Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

Projekt

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA GOSPODARKI1)
z dnia ……………………
w sprawie prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych

Na podstawie art. 118 ust. 1 ustawy z dnia … – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr …, poz. …)
zarządza się, co następuje:
Dział I
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowe wymagania dotyczące prowadzenia ruchu w podziemnych
zakładach górniczych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym ocenianie i dokumentowanie ryzyka
zawodowego oraz stosowanie niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko, bezpieczeństwa pożarowego,
gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania, a także ochrony środowiska.
§ 2. 1. Przepisy rozporządzenia stosuje się do:
1) przedsiębiorców;
2) pracowników zatrudnionych w ruchu podziemnych zakładów górniczych, zwanych dalej „zakładami
górniczymi”.
2. Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do:
1) podmiotów wykonujących w zakresie swej działalności zawodowej powierzone im czynności w ruchu
zakładu górniczego, zwanych dalej „podmiotami”;
2) osób niewymienionych w ust. 1 pkt 2, jeżeli wykonują prace lub przebywają w zakładzie górniczym.
3. Przepisy rozporządzenia stosuje się także odpowiednio do:
1) likwidacji zakładu górniczego;
2) wykonywania robót geologicznych w podziemnych wyrobiskach górniczych;
3) prowadzenia robót podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej, określonych w odrębnych przepisach;
4) składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych.
§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) dokumentacji techniczno-ruchowej — należy przez to rozumieć dokumentację techniczno-ruchową lub
instrukcje wymienione w przepisach określających zasadnicze wymagania dla wyrobów podlegających
ocenie zgodności;
2) rzeczoznawcy — należy przez to rozumieć rzeczoznawcę do spraw ruchu zakładu górniczego.
§ 4. 1. W zakładzie górniczym sporządza się, uzupełnia i aktualizuje niezbędną dokumentację prowadzenia
ruchu zakładu górniczego.
2. Rodzaje dokumentacji oraz ich zakres i wzory określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
3. Rodzaje dokumentacji prowadzenia ruchu zakładu górniczego w związku z przechowywaniem i
używaniem środków strzałowych oraz jej zakres i wzory określają przepisy wydane na podstawie art. 118 ust. 2
ustawy z dnia ………………… r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr …, poz. …), zwanej dalej
„ustawą”.

1) Minister Gospodarki kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki (Dz. U. Nr 216, poz. 1593).
§ 5. Przedsiębiorca zapewnia bieżące przeprowadzanie analiz i badań niezbędnych dla bezpiecznego
prowadzenia ruchu zakładu górniczego, w tym dla oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz
stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko.
§ 6. 1. Przedsiębiorca opracowuje, przed rozpoczęciem prac, dla każdego zakładu górniczego dokument
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych w zakładzie górniczym, zwany dalej
„dokumentem bezpieczeństwa”.
2. Dokument bezpieczeństwa powinien być:
1) dostępny w zakładzie górniczym;
2) aktualizowany każdorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy,
powodujących zmianę warunków pracy.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien zapoznać pracowników zakładu górniczego oraz osoby
wymienione w § 2 ust. 2 pkt 2 z obowiązującym dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią.
4. Pracownik powinien potwierdzić na piśmie fakt zapoznania go z treścią dokumentu bezpieczeństwa lub
odpowiednią jego częścią oraz przestrzegać jego postanowień.
5. Zawartość dokumentu bezpieczeństwa określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
§ 7. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za:
1) prawidłową organizację i prowadzenie ruchu zakładu górniczego;
2)
ustalenie zakresów działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu
górniczego;
3) właściwy oraz zgodny z przeznaczeniem dobór maszyn, urządzeń, materiałów, wyrobów z tworzyw
sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego, tak aby nie stwarzały zagrożenia dla
bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz środowiska.
2. W zakresach działania, o których mowa w ust. 1 pkt 2, określa się w szczególności sposób:
1) koordynacji prac wykonywanych przez poszczególne działy ruchu i służby specjalistyczne oraz prac
wykonywanych przez pracowników podmiotów;
2) wykonywania nadzoru nad pracami, o których mowa w pkt 1;
3) używania maszyn i urządzeń w zakładzie górniczym.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego wykonuje swoje obowiązki przy pomocy podległych mu osób
kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, zwanych dalej „osobami kierownictwa i dozoru ruchu”.
4. Kierownik ruchu zakładu górniczego wskaże podstawowe obiekty, maszyny i urządzenia zakładu
górniczego w odniesieniu do których wymagania rozporządzenia w zakresie obowiązków kierownika działu
energomechanicznego pełni kierownik działu energomechanicznego do spraw obiektów podstawowych, jeżeli
stanowisko takie ujęte jest w schemacie organizacyjnym zakładu górniczego.
§ 8. 1. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana i wyposażona w odpowiednie środki techniczne
służba dyspozytorska ruchu.
2. Zadaniem służby dyspozytorskiej ruchu jest bieżąca kontrola ruchu i stanu bezpieczeństwa wykonywania
pracy.
3. W skład służby dyspozytorskiej ruchu wchodzą w szczególności dyspozytorzy ruchu posiadający
stwierdzone kwalifikacje osoby wyższego dozoru ruchu w specjalności górniczej.
4. Szczegółowy zakres działania służby dyspozytorskiej ruchu oraz jej organizację ustala kierownik ruchu
zakładu górniczego.
5. Wymóg posiadania kwalifikacji przez dyspozytorów ruchu, o którym mowa w ust. 3, nie dotyczy
dyspozytorów w zakładach prowadzących roboty podziemne z zastosowaniem techniki górniczej.
6. W dni wolne od pracy, w zakładach górniczych całkowicie likwidowanych, dozwolone jest łączenie
funkcji osoby kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu z funkcją dyspozytora ruchu.
§ 9. 1. Osoba kierownictwa i dozoru ruchu powinna przestrzegać ustalonego dla niej i zatwierdzonego przez
kierownika ruchu zakładu górniczego zakresu czynności, określającego jej obowiązki, uprawnienia i zakres
odpowiedzialności.

