Rządowy projekt ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Wykres 2. Tempo wzrostu PKB i zmiana absolutnej wielkości zatrudnienia (w stosunku
do poprzedniego roku) w latach 1992 – 2013 w scenariuszu zrównoważonym.
700
9
8
7
500
6
5
300
4
3
2
100
1
0
1992
1993
1994 1995
1996
1997 1998
1999
2000 2001
2002
2003
2004 2005
2006
2007 2008
2009
2010 2011
2012
2013
-1
-100
-2
-3
-300
-4
-5
-6
-500
-7
-8
-700
-9
Zmiany wielkości zatrudnienia w stosunku do poprzedniego roku w tys.
Wzrost PKB w %

Źródło: opracowanie własne IBS.
Aktywność zawodowa ma bardzo niską elastyczność w stosunku do zmian produktu, dlatego
w modelu założono stałą aktywność zawodową. Strona podażowa na rynku pracy
determinowana jest więc relatywnie niewielkim przyrostem liczebności populacji w wieku
15 – 65. Z tego powodu szybki wzrost gospodarczy w latach 2010 – 2013 przekładać się
będzie głównie na wzrost płac w gospodarce. Bez zwiększenia aktywności zawodowej
ludności przyrosty wielkości zatrudnienia będą niewielkie.

Eksperyment polegający na próbie prognozy sytuacji makroekonomicznej Polski i struktury
zatrudnienia między sektorami w okresie po 2013 roku wskazuje, że przy założeniu ścieżki
wzrostu podobnej do tej z lat 1992 – 2013 PKB per capita Polski osiągnie poziom PKB per
capita UE-27 (średnie z lat 2003 – 2005) w 2018 roku. Warto zauważyć, że przy zachowaniu
przedstawionych trendów Polska będzie miała również podobną strukturę zatrudnienia jak
UE-27 (średnie z lat 2003 – 2005), co prezentuje tabela 1. Konwergencja gospodarek pod
względem poziomu PKB per capita postępowała będzie więc równolegle z dopasowaniem
struktury zatrudnienia.
31
Tabela 1. Udział zatrudnionych w usługach, przemyśle i rolnictwie w Polsce w roku 2006
i w Unii Europejskiej (średnia dla lat 2003 – 2005), oraz prognoza IBS dla lat 2013 i 2018.
UE-27 (średnia

Polska w 2006
Polska w 2013
Polska w 2018
dla lat 2003-05)
Usługi
62,15 %
67,30 %
73,06 %
73,27 %
Przemysł
22,58 %
22,02 %
20,46 %
20,30 %
Rolnictwo
15,28 %
10,68 %
6,48 %
6,43 %
Źródło: Opracowanie własne IBS, dane Eurostat.

5.3.1.2 Scenariusz z cyklem
Scenariusz zakłada wystąpienie spowolnienia gospodarczego o charakterze podażowym w
ciągu kilku najbliższych lat. Założono wystąpienie spowolnienia gospodarczego w latach
2010 i 2011, gdyż w chwili obecnej wskaźniki wyprzedzające nie wskazują na wystąpienie
spowolnienia w roku 2008. Założono również, że średnia stopa wzrostu PKB per capita w
latach 2003 – 2013 będzie identyczna jak w poprzednim cyklu w latach 1992 – 2002 i będzie
kształtowała się na poziomie 4,4 %. Spowolnienie dynamiki wzrostu postępu
technologicznego w latach 2010 – 2011 przyczyni się do niższej dynamiki wzrostu produktu,
która w 2010 roku wyniesie 2 % PKB, rok później 2,7 % PKB. Intuicyjną zależność
pomiędzy tempem wzrostu PKB a zmianami zatrudnienia prezentuje wykres 3.

