Rządowy projekt ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Tabela 5. Wielkość napływów oraz skumulowanych BIZ w Polsce w 2005 roku.
Stosunek zobowiązań Polski, Stosunek napływających BIZ

wynikających z BIZ, do do inwestycji w kapitał w
wartości dodanej sektora
sektorze
Handel i naprawy
0,59
5,349)
Usługi dla biznesu
0,48
1,74
Budownictwo 0,18
0,08
Źródło: Opracowanie własne IBS na podstawie danych NBP oraz Eurostat.

Tabela 5. pokazuje, że udział kapitału zagranicznego w sektorach handlu oraz usług dla
biznesu jest bardzo wysoki. Jednocześnie, w roku 2005 w dalszym ciągu występował silny
proces przejmowania polskich podmiotów w obydwu branżach. Sektor budownictwa z kolei
cechuje się bardzo niskim udziałem kapitału zagranicznego, a także niskimi napływami.

Wdrożona w ustawie dyrektywa usługowa, ułatwiając napływ kapitału zagranicznego dzięki
punktowi kontaktowemu, obniżać będzie koszty rozpoczęcia działalności polskich podmiotów
w równym stopniu. Równouprawnienie podmiotów ze względu na kraj pochodzenia nie
będzie miało znaczącego wpływu, ponieważ, jak już zostało zauważone, w Polsce stopień
dyskryminacji jest niewielki. Napływ BIZ do sektorów handlowego oraz usług dla biznesu
jest bardzo silny już bez dyrektywy usługowej. Co więcej, w sektorach tych istotną rolę
odgrywają duże przedsiębiorstwa. Dla nich wpływ dyrektywy usługowej będzie relatywnie
mało istotny.

W sektorze budowlanym dominuje własność krajowa. W branży tej dominują małe
przedsiębiorstwa. Firmy zagraniczne natomiast nie mogą wykorzystać korzyści skali ani nie
posiadają znaczących przewag kosztowych nad polskimi. Jednocześnie, dyrektywa usługowa,
spośród analizowanych sektorów, może najsilniej wpłynąć na transgraniczne przepływy
kapitału właśnie w przypadku budownictwa. Ponieważ to Polska jest krajem posiadającym
relatywne przewagi, należy spodziewać się raczej zwiększenia eksportu BIZ. W praktyce
oznaczałoby to rozpoczynanie przez polskie przedsiębiorstwa działalności w krajach

9 Wartości większe od jedności są możliwe, ponieważ BIZ obejmują także przejęcia istniejącego już kapitału
rzeczowego.
41
rozwiniętych, wiążące się ze zwiększeniem mobilności siły roboczej. W efekcie, liczba
wykwalifikowanych w tym kierunku pracowników w Polsce będzie się zmniejszać,
wytwarzając presję na płace i ceny w branży, aż do wyrównania ich z poziomem w Europie
Zachodniej (proces taki można obserwować już w tej chwili, z tym że jest on spowodowany
w większym stopniu indywidualnymi migracjami pracowników, a nie aktywnością polskich
firm poza granicami kraju). Przeciwważny do tego procesu może być jedynie napływ BIZ (i
pracowników) z najsłabiej rozwiniętych krajów UE, jak Rumunia. Jednakże w tym wypadku
trudno spodziewać się, by jako cel „emigracji zarobkowej” wybrali Polskę, a nie kraje Europy
Zachodniej. Powyżej opisany proces uwarunkowany jest jednak mobilnością przedsiębiorców
i pracowników w branży. Z uwagi na ustalenia empiryczne na temat mobilności10) oraz
strukturę zatrudnienia w sektorze, wydaje się, że migracje będą mieć charakter tymczasowy
lub sezonowy.

5.4.2. Wpływ na przedsiębiorstwa sektora usługowego

Zaprezentowana w niniejszym punkcie prognoza sektorowa jest komplementarna do
przewidywań makroekonomicznych, zawartych w poprzednim podrozdziale. Jako kluczowe,
a jednocześnie objęte działaniem dyrektywy, do analizy wybrane zostały cztery branże. Są to
handel hurtowy, handel detaliczny, usługi dla biznesu,11) oraz usługi budowlane.

Prognoza wykorzystuje estymacje na danych panelowych12) zależności struktury zatrudnienia,
produktu oraz kapitałochłonności od poziomu rozwoju kraju, mierzonego poziomem produktu
na mieszkańca. Jako punkt odniesienia, wybrane zostały kraje UE-15. Takie określenie próby
jest tożsame z założeniem o konwergencji realnej Polski do wspomnianej grupy krajów.

