Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Warszawa, 1 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-98(5)/09

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej





Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
komisyjnego projektu ustawy


- o zmianie ustawy o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (druk nr 1948).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Zdrowia
do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rady Ministrów wobec komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druk nr 1948)

Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (druk nr 1948) wprowadza zmiany w zakresie wydania przez ministra
właściwego do spraw transportu i ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej
rozporządzenia, które określałoby – wykraczając poza dotychczasowe ramy upoważnienia –
zasady i warunki sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych w wagonach
barowych i restauracyjnych pociągów pasażerskich w przewozach krajowych
międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc oraz w restauracjach dworcowych.
W wyżej wymienionym projekcie zniesienie zakazu sprzedaży, podawania i spożywania
napojów alkoholowych dotyczy wagonów barowych i restauracyjnych w pociągach
pasażerskich w przewozach międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc oraz w restauracjach
zlokalizowanych na dworcach kolejowych obsługujących pociągi pasażerskie w przewozach
krajowych międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc.
Rada Ministrów zwraca uwagę na fakt, że zgodnie z danymi przedstawionymi przez Straż
Ochrony Kolei w 2007 r. na terenie obiektów oraz środków komunikacji publicznej
ujawniono ogółem 17.057 przestępstw i wykroczeń. Należy przy tym zauważyć, iż alkohol
jest jednym z czynników zwiększających zarówno ryzyko wystąpienia zachowań sprzecznych
z prawem jak i wpływających na podatność stania się ofiarą przestępstwa.
Projektowane zmiany postulują zatem dopuszczenie czynnika znacznie sprzyjającemu
wystąpieniu zachowań ryzykownych w miejscach nie spełniających należytych standardów
bezpieczeństwa publicznego.
Zaproponowane zmiany leżą w sprzeczności z obowiązkiem wyrażonym w art. 1 ustawy
z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm.), zwanej dalej – „ustawą”. Zgodnie z wyżej
wymienionym przepisem organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego
są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów
alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, co zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy
osiąga się między innymi poprzez ograniczanie dostępności alkoholu.
Należy w tym miejscu zwrócić szczególną uwagę na dwa istotne fakty:

1
1. Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy, zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych
wydawane są przedsiębiorcom przez organ zezwalający (wójta, burmistrza,
prezydenta miasta) właściwy dla miejsca prowadzenia działalności w formie decyzji
administracyjnej o charakterze związanym, co oznacza że otrzymuje je każdy
przedsiębiorca spełniający określone prawem wymogi. Przedsiębiorca zobowiązany
jest w szczególności do spełniania wymagań zawartych w uchwałach rady gminy,
określających między innymi liczbę i zasady usytuowania punktów sprzedaży
alkoholu na terenie gminy.
Zaproponowane w projektowanym brzmieniu art. 14 ust 7 ustawy rozwiązania
dopuszczające sprzedaż każdego rodzaju alkoholu na terenie dworców kolejowych
oznaczać będzie utratę kontroli organów gminy nad liczbą i usytuowaniem punktów
sprzedaży alkoholu, przy jednoczesnym obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa
i porządku publicznego.
2. Omawiany projekt ustawy wprowadza możliwość sprzedaży wszystkich rodzajów
napojów alkoholowych, co z kolei oznacza, że we wszystkich wspomnianych
miejscach związanych z komunikacją publiczną prowadzona będzie nieograniczona
sprzedaż wszystkich rodzajów napojów alkoholowych, w tym napojów
wysokoprocentowych, przez wszystkich przedsiębiorców, którzy spełnią minimalne
wymogi ustawowe.
Należy zatem przewidywać, iż nastąpi znaczący wzrost liczby punktów sprzedaży
alkoholu, gdyż o wydanie stosownych zezwoleń wystąpi większość uprawnionych
podmiotów.
Mając na względzie, iż przedsiębiorcy korzystający z zezwoleń na sprzedaż alkoholu
w punktach stacjonarnych mogą uzyskiwać jednorazowe zezwolenia, co do których ustawa
przewiduje znacznie mniej restrykcyjne wymagania (por. art. 18 ust. 1 ustawy), nale
1
ży
stwierdzić, że istnieje uzasadnione ryzyko zwiększenia ilości szkód spowodowanych
nadużywaniem alkoholu (obejmujących zarówno wzrost przestępczości, jak i spadek
bezpieczeństwa w środkach i obiektach komunikacji publicznej), którego główną przyczyną
będzie zwiększenie jego dostępności.
Należy wspomnieć, iż wprowadzenie w życie projektowanych zmian przyczyni się również
do znacznego zwiększenia wydatków, które poniosą jednostki samorządu terytorialnego
w związku z utrzymaniem bezpieczeństwa w miejscach publicznych, co zdaje się rzutować