Wykres 3. Tempo wzrostu PKB i zmiana absolutnej wielkości zatrudnienia (w stosunku
do poprzedniego roku) w latach 1992 – 2013 w scenariuszu z cyklem.
700
9
8
7
500
6
5
300
4
3
2
100
1
0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
-1
-100
-2
-3
-300
-4
-5
-6
-500
-7
-8
-700
-9
Zmiany wielkości zatrudnienia w stosunku do poprzedniego roku w tys.
Wzrost PKB w %

Źródło: Opracowanie własne IBS.
32
Obniżenia tempa wzrostu PKB per capita w latach 2010 i 2011 przełoży się na odpływ
420 tys. osób z grona zatrudnionych, przyśpieszenie gospodarcze w kolejnych dwóch latach
spowoduje wzrost zatrudnienia o 120 tys. osób.

Zgodnie z zauważonymi w latach 2000 – 2006 zależnościami pomiędzy zmianami wielkości
zatrudnienia w poszczególnych sektorach i wzrostem gospodarczym zmienia się również
struktura zatrudnienia, którą prezentuje wykres 4.

Wykres 4. Udział zatrudnionych w usługach, przemyśle i rolnictwie w całkowitej liczbie
zatrudnionych w latach 1999 – 2006 oraz prognoza zmiany struktury zatrudnienia w
latach 2007 – 2013.
0,75
0,70
0,65
0,60
0,55
0,50
0,45
0,40
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Usługi
Przemysł
Rolnictwo

Źródło: Opracowanie własne IBS na podstawie danych GGDC.
Udział zatrudnionych w usługach rośnie w okresie szybkiego wzrostu gospodarczego, udział
zatrudnionych w rolnictwie spada wolniej w okresie spowolnienia gospodarczego.
Zatrudnienie w przemyśle cechuje się najmniejszą zmiennością, a ze względu na wzrost
całkowitej liczby zatrudnionych jego udział powoli spada.

Eksperyment analogiczny do przeprowadzonego w wypadku scenariusza zrównoważonego
sugeruje, że konwergencja nastąpi dwa lata później, w 2020 roku, przy podobnej strukturze
zatrudnienia pomiędzy poszczególnymi sektorami.
5.3.1.3 Porównanie scenariusza zrównoważonego i scenariusza z cyklem
Zaprezentowane w powyższym rozdziale scenariusze są podstawą prognozy reakcji
gospodarki na transpozycję dyrektywy usługowej w projektowanej ustawie o
33
świadczeniu usług. Prezentują one przewidywaną ścieżkę rozwoju gospodarki i zmian w
strukturze zatrudnienia.

Scenariusz z cyklem zakłada wystąpienie spowolnienia gospodarczego w latach 2010
i 2011, które powoduje, że średnie tempo wzrostu w latach 2005 – 2013 jest w nim o
ponad punkt procentowy mniejsze niż w scenariuszu zrównoważonym. Przekłada się to
na różnice w liczbie zatrudnionych w gospodarce i strukturze zatrudnienia, co
prezentuje tabela 2.

Tabela 2. Wielkość zatrudnienia całkowitego i zatrudnienia w poszczególnych sektorach
w roku 2013 według scenariusza zrównoważonego i scenariusza z cyklem.
Zatrudnienie w 2013
Scenariusz
roku:
zrównoważony
Scenariusz z cyklem
Całkowite
15 120 986
14 726 352
Usługi
10 414 423
9 910 362
Przemysł
3 275 341
3 242 971
Rolnictwo
1 431 222
1 573 019
Źródło: Opracowanie własne IBS.

Stała ścieżka rozwoju gospodarczego powoduje większą o niemal 400 tys. liczbę
zatrudnionych w 2013 roku zgodnie ze scenariuszem zrównoważonym. Spowodowane jest to
większym zatrudnieniem w usługach o 500 tys. osób, w przemyśle o około 30 tys. osób.
Zatrudnienie w rolnictwie jest natomiast mniejsze o 130 tys. osób niż w scenariuszu z cyklem,
co wyjaśnić można większym wzrostem płac w porównaniu do scenariusza z trwającą dwa
lata recesją. Wzrost wynagrodzeń zachęca do przenoszenia się pracujących z relatywnie mniej
produktywnego rolnictwa do usług czy przemysłu.