Dodatkowo, uwzględnione zostały różnice strukturalne pomiędzy krajami. Prognozy
zakładają ich niezmienność, co w założonym, krótkim, horyzoncie czasowym powinno mieć
miejsce. Następnie, uzyskane zostały przewidywania odnośnie do płac. W tym miejscu,
przyjęte zostało założenie o równości wynagrodzeń i produktywności pracy. Jakkolwiek
w rzeczywistości wartości te mogą się różnić, polepszanie się sytuacji na rynku pracy
powodować będzie zbliżanie się obydwu wartości. Warunek wolnego wejścia na rynek,

10) Temat ten został wyczerpująco opisany w części III opracowania Zatrudnienie w Polsce 2006. Produktywno ć
dla Pracy, MPiPS, 2007
11) Z wyłączeniem usług pośrednictwa finansowego oraz usług elektronicznych
12) Czyli uwzględniających zarówno przekrój krajów, jak też szereg czasowy dla każdego z nich
42
zakładający że liczba przedsiębiorstw na rynku będzie się zmieniać tak, aby koszty
rozpoczęcia działalności były równe całkowitym oczekiwanym zyskom z niej, pozwolił na
wyznaczenie prognozy liczby podmiotów. Wszystkie zaprezentowane poniżej wartości są
oszacowaniami – dotyczy to także wartości początkowych.13).W tym miejscu należy także
podkreślić, że prognoza dotyczy Polski i nie obejmuje polskich przedsiębiorców
rozpoczynających działalność gospodarczą za granicą.

Wykres 5. Wpływ dyrektywy i projektowanej ustawy na przedsiębiorstwa usługowe
Scenariusz zrównoważony
Obroty (miliony złotych, ceny z 2006)
Liczba przedsiębiorstw


Zatrudnienie Płace


Scenariusz z cyklem
Obroty (miliony złotych, ceny z 2006)
Liczba przedsiębiorstw

13) Co wynika z przyjętej metodologii. Niemniej oszacowane wartości początkowe, a zwłaszcza ich
zróżnicowanie, dobrze oddają stan faktyczny.
43


Zatrudnienie Płace


Źródło: Opracowanie własne IBS.

Najistotniejszym wnioskiem, płynącym z obserwacji wrażliwości uzyskanych prognoz jest to,
że implementacja dyrektywy usługowej w projektowanej ustawie największy wpływ będzie
mieć na dynamicznie rozwijający się sektor usług dla biznesu. Dotyczy to płac i obrotów.
Ustawa nie będzie mieć natomiast istotnego wpływu na wielkość zatrudnienia. Także płace
poza sektorem usług dla biznesu będą niewrażliwe na liberalizację rynku usług. Wyraźniejszy
będzie natomiast wpływ na obroty, szczególnie w handlu hurtowym. Znaczenie liberalizacji
handlu jest większe w przypadku scenariusza z cyklem koniunkturalnym, przy czym różnice
są niewielkie. Odchylenia od prognozowanych wartości, nieuwzględniających wpływu
dyrektywy usługowej, prezentuje poniższe zestawienie.
44

Tabela 6. Wpływ dyrektywy usługowej i projektowanej ustawy na rynek pracy w
wybranych sektorach usługowych (scenariusz budżetowy).
Scenariusz zrównoważony

Rok
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Usługi
0,10 %
0,25 %
0,34 %
0,41 %
0,50 %
0,60 %
biznesowe
Handel hurtowy 0,17 %
0,39 %
0,53 %
0,62 %
0,73 %
0,84 %
Zatrudnienie
Handel
0,08 %
0,19 %
0,27 %
0,32 %
0,39 %
0,47 %
detaliczny
Budownictwo
0,16 %
0,37 %
0,51 %
0,61 %
0,75 %
0,89 %
Usługi
0,36 %
0,84 %
1,17 %
1,41 %
1,72 %
2,05 %
biznesowe
Handel hurtowy 0,12 %
0,29 %
0,40 %
0,48 %
0,58 %
0,68 %
Płace
Handel
0,15 %
0,35 %
0,49 %
0,59 %
0,72 %
0,86 %
detaliczny
Budownictwo
0,13 %
0,30 %
0,42 %
0,50 %
0,61 %
0,72 %
Scenariusz z cyklem

Rok
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Usługi
0,13 %
0,23 %
0,34 %
0,43 %
0,50 %
0,58 %
biznesowe
Handel hurtowy 0,22 %
0,37 %
0,55 %
0,68 %
0,77 %
0,87 %
Zatrudnienie
Handel
0,11 %
0,18 %
0,27 %
0,34 %
0,39 %
0,46 %
detaliczny
Budownictwo
0,20 %
0,34 %
0,51 %
0,64 %
0,75 %
0,87 %
Usługi
0,46 %
0,78 %
1,18 %
1,49 %
1,72 %
2,00 %
biznesowe
Handel hurtowy 0,16 %
0,27 %
0,40 %
0,51 %
0,58 %
0,67 %
Płace
Handel
0,19 %
0,33 %
0,49 %
0,62 %
0,72 %
0,84 %
detaliczny
Budownictwo
0,16 %
0,28 %
0,42 %
0,53 %
0,61 %
0,71 %
Źródło: Opracowanie własne IBS.
45