2
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za doręczenie osobie kierownictwa i dozoru
ruchu zakresu czynności, za pokwitowaniem odbioru.
§ 10. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz inne osoby kierujące zespołami pracowników powinny:
1) organizować i prowadzić pracę, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników, zakładu górniczego i
środowiska;
2) informować podległych im pracowników o przepisach i zasadach bezpiecznego wykonywania pracy.
§ 11. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza osoby kierownictwa i dozoru ruchu odpowiedzialne
za:
1) ustalanie składów zespołów pracowniczych pod względem ich liczebności i kwalifikacji pracowników;
2) wyznaczanie przodowych zespołów, o których mowa w pkt 1.
2. Przodowym zespołu pracowniczego, zatrudnionego w wyrobiskach lub miejscach znacznie oddalonych
od innych miejsc pracy, może być wyłącznie wyspecjalizowany pracownik.
3. Do wykonywania pracy w wyrobiskach lub miejscach, o których mowa w ust. 2, może być wyznaczona
osoba, która posiada doświadczenie w wykonywaniu powierzonych czynności. Wyznaczona osoba powinna
utrzymywać łączność ze służbą dyspozytorską ruchu, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu
górniczego.
§ 12. 1. Rozkład pracy oraz dyżurów osób kierownictwa i dozoru ruchu ustala się w taki sposób, aby ruch
zakładu górniczego prowadzony był pod nadzorem niezbędnej liczby osób kierownictwa i dozoru ruchu o
odpowiednich specjalnościach technicznych.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza na piśmie dla każdej zmiany, także w dni wolne od pracy,
osobę kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu w specjalności górniczej, która powinna być obecna w
zakładzie górniczym niezależnie od dyspozytora ruchu, w celu sprawowania nadzoru nad prowadzeniem ruchu
zakładu górniczego na danej zmianie.
3. Niezależnie od postanowień ust. 1, dla każdej zmiany, także w dni wolne od pracy, ustala się dyżury
kierownika ruchu zakładu górniczego lub jego zastępców, którzy nawet gdy przebywają poza zakładem
górniczym, będą mogli stawić się niezwłocznie w zakładzie górniczym.
4. Dyspozytor ruchu powinien być powiadomiony o miejscu pobytu osób, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz
powinien mieć możliwość ich powiadomienia.
5. W dni wolne od pracy stan wyrobisk oraz obiektów i urządzeń zakładu górniczego kontroluje się w
sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 13. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za opracowanie instrukcji bezpiecznego
wykonywania pracy dla stanowisk lub miejsc pracy w ruchu zakładu górniczego oraz po konsultacji z
pracownikami lub ich reprezentantami, zatwierdza te instrukcje.
2. Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą, i
określać w szczególności:
1) czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem pracy;
2) zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy;
3) czynności do wykonania po jej zakończeniu;
4) zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników, z uwzględnieniem zagrożeń występujących przy wykonywaniu poszczególnych prac;
5) zasady ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt. 4;
6) informacje o stosowaniu sprzętu ochronnego i ratunkowego.
3. Pracownicy powinni zapoznać się z treścią instrukcji, o których mowa w ust. 1, oraz wykonywać pracę
zgodnie z jej ustaleniami; zapoznanie się z treścią instrukcji pracownicy potwierdzają na piśmie.
§ 14. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego, przed przystąpieniem podmiotów do wykonywania pracy w
ruchu zakładu górniczego, określa na piśmie szczegółowy podział obowiązków między osobami kierownictwa i
dozoru ruchu zakładu górniczego a podmiotem, w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i
koordynacji prac.

