Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

lekarskiej podległej Ministrowi Finansów, w celu: 1) określenia braku przeciwwskazań
zdrowotnych do pełnienia służby na określonym stanowisku służbowym, 2) skierowania na
określone szkolenia, w tym szkolenie specjalistyczne, 3) sprawdzenia prawidłowości
orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby oraz wystawianych
zaświadczeń lekarskich dla celów wypłaty uposażenia za czas niezdolności do służby.
Funkcjonariusz obowiązany jest poddać się zleconym badaniom, w tym również badaniom
specjalistycznym. W art. 130 ust. 3 zawarto upoważnienie dla Ministra Finansów, który w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi:
1) stan zdrowia wymagany do pełnienia służby na określonym stanowisku,
2) właściwość przełożonych do wydawania skierowań do komisji lekarskiej,
3) skład, organizację, zakres działania i tryb postępowania komisji lekarskich,
4) tryb postępowania komisji lekarskich w związku z badaniem prawidłowości orzekania o
czasowej niezdolności do służby z powodu choroby oraz wystawianych zaświadczeń
lekarskich dla celów wypłaty uposażenia za czas niezdolności do służby, uwzględniając
potrzebę obiektywnej oceny takich zaświadczeń.
Art. 131
Bez zmian pozostały przepisy normujące wykonywanie obowiązków służbowych w
umundurowaniu. W tym zakresie zmianie uległo upoważnienie dla Ministra Finansów do
wydania rozporządzenia; zostało ono rozszerzone o obowiązek określenia przypadków, w
jakich funkcjonariusz zobowiązany jest do zwrotu równowartości składników
umundurowania. Zmiana ta wynika z dotychczasowego orzecznictwa sądowego, bowiem
sądy poddawały w wątpliwość konstytucyjność rozporządzenia dotychczas obowiązującego.
Art. 132 określa zasady odpłatności przez funkcjonariusza z tytułu kosztów poniesionych
przez kierownika urzędu na jego szkolenie. Zgodnie z przepisem, funkcjonariusz, który został
zwolniony ze służby przed upływem 3 lat od ukończenia nauki w formach szkolnych i
pozaszkolnych oraz na kursach zawodowych w służbie przygotowawczej, której koszty
zostały poniesione przez kierownika urzędu jest zobowiązany do zwrotu tych kosztów
zmniejszonych proporcjonalnie w stosunku do okresu pozostawania w stosunku służbowym
po ukończeniu nauki.
Zwrot kosztów będzie wymagany w przypadkach, w których stosunek służbowy będzie
rozwiązany przed upływem terminu z winy lub inicjatywy funkcjonariusza, w przypadku
wygaśnięcia stosunku służbowego w związku z niezgłoszeniem się do służby oraz w
przypadku orzeczenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze Służby Celnej. Do zwolnienia z
obowiązku zwrotu kosztów został upoważniony Szef Służby Celnej.

66
Przepisy art. 133 zapewniają funkcjonariuszowi, analogicznie jak obecnie obowiązująca
ustawa, w związku z pełnieniem obowiązków służbowych ochronę przewidzianą w ustawie z
dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny.
W art. 134 projektu wprowadzono ochronę prawną funkcjonariuszy celnych. Ma ona na celu
zapewnienie funkcjonariuszom zwrotu kosztów poniesionych na ochronę prawną, w sytuacji,
gdy postępowanie karne wszczęte przeciwko niemu o przestępstwo popełnione w związku z
wykonywaniem czynności służbowych zostanie zakończone prawomocnym orzeczeniem o
umorzeniu postępowania wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub
niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem uniewinniającym. Regulacja ta gwarantuje
funkcjonariuszom bezpieczeństwo wykonywania swoich obowiązków oraz stwarza gwarancję
nieponoszenia przez nich dodatkowych obciążeń – kosztów procesowych.
Art. 135
Zawarty w tym przepisie katalog uprawnień funkcjonariuszy celnych w zakresie
otrzymywania świadczeń socjalnych został zwiększony w stosunku do obecnego o byłych
funkcjonariuszy, w tym emerytów i rencistów i członków ich rodzin. Stanowi to zwiększenie
uprawnień funkcjonariuszy, którzy pozostają poza czynną służbą wskutek nabycia uprawnień
emerytalnych czy prawa do renty. Szczegółowe uregulowania dotyczące świadczeń
socjalnych zostaną określone przez Radę Ministrów w rozporządzeniu, które będzie określało
zakres podmiotów uprawnionych do wypłaty świadczeń socjalnych, sposobu obliczania
świadczeń i ich wysokości, terminów rozliczeń oraz wypłaty.
Art. 136
Na wzór rozwiązań funkcjonujących w innych służbach mundurowych, w projekcie
wprowadzono normę, zgodnie z którą funkcjonariusze w czasie wykonywania zadań
służbowych mogą otrzymywać nieodpłatnie wyżywienie oraz napoje, lub równoważnik
pieniężny w zamian za wyżywienie i napoje. Przypadki, w których funkcjonariusz otrzymuje
wyżywienie lub równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie, normy wyżywienia i
wysokość równoważnika pieniężnego, sposób ustalania wartości pieniężnej równoważnika,
warunki i tryb jego wypłacania, a także organy właściwe w tych sprawach określi w
rozporządzeniu Minister Finansów.
Art. 137
Przewidziane w dotychczasowych regulacjach uprawnienia dla funkcjonariusza - kobiety
dotyczące szczególnej ochrony pracy kobiet (projekt ustawy posługuje się sformułowaniem
„uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem”), rozszerzono na funkcjonariuszy –
mężczyzn, w zakresie, w jakim pracownicy mogą korzystać ze szczególnych uprawnień

