Poselski projekt ustawy - Kodeks wyborczy

uprawomocnieniu si orzeczenia s du oddalaj cego odwołanie. Rozwi zanie takie, zdaniem
wnioskodawców jest jak najbardziej zasadne. Dotychczasowa praktyka stwierdzania przez
organy stanowi ce wyga ni cia mandatu była przyczyn wielu nieporozumie . Znaczna
cz
ć radnych, w stosunku do których podj to takie uchwały uwa ała, e decyzje te nie
miały podstaw merytorycznych. Poddanie tych uchwał kontroli s dowej z jednoczesnym
zawieszeniem ich wykonania do czasu wydania prawomocnego rozstrzygni cia powinna
ograniczyć potencjalne nieprawidłowo ci z tym zwi zane. Analogiczne rozwi zanie
proponowane jest w przypadku uchwały rady o wyga ni ciu mandatu wójta z powodu
naruszenia ustawowych zakazów ł czenia funkcji wójta z innymi formami aktywno ci
zawodowej.
Odr bn grup nowych rozwi za zawieraj przepisy projektowanego Kodeksu dotycz ce
zasad finansowania kampanii wyborczej przez komitety wyborcze. Komitet wyborczy ma
obowi zek ustanowić pełnomocnika finansowego, który byłby odpowiedzialny za gospodark
finansow komitetu. Mo liwo ć finansowania kampanii wyborczej powstawałaby z dniem
przyj cia zawiadomienia (zgłoszenia) o utworzeniu komitetu przez wła ciwy organ wyborczy.
Jako zasad przyjmuje si , e komitety wyborcze nie mog przyjmować wpłat gotówkowych.
Wszystkie wpłaty musz być dokonywane w postaci przelewu bankowego. rodki finansowe
komitetów utworzonych przez partie polityczne mog pochodzić tylko z wpłat wnoszonych
przez osoby fizyczne oraz z wpłat partii politycznych ze rodków zgromadzonych na
funduszu wyborczym partii. W przypadku komitetów wyborczych organizacji społecznych
oraz komitetu wyborczego wyborców rodki finansowe komitetów mogłyby pochodzić z wpłat
osób fizycznych oraz z kredytów bankowych zaci ganych wył cznie na cele zwi zane z
wyborami. W przekonaniu wnioskodawców takie rozwi zanie powinno wyeliminować
zjawisko korupcji politycznej. W przypadku wpłat od osób fizycznych ich maksymalna
wysoko ć okre lona została w ten sposób, e jedna osoba ł cznie nie mo e wpłacić wi cej
ni 15-krotno ć minimalnego wynagrodzenia za prac . Limit ten dla kandydatów wynosiłby
45-krotno ć minimalnego wynagrodzenia za prac . Zró nicowanie to zdaniem
wnioskodawców jest jak najbardziej uzasadnione. Osoby kandyduj ce powinny mieć
mo liwo ć sfinansowania swojej kampanii wyborczej bez konieczno ci zabiegania o
wsparcie od obywateli. Wpłaty przekraczaj ce powy sze limity przepadałyby na rzecz
Skarbu Pa stwa; przepisy te powtarzaj istniej ce obecnie rozwi zania. Ustawowe
limitowanie gromadzonych rodków finansowych poza wskazanymi powy ej wielko ciami
zwi zane jest tak e z okre leniem w projekcie kodeksu maksymalnych kwot, które komitet
mo e wydatkować w ramach poszczególnych kampanii wyborczych. Proponuje si
jednocze nie utrzymanie dotychczasowych rozwi za okre laj cych tryb post powania z
kwotami zgromadzonymi przez komitety wyborcze ponad dopuszczalny limit. Podobnie