Eksperyment polegający na próbie ekstrapolacji zaobserwowanych w latach 1992 – 2007
trendów rozwoju gospodarczego na okres po 2013 roku wskazuje, że zgodnie ze
scenariuszem z cyklem konwergencja polskiej gospodarki do średniej UE-27 w latach
2003 – 2005 zarówno pod względem poziomu PKB per capita jak i struktury zatrudnienia
nastąpi w 2020 roku, zgodnie z bardziej optymistycznym scenariuszem zrównoważonym
spodziewać się tego można dwa lata wcześniej.

34
5.3.2. Szok inwestycyjny, szok realokacyjny na rynku pracy – kalibracja
Początkowo rozkładamy „szok legislacyjny” na dwie odrębne składowe – skokowy wzrost
poziomu inwestycji i wzrost produktywności pracy, prowadząc odrębne analizy cząstkowe.
Całkowity i ostateczny wynik prognostyczny jest kombinacją obu wymienionych efektów z
poprawkami wynikającymi z możliwego nakładania się wpływu szoków na siebie i
potencjalnego przeszacowania efektów końcowych. Przyjmuje się, iż wdrożenie dyrektywy
usługowej nastąpi pod koniec 2009 roku.4)

Wprowadzamy do modelu szok imitujący zwiększony popyt na kapitał, wywołany skokowym
przyrostem jego efektywności. Zakładamy mianowicie, iż akumulacja kapitału przyspiesza o
0,25 pkt. proc. w porównaniu do dynamiki akumulacji wziętej ze scenariuszy bazowych.
Przyjmujemy dalej, iż jest to szok o wysokiej trwałości (0,975)), istotnie wyższej od trwałości
szoku wzrostu tempa produktywności pracy. Założenie o charakterze szoku wynika implicite
ze struktury modelu, zmiany strumienia inwestycji wyznacza się jako wynikowe dla tak
założonej zmiany ścieżki akumulacji kapitału. Przy wyznaczeniu wpływu szoku na całkowite
tempo produktu PKB uwzględnia się elastyczności produktu względem czynników produkcji,
zgodnie z dekompozycją Solowa modelu wzrostu.

Dalsze założenia prognozy są następujące – przyjmuje się poziomy inwestycji ze scenariuszy
bazowych zwiększone jedynie o wpływ szoku związanego z wdrożeniem dyrektywy.
Zmienną wynikową w projekcji jest zatem izolowana kontrybucja nowych przyrostów
kapitału do ogólnego tempa wzrostu przy założeniu pozostałych determinant w dekompozycji
jako niezmienionych. Nowe tempa wzrostu implikują zmiany poziomów PKB wynikające z
izolowanego wzrostu poziomów inwestycji, potencjalnie jednak właśnie w tym punkcie
analizy występować będą efekty łączne obu szoków.
Istotnym wynikiem są nowe poziomy zasobu kapitału rzeczowego przy założeniu stopy
deprecjacji identycznej z tą założoną w scenariuszach bazowych. Odniesienie poziomu
kapitału rzeczowego do nowej ścieżki poziomów produktu prowadzi do uzyskania projekcji
zmian produktywności czynników wytwórczych. Wzmożona akumulacja kapitału obniża jego

4) Jest to oczywiście założenie do pewnego stopnia abstrakcyjne, zwłaszcza że dotyczy sumy zmian
wprowadzonych na skutek dyrektywy we wszystkich krajach członkowskich. Jednocześnie jednak charakter
prowadzonej analizy wymaga przyjęcia założenia odnośnie do momentu, w którym wystąpią spowodowane
dyrektywą szoki.
5) Tzn. 97 % wpływu szoku z okresu poprzedniego przenosi się na okres bieżący
35