Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Druk nr 3117

Warszawa, 19 lutego 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:



- o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Marka Wikińskiego.



(-) Anna Bańkowska; (-) Henryk Gołębiewski; (-) Izabela Jaruga-Nowacka;
(-) Ryszard Kalisz; (-) Sławomir Kopyciński; (-) Bożena Kotkowska;
(-) Zbigniew
Matuszczak;
(-) Jarosław
Matwiejuk;
(-) Krzysztof
Matyjaszczyk; (-) Henryk Milcarz; (-) Tadeusz Motowidło; (-) Grzegorz
Napieralski; (-) Wojciech Pomajda; (-) Stanisława Prządka; (-) Jolanta
Szymanek-Deresz; (-) Jerzy Wenderlich; (-) Marek Wikiński; (-) Bogusław
Wontor; (-) Stanisław Wziątek; (-) Ryszard Zbrzyzny.


PROJEKT
USTAWA
z dnia ........................ 2010r.
o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Art. 1

W ustawie z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), w art. 26 ust. 1 dodaje się pkt 2a
w brzmieniu:
„2a) składek określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.), zapłaconych
w roku podatkowym przez małżonka na jego własne, dobrowolne
ubezpieczenie emerytalne i rentowe, pod warunkiem że:
a) małżonkowie są opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów,
na zasadach określonych w art. 6 ust. 2,
b) kwota tych składek nie została odliczona przez podatnika lub jego
małżonka na podstawie pkt 2 lit. a.”

Art. 2

Dla ustalenia kwoty należnego podatku dochodowego z tytułu dochodów
osiągniętych w 2009 r. stosuje się przepis art. 26 ust. 1 pkt 2a ustawy
wymienionej w art. 1.

Art. 3

Ustawa wchodzi w życie w dniu 1 stycznia 2011r.

UZASADNIENIE
Aktualny stan prawny i potrzeba uchwalenia ustawy
Zgodnie z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej „obywatel
ma prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku
emerytalnego”. W praktyce polski system emerytalny, poza nielicznymi
wyjątkami (służby mundurowe, sędziowie, prokuratorzy) jest systemem
składkowym – a więc warunkiem uzyskania prawa do emerytury jest
wcześniejsze opłacanie składek. Ustawa z dnia 13 października 1998r. o
systemie ubezpieczeń społecznych, regulująca kwestie zabezpieczenia
emerytalnego dla grup społecznych uzyskujących dochody ze wszystkich
źródeł pozarolniczych, definiuje w sposób bardzo szeroki i kompleksowy krąg
osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu. Z
obowiązkiem tym wiąże się konieczność opłacania składek, w tym
emerytalnej i rentowej – bądź wspólnie z np. pracodawcą lub zleceniodawcą,
bądź też samodzielnie. Równocześnie, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwoty
opłaconych przez podatnika składek (na jego ubezpieczenie) pomniejszają
dochód przy ustalaniu podstawy obliczenia podatku.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje też możliwość
dobrowolnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego (art. 7, art. 9 ust. 5, art. 10
tej ustawy). W praktyce są to jednak przepisy bardzo rzadko wykorzystywane
– obecnie dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega w
Polsce ok. 4000 osób.
Z punktu widzenia celów niniejszej ustawy szczególne znaczenie mają
dwie grupy osób, które mogą zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia
społecznego i które zresztą dominują obecnie w gronie takich ubezpieczonych:
1) osoby, które sprawują opiekę nad członkiem rodziny spełniającym
warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego (np. nad
niepełnosprawnym dzieckiem) i w związku z tym nie mogą podjąć
działalności zarobkowej, powodującej obowiązek ubezpieczenia
społecznego (art. 7 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
2) osoby kontynuujące ubezpieczenie po ustaniu obowiązku ubezpieczenia
społecznego (np. osoby które przerwały pracę w związku z koniecznością
zajęcia się domem i wychowaniem dzieci) – jeżeli okres takiego
ubezpieczenia nie przekracza 10 lat to dodatkowo mają prawo do
gwarancji minimalnej emerytury (art. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych).
W praktyce dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu
podlegają najczęściej kobiety – które w ramach rodzinnego podziału zadań
zajmują się domem i wychowaniem dzieci, podczas gdy mąż zapewnia
rodzinie środki finansowe. Niestety skala takiego ubezpieczenia jest dalece
niewystarczająca, dotyczy bowiem zaledwie kilku procent ogólnej liczby osób,
które mogłyby zostać takim ubezpieczeniem objęte.
Fakt, że wiele kobiet wykonujących prace domowe nie jest objętych
systemem ubezpieczeń społecznych, może mieć dla nich bardzo poważne,
negatywne konsekwencje. W pewnych sytuacjach życiowych mogą one
pozostać bez jakiegokolwiek źródła dochodów na okres starości (np. rozpad
małżeństwa, śmierć męża, w sytuacji gdy wdowie nie przysługuje renta
rodzinna).
Zasadniczą i najważniejszą barierą, powodującą nikle zainteresowanie
dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi jest bariera finansowa –
podstawa wymiaru składek musi być równa co najmniej kwocie najniższego
wynagrodzenia (obecnie 1 317 zł zł), co oznacza że najniższa dopuszczalna
kwota składek wynosi około 300 zł. Także system podatkowy nie tylko nie
sprzyja popularności tych ubezpieczeń ale jeszcze je dyskryminuje.
W
świetle obecnego stanu prawnego, gdyby osoba podlegająca
dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, uzyskiwała
jakiekolwiek dochody podlegające opodatkowaniu, ale nie wiążące się z
powstaniem obowiązku ubezpieczenia społecznego (np. z tytułu umowy o
dzieło), mogłaby dokonać odliczenia kwoty swoich składek na podstawie art.
26 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli
jednak ta osoba nie uzyskuje żadnych dochodów – nie ma możliwości takiego
odliczenia.

W praktyce więc kwota opłaconych składek pochodzi z dochodu
współmałżonka, oczywiście wcześniej opodatkowanego. A w przyszłości, gdy
osobie dobrowolnie ubezpieczonej będzie wypłacana emerytura – konieczne
będzie zapłacenie przez nią podatku dochodowego od osób fizycznych. Mamy
więc tym wypadku do czynienia ze swoistym podwójnym opodatkowaniem,
bowiem pieniądz opodatkowany, wprowadzony do systemu emerytalnego
podlega ponownie opodatkowaniu w momencie wypłaty świadczenia – mimo
że składka emerytalno-rentowa wszystkich innych ubezpieczonych jest
płacona na zasadzie „przed opodatkowaniem” (a więc odliczana).

Celem projektowanej ustawy jest zwiększenie atrakcyjności
dobrowolnych ubezpieczeń społecznych (emerytalno-rentowych). W ten
sposób powinno zwiększyć się grono osób (w praktyce głównie kobiet),
mających zapewnioną na starość choćby podstawową niezależność finansową.
Dla rodzin sprawujących opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, rodzin
wielodzietnych czy rodzin, których szczególna sytuacja nie pozwala na
zaangażowanie zawodowe obojga rodziców uzyskanie realnej (a więc
akceptowalnej z punktu widzenia finansowego) możliwości dobrowolnego