. Nr 145,
poz. 1221, z późn. zm.), tzn. w pierwszej kolejności podda je odzyskowi, a jeżeli z przyczyn
technologicznych jest on niemożliwy lub jest nieuzasadniony z przyczyn ekologicznych
lub ekonomicznych, przekaże je do unieszkodliwienia.
W ustawie przewidziano szczególne przypadki, określone w art. 23, w których
minister właściwy do spraw gospodarki będzie mógł wydać decyzję o likwidacji rezerw
strategicznych nieustalonej wcześniej w Programie. Należą do nich m. in. następujące
ograniczenia: zakaz stosowania danego asortymentu lub wygaśnięcie dopuszczenia

go do obrotu, lub wycofanie z obrotu, lub upływ terminu jego ważności albo brak możliwości
poddania go wymianie, czy konieczność zamiany na inny asortyment, bądź utrata
przeznaczenia albo przydatności, wreszcie uzyskanie statusu odpadu.

9
Agencja Rezerw Materiałowych
W rozdziale 6 ustawy o rezerwach strategicznych zawarto przepisy dotyczące
utworzenia Agencji Rezerw Materiałowych wraz z określeniem jej zadań. Agencja będzie
agencją wykonawczą w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, podległą ministrowi
właściwemu do spraw gospodarki, wykonującą zadania państwa w zakresie rezerw
strategicznych oraz zapasów państwowych ropy naftowej i produktów naftowych (art. 25).
Regulacje w zakresie funkcjonowania i organizacji Agencji, naboru na stanowiska Prezesa
i jego zastępców oraz naboru pracowników, nie różnią się zasadniczo od przyjętych dla
innych Agencji – państwowych osób prawnych.
Przepisy o gospodarce finansowej Agencji, zamieszczone w rozdziale 7 ustawy,
są dostosowane do przepisów ustawy o finansach publicznych. W szczególności dotyczy
to rocznego planu finansowego Agencji, stanowiącego podstawę jej gospodarki finansowej.
Planowanym do osiągnięcia skutkiem prawnym w tym zakresie jest konsolidacja finansów
Agencji z budżetem państwa.
Przychodami Agencji (art. 35) są przede wszystkim dotacje celowe przeznaczone
na realizację zadań określonych w ustawach, w tym na inwestycje, oraz dotacje podmiotowe
na dofinansowanie bieżącej działalności Agencji. Z otrzymywanych dotacji celowych
Agencja będzie mogła finansować lub dofinansować budowę i modernizację infrastruktury
technicznej służącej utrzymywaniu rezerw strategicznych, pod warunkiem że będzie
to inwestowanie w majątek własny Agencji.
Na przychody Agencji składają się też przychody uzyskiwane ze świadczonych
przez nią, w konkurencyjnym otoczeniu, usług magazynowych i innych usług. Ta uboczna
działalność Agencji ma charakter gospodarczy i może być wykonywana z wykorzystaniem
środków i majątku publicznego oraz przysługujących Agencji zwolnień z niektórych
obowiązków podatkowych. Do finansowania tych ulg i takiej działalności mają zastosowanie
przepisy o pomocy publicznej. Aby zapewnić, że wsparcie jest z nimi zgodne, zastrzeżono
w art. 35 ust. 4 ustawy konieczność przeznaczania na zasadniczą działalność Agencji całości
przychodów pochodzących ze świadczenia usług.
Jednocześnie należy zadbać, aby wykonywanie przez Agencję ubocznej działalności
usługowej w opisanych wyżej uwarunkowaniach, odbywało się na zasadach rynkowych,
w szczególności z zastosowaniem przejrzystej, konkurencyjnej procedury wyłaniania
usługobiorców, co pozwoli na wybór najkorzystniejszej oferty. Gdyby jednak Agencja
10
świadczyła usługi na warunkach preferencyjnych, udzielając w ten sposób wsparcia, będzie
obowiązana do zapewnienia jego zgodności z przepisami o pomocy publicznej.
W art. 37 zakłada się, że za zgodą ministra właściwego do spraw gospodarki, Agencja
będzie mogła obejmować lub nabywać udziały lub akcje w spółkach prawa handlowego
w zamian za wierzytelności z tytułu wykonywania zadań w obszarze rezerw strategicznych
oraz zapasów państwowych ropy naftowej i produktów naftowych. Rozwiązanie to wynika
z faktu współpracy Agencji z dużą liczbą przedsiębiorców, którym na podstawie umów zleca
przechowywanie rezerw. Celem tego przepisu jest dopuszczenie możliwości alternatywnego
odzyskiwania należności Agencji wynikających z realizacji postanowień umownych.

Nie planuje się, aby Agencja długoterminowo utrzymywała objęte lub nabyte udziały
lub akcje spółek prawa handlowego. Przychody uzyskane z ich zbycia będą przeznaczane
na finansowanie zadań Agencji o których mowa w art. 25.
Pozostałe przepisy tego rozdziału regulują, zgodnie z przepisami ustawy

o finansach publicznych, zasady postępowania z należnościami i wierzytelnościami
pieniężnymi Agencji, mającymi charakter cywilnoprawny, w tym ich umarzanie w całości
albo w części, odroczenie ich spłaty lub rozłożenie jej na raty.

W przypadku utraty przez dłużnika Agencji zdolności do spłaty zadłużenia, Agencja
może sprzedać wymagalne wierzytelności (art. 41). Mając na względzie, że wierzytelności
Agencji są środkami publicznymi, ich zbywanie na warunkach korzystniejszych

niż oferowane na rynku może być udzielaniem nabywcy pomocy publicznej. Należy zatem
zapewnić, aby sprzedaż wierzytelności Agencji odbywała się po cenie rynkowej,

z uwzględnieniem możliwości ich egzekucji. Sprzedaż poniżej tej ceny spowoduje,
że będą miały zastosowanie przepisy o pomocy publicznej.
Ogólne przepisy o przeprowadzanej przez Prezesa Agencji kontroli podmiotów,
którym na podstawie umowy oddano na przechowanie rezerwy strategiczne, zawiera
rozdział 8. Określony został zakres kontroli, treść upoważnienia do jej przeprowadzenia
oraz podstawowe zasady kontroli i dokumentowania jej wyników. Odstąpiono
od szczegółowego uregulowania administracyjnego trybu kontroli ze względu na rezygnację
z kar administracyjnych ustanawianych w ustawie. Kary za niedotrzymanie warunków
umowy będzie określać umowa przechowania.

11