2
negatywnie na podane w uzasadnieniu do projektu argumenty świadczące
o rzekomym przyczynieniu się wprowadzenia możliwości sprzedaży alkoholu w wagonach
barowych i restauracyjnych pociągów pasażerskich w przewozach krajowych
międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc oraz w restauracjach dworcowych, do wzrostu
dochodów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu wydawania pozwoleń na sprzedaż
napojów alkoholowych.
Równocześnie, odnosząc się do stwierdzenia zawartego w ocenie skutków wprowadzenia
w życie planowanej regulacji „…że główny podmiot na tym rynku, czyli PKP Intercity
przewiózł w 2008 r. 14,7 mln pasażerów oraz przyjmując założenie, że w grupie tej 1-2 mln
osób stanowiliby potencjalni nabywcy napojów alkoholowych skalę dodatkowych przychodów
dla budżetu państwa należy szacować na poziomie ok. kilkudziesięciu milionów złotych.”
zauważyć należy, iż zgodnie ze sporządzonym na zlecenie Komisji Europejskiej raportem
Pitera Andersona i Bena Baumberga „Alkohol w Europie” ogólny wyrażalny w pieniądzu
koszt alkoholu, który poniosło społeczeństwo Unii Europejskiej w 2003 r. wycenić można na
125 mld EURO co odpowiada ok. 1,3 % PKB. Koszty te nie obejmują wszakże
niepoliczalnych materialnie strat w sferze emocjonalnej i moralnej. W tym samym okresie
dochody państw Wspólnoty z tytułu ceł i podatku akcyzowego wyniosły ok. 25 mld EURO.
Z uwagi na fakt, iż straty społeczne i zdrowotne spowodowane spożyciem napojów
alkoholowych są ściśle skorelowane z poziomem tego spożycia, a społeczne i ekonomiczne
koszty spożycia napojów alkoholowych wielokrotnie przewyższają dochody uzyskiwane
z tego tytułu, zaprezentowany w uzasadnieniu projektu ustawy pogląd wydaje się być wysoce
dyskusyjny. Ocena skutków wprowadzenia w życie przedmiotowego projektu powinna zatem
obejmować również zwiększone wydatki budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu
terytorialnego związane z redukcją negatywnego wpływu na zdrowie i bezpieczeństwo
obywateli zwiększonego dostępu i konsumpcji napojów alkoholowych.
Jednocześnie Rada Ministrów pragnie zauważyć, że zgodnie z upoważnieniem zawartym
w przedmiotowym projekcie rozporządzenie określać ma zasady i warunki sprzedaży,
podawania i spożywania napojów alkoholowych w określonych rodzajach obiektów. Wydaje
się, że tak ogólnikowy charakter upoważnienia, a w szczególności przekazanie do aktu
wykonawczego uregulowania zagadnień określonych jako zasady, stoi w sprzeczności
z wymogami zawartymi w Konstytucji oraz zasadami techniki prawodawczej i skutkuje
przeniesieniem stanowiących materię ustawową unormowań określających prawa i obowiązki
obywatelskie na poziom aktów wykonawczych.

3
Wobec powyższego Rada Ministrów zajmuje negatywne stanowisko w odniesieniu do
poszerzenia katalogu miejsc sprzedaży alkoholu wskazanego w przedmiotowym projekcie.




4