Rządowy projekt ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

produktywność, co jest wynikiem uzasadnionym przez wyizolowanie wpływu szoku
inwestycyjnego jedynie na zasób kapitału.

Szok realokacji na rynku pracy, ilustrowany w ramach modelu skokowym wzrostem
produktywności pracy kalibruje się w sposób następujący: wychodząc od wyników
świadczących o wzroście wartości dodanej w sektorze usługowym rzędu 1,1 proc. po
wdrożeniu dyrektywy usługowej w jej pierwotnym brzmieniu6) jednocześnie zauważając, iż w
literaturze traktującej ogólnie o znoszeniu barier w sektorze usługowym uzyskuje się dla Unii
Europejskiej wyniki mieszane7) przyjęto wartość początkową skokowego wzrostu
produktywności na poziomie 0,25 pkt. proc. odchylenia od ścieżki bazowej. Trwałość tego
szoku o charakterze realokacyjnym zakłada się na poziomie 0,8, zdecydowanie niższym niż w
przypadku szoku inwestycyjnego, zakładając iż w krótkim okresie czynnik pracy wykazuje
mimo wszystko większą elastyczność od zasobu kapitału. Dla uproszczenia założono, iż
dyrektywa nie wpłynie na decyzję o świadczeniu podaży pracy przez grupy nieaktywne
zawodowo, innymi słowy przyjęto, iż wdrożenie dyrektywy usługowej w jej obecnym
kształcie nie zmieni skali ani charakteru przepływów na polskim rynku pracy między
biernością a aktywnością. Natomiast zmianie całkowitej produktywności towarzyszy
realokacja czynnika pracy w rozbiciu na strukturę zatrudnienia w sektorze usługowym, co
szerzej rozwija się w dalszej części niniejszej sekcji.

Przy wyizolowanej strukturze szoku własności dynamiczne reakcji gospodarki na szok
realokacyjny są identyczne bez względu na założony scenariusz – wzrost produktywności z
definicji przekłada się na tempo wzrostu PKB z poprawką na elastyczność całkowitej
produktywności względem produktywności pracy.8)

6) Economic Assessment of the Barriers to the Internal Market for Services, Final Report, 2005, s. 32
7) Np. w Verikios, Zang (2000) i Dee, Hanslow (2000) symulacje prowadzą do wniosku o braku jakichkolwiek
istotnych efektów mierzonych realnym PKB, podczas gdy Robinson i in. otrzymują, iż PKB wzrasta wskutek
liberalizacji sektora usługowego o 1.2 proc.
8) Tj. tempo wzrostu całkowitej produktywności jest średnią ważoną wzrostu produktywności kapitału i pracy,
gdzie wagi to elastyczności produktu względem czynników wytwórczych.
36

5.4. Wpływ na konkurencyjność gospodarki

5.4.1. Wpływ na PKB i inwestycje

Dotychczas omówiono charakter obu rodzajów szoków, abstrahując od możliwych interakcji
między nimi, co teoretycznie rodziłoby niebezpieczeństwo nieznacznego przeszacowania ich
wpływu na gospodarkę. W rzeczywistości część przyrostu produktywności pracy założona dla
szoku realokacyjnego wynikałaby ze zwiększenia poziomu kapitału wywołanego szokiem
inwestycyjnym.

Innymi słowy, należy upewnić się, iż nie popełnia się błędu podwójnego liczenia wkładu
szoków do zmian łącznego tempa produktu, korygując w szczególności tempo wzrostu
produktywności pracy (zakładając, że część prezentowanego powyżej wzrostu
produktywności pracy może wynikać w sposób niebezpośredni z szoku inwestycyjnego). Ma
to istotne znaczenie dla dynamiki wynagrodzeń, która przy założeniu stałości podaży pracy w
całości wynikać będzie z dodatkowego, nieprzewidzianego w scenariuszach bazowych
przyrostu produktywności pracy. W tabeli 3. prezentujemy łączne zestawienie przesunięcia
ścieżki tempa wzrostu produktu oraz podsumowanie efektów szoku legislacyjnego na
poziomach podstawowych agregatów w odniesieniu do scenariuszy bazowych.