145
niezmienione pozostałyby przepisy okre laj ce dolegliwo ci dla komitetów wyborczych
wydatkuj cych na kampani wyborcz kwoty ponad dopuszczalne wielko ci. Ró ne
mechanizmy zabezpieczaj ce przewidziane w ustawie przed gromadzeniem przez komitety
wyborcze nadmiernych rodków finansowych oraz przed wydatkowaniem na kampani
wyborcz kwot ponad ustalony standard, ł cznie, powinny zdaniem wnioskodawców
prowadzić do zrównania w poszczególnych kampaniach wyborczych szans ró nych
komitetów wyborczych ograniczaj c ich zró nicowanie ze wzgl du na posiadane rodki
finansowe. Wyci gaj c wnioski z dotychczasowych kampanii wyborczych i problemów
powstaj cych na etapie gromadzenia rodków finansowych a nast pnie składania
sprawozda finansowych proponuje si , by organy wyborcze mogły w przypadku
niezawinionych, nieistotnych narusze prawa przyjmować sprawozdania komitetów
wyborczych ze wskazaniem uchybie . Kary za naruszenie przepisów ustawy okre laj cych
zasady finansowania kampanii wyborczych byłyby wymierzane tylko w przypadku
oczywistego, wiadomego naruszania obowi zuj cych przepisów.
W ocenie wnioskodawców nie zachodzi konieczno ć formułowania w tek cie
projektowanego kodeksu przepisów symetrycznych do rozwi za zawartych w art. 7
rozporz dzenia (WE) nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada
2003r. w sprawie przepisów reguluj cych partie polityczne na poziomie europejskim oraz
zasad dotycz cych ich finansowania (Dz.U.UE L 03.297.1 i Dz.U.UE-sp.01-4-500 z pó n.
zm.). Przemawia za tym fakt, e przepisy ww. rozporz dzenia obowi zuj na terytorium RP
bezpo rednio, za obowi zuj ce ju i nie zmieniane w projektowanym kodeksie przepisy
wykluczaj ce mo liwo ć pozyskiwania rodków finansowych przez komitety wyborcze od
osób prawnych oraz od podmiotów zagranicznych wykluczaj mo liwo ć pozyskania na
kampani wyborcz rodków pochodz cych od partii politycznej na poziomie europejskim w
rozumieniu przepisów rozporz dzenia UE oraz od fundacji politycznej na poziomie
europejskim korzystaj cych z finansowania ze rodków pochodz cych z bud etu Unii
Europejskiej.
Zgodnie z projektem proponuje si dokonanie formalnego podziału organów wyborczych na
dwie grupy. Dzielić si one b d na organy stałe, do których projekt zalicza Pa stwow
Komisj Wyborcz oraz komisarzy wyborczych, i na organy wyborcze powoływane w
zwi zku z zarz dzonymi wyborami (odpowiednio komisje okr gowe, rejonowe, terytorialne i
obwodowe). Zasady ich powoływania oraz skład nie ulega zmianie w stosunku do stanu
obecnego. W przepisach przej ciowych przewiduje si , e organy wyborcze powołane przed
dniem wej cia w ycie Kodeksu staj si organami wyborczymi w rozumieniu jego
przepisów. Organem wykonawczym Pa stwowej Komisji Wyborczej byłoby, podobnie jak to
ma miejsce obecnie, Krajowe Biuro Wyborcze.

