Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze

9) w art. 4248 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Skarga podlega także odrzuceniu, jeżeli zmiana zaskarżonego
wyroku w drodze innych środków prawnych była lub jest
możliwa albo jeżeli nie zachodzi wyjątek, o którym mowa
w art. 4241 § 2.”;
10) art.
42411 otrzymuje brzmienie:
„Art. 42411. § 1. Sąd Najwyższy oddala skargę w razie braku
podstawy do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok
jest niezgodny z prawem.
§ 2. Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy
stwierdza, że wyrok jest w zaskarżonym
zakresie niezgodny z prawem.
§ 3. Jeżeli w chwili orzekania sprawa ze względu na
osobę nie podlegała orzecznictwu sądów
polskich albo w sprawie droga sądowa była
niedopuszczalna, Sąd Najwyższy – stwierdzając
niezgodność wyroku z prawem – uchyla
zaskarżony wyrok oraz wyrok sądu pierwszej
instancji i odrzuca pozew albo umarza
postępowanie.”;
11) po art. 5191 dodaje się art. 519 w
2
brzmieniu:
„Art. 5192. § 1. Można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy
sądu drugiej instancji kończącego postępowanie
w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub
uchylenie tego postanowienia w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe.

5
§
2. W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność
z
prawem wynika z naruszenia podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych
wolności albo praw człowieka i obywatela, można
także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy
sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli strony nie
skorzystały z przysługujących im środków
prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub
uchylenie postanowienia w drodze innych
przysługujących stronie środków prawnych.”;
12) w art. 7674 dodaje się § 3 w brzmieniu:
„§
3.
W sprawach egzekucyjnych skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie
przysługuje.”;
13) w art. 11481 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Na postanowienie sądu okręgowego w przedmiocie ustalenia
przysługuje zażalenie, a od postanowienia sądu apelacyjnego
– skarga kasacyjna; można także żądać wznowienia
postępowania, które zostało zakończone prawomocnym
postanowieniem w przedmiocie ustalenia, oraz stwierdzenia
niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
wydanego w tym przedmiocie.”;
14) w art. 11511 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Na postanowienie sądu okręgowego w przedmiocie nadania
klauzuli wykonalności służy zażalenie, a od postanowienia
sądu apelacyjnego – skarga kasacyjna; można także żądać
wznowienia postępowania, które zostało zakończone
prawomocnym postanowieniem w przedmiocie nadania
klauzuli wykonalności, oraz stwierdzenia niezgodności

6
z prawem prawomocnego postanowienia wydanego w tym
przedmiocie. Przepisu art. 795 § 2 nie stosuje się.”;
15) w art. 1214 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Sąd stwierdza wykonalność wyroku sądu polubownego lub
ugody przed nim zawartej, nadających się do wykonania
w drodze egzekucji, nadając im klauzulę wykonalności. Na
postanowienie sądu przysługuje zażalenie.”;
16) w art. 1215 dodaje się § 3 w brzmieniu:
„§ 3. Od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie
uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu
polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed
sądem polubownym za granicą przysługuje skarga kasacyjna;
można także żądać wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem w przedmiocie uznania lub
stwierdzenia wykonalności oraz stwierdzenia niezgodności
z prawem prawomocnego postanowienia wydanego w tym
przedmiocie.”.

Art. 3. W ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze
(Dz. U. Nr 60, poz. 535, z późn. zm.)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 33 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia jest niedopuszczalna.”;
2) po art. 223 dodaje się art. 2231 w brzmieniu:
„Art. 2231.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest niedopuszczalna.”.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

7


1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122, z 1982 r. Nr 11,
poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99, z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r.
Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78,
z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139,
poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106,
poz. 668 i Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114,
poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141,
poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96,
poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172,
poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287,
z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012, Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506 oraz z 2009 r. Nr 42,
poz. 341 i Nr 79, poz. 662.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157 i Nr 39, poz. 231,
z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242,
z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r.
Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417 i Nr 141, poz. 692, z 1996 r.
Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471,
Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141,
poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48,
poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322,
z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368
i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070,
Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60,
poz. 535, Nr 109, poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691,
Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r.
Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398,
Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66,
Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235, poz. 1699,
z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 61, poz. 418, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766
i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247,
poz. 1845, z 2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120,
poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1057, Nr 231, poz. 1547 i Nr 234, poz. 1571
oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156, Nr 67, poz. 571 i Nr 69, poz. 592 i 593.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i 871, Nr 96,
poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546, Nr 173, poz. 1808 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 94, poz. 785, Nr 183,
poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. Nr 47, poz. 347, Nr 133, poz. 935 i Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 123, poz. 850
i Nr 179, poz. 1279, z 2008 r. Nr 96, poz. 606, Nr 116, poz. 731 i Nr 234, poz. 1572 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341, Nr 53,
poz. 434 i Nr 85, poz. 716.


03/11/BS

8
U Z A S A D N I E N I E

Ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) została
wprowadzona do polskiego systemu prawnego skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia. Została zaprojektowana jako nadzwyczajny środek zaskarżenia
przysługujący do Sądu Najwyższego, pozwalający realizować w odniesieniu do
prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie w sprawie konstytucyjną gwarancję
wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy
publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 4171 § 2 K.c.). Jak wynika z uzasadnienia
projektu tej ustawy, a także z treści normatywnej art. 4241 § 1 i 2 K.p.c., prejudykat w postaci
rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego
orzeczenia, umożliwiający dochodzenie odszkodowania od państwa, obejmował tylko
prawomocne wyroki i postanowienia co do istoty sprawy wydane w postępowaniu
nieprocesowym, a także postanowienia tzw. formalne kończące postępowanie w sprawie.
Rozwiązanie to zostało podyktowane obawą przed ponownym badaniem prawomocnych
orzeczeń co do istoty sprawy w postępowaniu „zwykłym”, w drodze powództwa
o naprawienie szkody; stąd uzasadniona ostrożność ustawodawcy i poddanie kontroli
ww. orzeczeń Sądowi Najwyższemu.
Przyjęte w art. 4241 K.p.c. rozwiązanie nie wyłączało dochodzenia bezpośrednio od
państwa naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie każdego innego orzeczenia;
prejudykat chronił tylko orzeczenia prawomocnie kończące postępowanie w sprawie,
pokrzywdzony mógł zatem wytoczyć powództwo przeciwko Skarbowi Państwa
o odszkodowanie na zasadach ogólnych. W tym kierunku wypowiadało się piśmiennictwo.

Inny punkt widzenia na sposób dochodzenia szkody wyrządzonej przez wydanie
niezgodnego z prawem orzeczenia sądowego zaprezentował Trybunał Konstytucyjny, który
wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2008 r., SK 77/06, stwierdził, że art. 4241 § 1 i 2 ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.)
– w części obejmującej słowa „kończącego postępowanie w sprawie” – jest niezgodny
z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał uznał,
chociaż orzecznictwo sądów powszechnych ani Sądu Najwyższego nie dostarczyło powodów
do sformułowania takiego poglądu, że dochodzenie odszkodowania bezpośrednio od państwa