3
2. Określając obowiązki, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się w szczególności:
1) zasady współpracy między osobami kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego a podmiotem w
zakresie organizacji pracy, bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i ograniczania ryzyka zawodowego oraz
wzajemnego informowania się o istniejącym ryzyku;
2) organizację przeszkolenia pracowników wykonujących prace w zakresie obowiązujących w zakładzie
górniczym przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz bezpieczeństwa pożarowego,
występujących zagrożeń, porządku i dyscypliny pracy, planu ratownictwa, zasad łączności i alarmowania,
znajomości rejonu prac , a także zgłaszania wypadków i zagrożeń;
3) zasady i warunki dostarczania materiałów, urządzeń, sprzętu i dokumentów kartograficznych.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o podjęciu prac w
ruchu zakładu górniczego przez podmiot najpóźniej w dniu ich rozpoczęcia.
§ 15. Pracownicy lub ich reprezentanci powinni być informowani o wszystkich podejmowanych działaniach
dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy. Informacje powinny być
zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.
§ 16. Do pracy w ruchu zakładu górniczego mogą być dopuszczone osoby, które:
1) posiadają wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności do wykonywania pracy;
2) odbyły aktualne przeszkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
3) posiadają dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) posiadają aktualne orzeczenie lekarskie oraz inne wymagane badania stwierdzające brak przeciwwskazań do
pracy na określonym stanowisku.
§ 17. 1. Dopuszczenie do pracy osób zatrudnionych w kierownictwie i dozorze ruchu zakładu górniczego,
których zakres czynności obejmuje sprawy:
1) techniki strzałowej;
2) przewietrzania i zwalczania zagrożeń: pyłowego, pożarowego, metanowego, wyrzutami gazów i skał;
3) zagrożenia tąpaniami;
4) podsadzania wyrobisk górniczych;
5) ruchu wyciągów szybowych;
— może nastąpić tylko po ukończeniu przez te osoby specjalistycznego przeszkolenia, powtarzanego co pięć
lat.
2. Odbycie specjalistycznego przeszkolenia powtarzanego co pięć lat jest wymagane również od
pracowników w ruchu zakładu górniczego na stanowiskach:
1) górnika;
2) górnika rabunkarza;
3) przodowego do robót szybowych.
§ 18. Przed rozpoczęciem pracy pracownik powinien sprawdzić w zakresie swoich kompetencji warunki w
miejscu pracy, a w szczególności techniczne środki bezpieczeństwa oraz narzędzia. Wyniki sprawdzenia
przekazuje osobie dozoru ruchu.
§ 19. 1. Pracownik może być zatrudniony na danym stanowisku pracy po odbyciu przeszkolenia w zakresie:
1) zagrożeń występujących na tym stanowisku;
2) sposobów ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 1;
3) metod bezpiecznego wykonywania prac.
2. Instruktaż stanowiskowy powinny prowadzić osoby kierujące pracownikami.
3. Pracownicy, którzy byli nieobecni w pracy dłużej niż 6 miesięcy, po powrocie do pracy powinni być
ponownie przeszkoleni w zakresie bezpiecznego wykonywania określonych prac.