Tabela 3. Zestawienie wpływu wprowadzenia dyrektywy na PKB i inwestycje (ceny stałe
2006).
Scenariusz zrównoważony


2009 2010 2011 2012 2013 2014
A
5,20 5,04 5,18 6,23 6,95 6,82
Dynamika
PKB
B
5,45 5,27 5,38 6,33 7,17 6,94
(proc.)
B-A 0,25 0,23 0,20 0,10 0,22 0,12
A
1 250
1 313
1 381
1 467
1 569
1 676
Poziom PKB
B
1 253
1 319
1 390
1 478
1 584
1 694
(mld PLN)
B/C
100,24 100,46 100,65 100,75 100,96 101,07
Inwestycje
A 301 307 307 329 370 412
37
(mld PLN)
B 307 314 314 337 378 421
B/C
102,07 102,15 102,39 102,36 102,23 102,24
Scenariusz z cyklem


2009 2010 2011 2012 2013 2014
A
4,60 2,02 2,69 4,46 5,53 6,28
Dynamika
PKB
B
4,85 2,17 2,91 4,67 5,63 6,44
(proc.)
B-A 0,25 0,16 0,23 0,20 0,10 0,15
A
1 240
1 265
1 299
1 357
1 432
1 522
Poziom PKB
B
1 243
1 270
1 307
1 368
1 445
1 538
(mld PLN)
B/C
100,24 100,40 100,62 100,81 100,91 101,05
A 288 285 263 272 296 304
Inwestycje
B 294 291 270 279 302 310
(mld PLN)
B/C
102,05 102,19 102,48 102,48 102,14 101,94
A – wariant bazowy, B – wariant po wprowadzeniu dyrektywy

Dla scenariusza z cyklem okazuje się, iż istotne znaczenie mają założone w ścieżce bazowej
istotne wzrosty całkowitej produktywności czynników wytwórczych wraz z wychodzeniem
gospodarki z fazy spowolnienia wzrostu w latach 2009 – 2010 oraz relatywnie duże wzrosty
inwestycji w latach 2013 – 2014 w porównaniu do zmian tej wielkości w latach 2009 – 2011.
Można zatem na tej podstawie stwierdzić, iż na stabilnej ścieżce wzrostu gospodarczego
wpływ transpozycji dyrektywy usługowej w projektowanej ustawie stosunkowo szybko
wygasa, podczas gdy na ścieżce charakteryzującej się dużymi wahaniami cyklicznymi, efekty
wynikające z wdrożenia dyrektywy usługowej są zwielokrotnione przez dynamiczny wzrost
TFP towarzyszący przyspieszeniu gospodarczemu.
38
Tabela 4. Wynagrodzenia realne – odchylenia od ścieżki bazowej w pkt. proc., w
nawiasach dynamika wynagrodzeń nominalnych
Rok
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Nowy
0,25
0,2
0,16
0,12
0,1
0,08
scenariusz
(3,05)
(2,7)
(2,46)
(2,42)
(2,8)
(2,458)
zrównoważony
Nowy
0,25
0
0
0,12
0,1
0,08
scenariusz z
(3,05)
(2,5)
(2,3)
(2,32)
(2,7)
(2,458)
cyklem
Wynagrodzenia rosną wraz z wdrożeniem dyrektywy usługowej, podążając za wzrostem
produktywności przekraczającym scenariusze bazowe, tj. zgodnie z wartościami drugiego
analizowanego przez nas szoku. W obu przypadkach powinien on być identyczny, z tym
wyjątkiem, iż w latach 2010 – 2011 w scenariuszu z cyklem występuje odpływ netto liczby
zatrudnionych, co powinno hamować proces wzrostu płac wynikających z wzrostu tempa
produktywności przy braku zmian podaży pracy. Przy założeniu naturalnej stopy bezrobocia
w długim okresie zmierzającej do około 6 % liczby aktywnych zawodowo, z zastosowanego
modelu wynika, iż w horyzoncie prognozy płace realne rosną jedynie z powodu wystąpienia
wzrostu produktywności (tu rozumianej jako wzrost netto, po korekcie poczynionej przy
ostatecznej prognozie tempa wzrostu PKB). Z powodu wystąpienia recesji zakłada się, iż
płace realne w scenariuszu z cyklem przestają rosnąć w latach 2010 – 2011. Płace nominalne
zaprognozowano w oparciu o zbiorcze zestawienia dostępnych prognoz Komisji Europejskiej
oraz polskich instytucji i agend rządowych przy założeniu, że w scenariuszu zrównoważonym
inflacja utrzymuje się na średnio wyższym poziomie niż w przypadku scenariusza
alternatywnego. Bardziej szczegółowo zmiany wynagrodzeń przedstawiono w scenariuszu
poświęconym przedsiębiorstwom.