146
W projekcie Kodeksu reguluje si status mi dzynarodowych obserwatorów wyborów. Byliby
oni zapraszani przez Pa stwow Komisj Wyborcz w porozumieniu z ministrem wła ciwym
dla spraw zagranicznych. Kodeks okre la ich uprawnienia. Oznacza to, e misje
mi dzynarodowe obserwuj ce wybory wykonywałyby swoje obowi zki w zgodzie nie tylko z
mi dzynarodowymi zwyczajami ale tak e z prawem polskim. Członkowie tych misji mieliby
oni uprawnienia m
ów zaufania z wyj tkiem prawa do wnoszenia uwag do protokołów.
Działaliby na podstawie upowa nie wydanych przez Pa stwow Komisj Wyborcz .
Skutki finansowe i prawne ustawy
W ocenie wnioskodawców przyj cie projektowanego Kodeksu nie spowoduje wzrostu
nakładów finansowych na przeprowadzanie wyborów do organów władzy publicznej. Jedyne
nowe wydatki w porównaniu ze stanem obecnym zwi zane b d z konieczno ci
ewentualnej refundacji telewizji publicznej kosztów emisji debat w czasie wyborów do Sejmu,
Parlamentu Europejskiego oraz w czasie wyborów prezydenckich. Byłyby one pokrywane ze
rodków przeznaczonych na wybory w bud ecie pa stwa.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Wdra a przepisy dwóch dyrektyw
Rady dotycz ce udziału obywateli Unii Europejskiej nieb d cych obywatelami polskimi w
wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych.
Proponuje si , by dotychczasowe przepisy wykonawcze zachowały moc do czasu wydania
nowych aktów normatywnych o charakterze wykonawczym na podstawie upowa nie
zawartych w projektowanej ustawie. Poniewa zakres tych upowa nie nie uległ zmianie nie
ma potrzeby doł czania do projektu ustawy projektów aktów wykonawczych; organy
zobowi zane do wydania w zasadzie mog powtórzyć ich dotychczasow tre ć. Dlatego
przewiduje si , e dotychczasowe akty wykonawcze b d mogły być stosowane do czasu
wydania ich nowych odpowiedników, nie dłu ej jednak ni przez 6 miesi cy od dnia wej cia
w ycie Kodeksu.

Informacja o przeprowadzonych konsultacjach
Prace nad przedkładanym projektem kodeksu wyborczego trwały ponad rok. Podstaw do
wprowadzanych rozwi za , w tym tak e do zmian w stosunku do dotychczas
obowi zuj cych ordynacji wyborczych były do wiadczenia i uwagi formułowane przez
Pa stwow Komisj Wyborcz ,
rodowiska akademickie i organizacje pozarz dowe,
korporacje samorz dowe, a tak e rozstrzygni cia i uzasadnienia do nich podejmowane
przez Trybunał Konstytucyjny.
Projekt kodeksu wyborczego, w swej pierwotnej wersji przekazany został wszystkim
zainteresowanym
rodowiskom z pro b o wnoszenie uwag i propozycji zmian.

147
Jednocze nie projekt dwukrotnie przedstawiano na konferencjach prasowych umo liwiaj c
prezentacj jego głównych zało e przez zainteresowane media, a tak e jego pełny tekst
opublikowano w Internecie na stronie Klubu Poselskiego Lewicy i Demokratów.
W drugiej fazie konsultacji 24 kwietnia br. w Sejmie odbyło si konwersatorium po wi cone
dyskusji nad projektem kodeksu wyborczego, w którym poza autorami udział wzi li
przedstawiciele
rodowisk akademickich, Pa stwowej Komisji Wyborczej i organizacji
pozarz dowych.
Wszystkie zgłaszane w toku konsultacji uwagi i propozycje były analizowane przez
projektodawców i wiele spo ród nich zostało uwzgl dnione w przedło eniu.


148
Warszawa, 5 sierpnia 2008 r.
BAS-WAEM-1820/08
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy – Kodeks wyborczy (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Witold
Gintowt-Dziewałtowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r., Nr 23,
poz. 398, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt określa zasady i tryb przeprowadzania wyborów: do Sejmu i
Senatu, do sejmików województw, rad powiatów oraz rad gmin, Prezydenta RP,
wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz do Parlamentu Europejskiego.
Proponowana ustawa ma zastąpić ustawy: z dnia 27 września 1990 r. o
wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz.
544, ze zmianami), z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin,
rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze
zmianami), z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007
r. Nr 190, poz. 1360), z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta,
burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zmianami) oraz z
dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego
(Dz. U. Nr 25, poz. 219, ze zmianami). Projekt przewiduje też zmianę ustawy z
dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 41,
poz. 361, ze zmianami). Projekt zawiera przepisy przejściowe.
Uwaga legislacyjna:
Niektóre przepisy projektu zawierają wadliwe numeracje jednostek
redakcyjnych – brak punktów „1)” w art. 5 §4, art. 6 §2, art. 13 §10.
Proponowana ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.