4
§ 20. W zakładzie górniczym prowadzi się ewidencję osób zatrudnionych na powierzchni i przebywających
w wyrobiskach oddziałów, stosując odpowiedni sposób ewidencjonowania, pozwalający w szczególności na
ustalenie liczby osób znajdujących się w tych wyrobiskach oraz umożliwiający ich identyfikację.
§ 21. 1. Przebywający w wyrobisku powinien posiadać przy sobie znaczek kontrolny lub inny identyfikator i
okazywać go na żądanie osób kierownictwa i dozoru ruchu lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli.
2. Osoba przebywająca w wyrobisku powinna posiadać lampę górniczą i sprzęt ochronny układu
oddechowego, oznaczone w sposób umożliwiający identyfikację tej osoby.
§ 22. Osoby dozoru ruchu oddziału powinny, po zakończeniu zmiany, wpisać do książki, w której
ewidencjonowane są osoby, o których mowa w § 20, informacje dotyczące:
1) liczby pracowników, którzy wyjechali na powierzchnię;
2) pracowników, którzy pozostali w wyrobiskach, podając ich nazwiska, numery identyfikacyjne, miejsce
zatrudnienia i przewidziany czas wyjazdu;
3) osób dozoru ruchu, które przejęły nadzór nad pracownikami, o których mowa w pkt 2.
§ 23. 1. Osoby niezatrudnione w ruchu zakładu górniczego mogą przebywać w wyrobiskach tylko za zgodą
kierownika ruchu zakładu górniczego i w obecności wyznaczonego pracownika zakładu górniczego.
2. Obowiązek uzyskania zgody, o której mowa w ust. 1, nie dotyczy osób upoważnianych do
przeprowadzania kontroli.
§ 24. Pracownicy zakładu górniczego niezatrudnieni w danym oddziale ruchu oraz osoby niebędące
pracownikami zakładu górniczego wykonujący prace w tym oddziale powinni zgłosić swoje przyjście i wyjście
osobie dozoru ruchu oddziału.
§ 25. 1. W miejscach, w których powstało zagrożenie bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub
pracowników, mogą być wykonywane tylko prace związane z usuwaniem zagrożenia. Prace takie mogą być
wykonywane tylko przez wyspecjalizowanych pracowników.
2. Podjęcie dalszej pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, może nastąpić dopiero po stwierdzeniu
przez osobę dozoru ruchu, że zagrożenie zostało usunięte.
3. Wykonywanie prac związanych z usuwaniem zagrożeń lub w innych niebezpiecznych warunkach może
odbywać się tylko pod stałym i bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu.
§ 26. Zbędne wyrobiska, w tym otwory wiertnicze, zabezpiecza się lub likwiduje w taki sposób, aby nie
stanowiły zagrożenia. Zabezpieczenia wymaga także dostęp do wyrobisk, których stan zagraża bezpieczeństwu.
§ 27. Niedopuszczalne jest usuwanie urządzeń i instalacji ochronnych, używanie ich niezgodnie z
przeznaczeniem, a także samowolne wyłączanie. W przypadku uszkodzenia tych urządzeń i instalacji
niezwłocznie doprowadza się je do właściwego stanu, stosując w tym czasie inne odpowiednie zabezpieczenia.
§ 28. 1. Zakład górniczy wyposaża się w:
1) ogólnozakładową łączność telefoniczną umożliwiającą porozumiewanie się w wyrobiskach i z
powierzchnią;
2) ogólnozakładowy system dyspozytorski obejmujący w szczególności:
a) system alarmowania pracowników zatrudnionych w wyrobiskach na wypadek zagrożenia wymagającego
wycofania ludzi z poszczególnych miejsc pracy,
b) system kontroli stanu zagrożeń.
2. Pracownicy zatrudnieni w wyrobiskach powinni być zaznajomieni ze znaczeniem sygnałów alarmowych i
sposobem ich nadawania.
§ 29. Wyrobiska korytarzowe oznakowuje się trwale, w sposób umożliwiający orientację osobom
przebywającym w tych wyrobiskach.
§ 30. W zakładzie górniczym stosuje się maszyny, urządzenia, materiały, wyroby z tworzyw sztucznych
oraz środki strzałowe i sprzęt strzałowy, które spełniają niezbędne wymagania, a także zostały odpowiednio
dobrane do warunków górniczo-geologicznych i środowiskowych w miejscu ich zastosowania.
§ 31.1. Następujące podstawowe obiekty, maszyny i urządzenia wymagają pozwolenia właściwego organu
nadzoru górniczego:

5