Zarówno import, jak i eksport bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) są zjawiskami,
które należy ocenić pozytywnie. W skali gospodarki globalnej, poprawiają efektywność
alokacji czynników produkcji. Efekt jest jednak korzystny także z punktu widzenia każdego
kraju z osobna. W przypadku kraju docelowego, jak już zostało wspomniane, przyśpiesza to
akumulację kapitału, co z kolei zwiększa produktywność pracy, wielkość produktu i dochody
wszystkich czynników produkcji, w tym pracy. W
drugim przypadku, oznacza to
wykorzystanie przez rodzimych właścicieli kapitału możliwości, jakie dają inwestycje
39
zagraniczne. Warto podkreślić, że nie ogranicza się to do kapitału rzeczowego. Także kapitał
ludzki, czyli specyficzne umiejętności, podlegać może zwiększającej jego efektywność
realokacji. W przypadku importu BIZ, można to utożsamić z importem wiedzy. W przypadku
eksportu, oznaczać to może znalezienie przez siłę roboczą korzystniejszych warunków (lub
nawet możliwości).

Obserwacja danych wskazuje na wzrost internacjonalizacji własności przedsiębiorstw wraz z
rozwojem gospodarczym kraju. Uważa się, że bariery administracyjno-prawne ograniczają ten
proces. Stąd wynika pytanie, czy dyrektywa usługowa jest w stanie ograniczyć ich negatywny
wpływ na wielkość przepływów kapitału. Dla znalezienia odpowiedzi, konieczna jest analiza
danych o udziale kapitału zagranicznego w poszczególnych branżach w Polsce. Jeśli poziom
ten jest wysoki, nie należy spodziewać się żadnego wpływu na przepływy BIZ. Po pierwsze,
przedsiębiorstwa zagraniczne już przełamały bariery administracyjne, zatem ich redukcja nie
powinna mieć znaczenia. Po drugie, nie należy spodziewać się, że rodzimi usługodawcy, nie
mogąc do tej pory zaistnieć na krajowym rynku, będą w stanie prowadzić działalność poza
nim. Możliwe jest natomiast, że pojedyncze punkty kontaktowe pomogą rozpocząć
działalność nowym przedsiębiorcom na rynku rodzimym. Ich znaczenie, przynajmniej w
kilkuletniej perspektywie, nie powinno być jednak zauważalnie duże.

W przypadku, kiedy obecny udział kapitału zagranicznego w sektorze jest niski, oznaczałoby
to nieopłacalność inwestycji w nim dla zagranicznych przedsiębiorstw. Na ile mogłoby się to
zmienić, zależy od tego, czy ograniczenia te wynikają bardziej z przyczyn administracyjno-
prawnych, czy z samej natury branży. Niski poziom dyskryminacji, poza szczególnymi
sektorami, które i tak nie zostały objęte dyrektywą, sugeruje raczej drugą możliwość. W tym
przypadku, nie należy spodziewać się znaczącej intensyfikacji importu BIZ. To, czy umożliwi
to polskim przedsiębiorcom rozszerzenie działalności na rynki zewnętrzne, zależy od
charakteru posiadanych przez nich przewag komparatywnych.

Według stanu na koniec roku 2006, należności wynikające z BIZ w polskim sektorze usług
wynosiły ponad 51 % wartości dodanej sektora. W przypadku pośrednictwa finansowego,
nieruchomości, wynajmowania oraz usług biznesowych (łącznie) współczynnik ten wynosi
74 %.
40