67
przewidzianych dla pracownic. Przedmiotowa nowelizacja związana jest ze zmianami
wprowadzonymi w prawie pracy i ma na celu zrównanie uprawnień funkcjonariuszy kobiet i
mężczyzn.
Art. 138
Zgodnie z art. 138 prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego przysługuje na
zasadach określonych w Kodeksie pracy - z wyłączeniem prawa do urlopu na żądanie.
Ograniczenie takie wynika z konieczności zapewnienia ciągłości wykonywania zadań przez
Służbę Celną.
W art. 138 ust. 2 określono, że funkcjonariusz, w związku z osiągnięciem określonego stażu
służby w Służbie Celnej, nabywa prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w każdym
roku kalendarzowym. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego nie może
przekroczyć 10 dni. Zaproponowane zostały korzystniejsze, w porównaniu z obecnymi,
zasady uzyskania prawa do tego urlopu: po osiągnięciu stażu 15 lat służby funkcjonariuszowi
przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 5 dni, natomiast po 20 latach
służby wymiar dodatkowego urlopu zwiększa się o kolejne 5 dni. Powyższa zmiana spełnia
oczekiwania funkcjonariuszy celnych, którzy dotychczas po osiągnięciu stażu 15 lat służby
nabywali prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze tylko jednego dnia za
każdy następny ukończony rok służby.
Art. 139 wprowadza zmiany w zakresie płatnego urlopu zdrowotnego, o jaki może ubiegać
się funkcjonariusz. Zgodnie z art. 139 funkcjonariusz ma prawo do uzyskania urlopu
zdrowotnego na leczenie sanatoryjne, profilaktyczne, rehabilitacyjne lub uzdrowiskowe
(obecnie ustawa przewiduje urlop zdrowotny wyłącznie na leczenie uzdrowiskowe).
Analogicznie jak obecnie urlopu udziela kierownik urzędu, na podstawie skierowania na
leczenie, w wymiarze nieprzekraczającym 30 kolejnych dni w każdym roku kalendarzowym.
Wprowadzenie proponowanej zmiany wynika z faktu, że urlop zdrowotny niekoniecznie
powinien być udzielany celem wyjazdu do uzdrowiska, może być wykorzystany również np.
na zabiegi rehabilitacyjne w miejscu zamieszkania.
Art. 140
Rozwiązania zawarte w art. 140 nie zmieniają uprawnienia do ubiegania się przez
funkcjonariusza celnego o urlop bezpłatny z ważnych przyczyn (art. 45 ust. 2 obowiązującej
obecnie ustawy). Podobnie, jak we wszystkich pragmatykach służbowych innych służb
mundurowych, okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu służby, od którego zależą
uprawnienia funkcjonariusza celnego. W przepisie tym uregulowano także kwestię wysokości

68
uposażenia przysługującego funkcjonariuszowi, w sytuacji rozpoczęcia urlopu bezpłatnego w
ciągu miesiąca kalendarzowego.
Art. 141 wprowadza zmiany w obecnym katalogu wyróżnień, jakie mogą być udzielone
funkcjonariuszowi celnemu; jako wyróżnienie zostały dopisany krótkoterminowy urlop
wypoczynkowy w wymiarze do 10 dni. Podobna forma wyróżnienia funkcjonuje w innych
służbach mundurowych. Zrezygnowano z awansowania na wyższe stanowisko jako formy
wyróżnienia. Pozostałe szczegółowe zagadnienia dotyczące udzielania wyróżnień zostały
przekazane Ministrowi Finansów do uregulowania w rozporządzeniu. Są to takie zagadnienia,
jak: tryb udzielania wyróżnień, właściwość przełożonych w tych sprawach, warunki
udzielania wyróżnień funkcjonariuszom, sposób udzielania wyróżnień oraz terminy ich
przyznawania.
Art. 142 zawiera regulacje w zakresie nagrody pieniężnej, którą może uzyskać funkcjonariusz
w ramach wyróżnienia. Nagroda taka jest przyznawana z funduszu nagród za szczególne
osiągnięcia w Służbie Celnej, który tworzy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
Istota zmiany dotyczy wprowadzenia obowiązku utworzenia funduszu za szczególne
osiągnięcia w Służbie Celnej.
W art. 143 zawarte zostało upoważnienie dla Ministra Finansów do uregulowania w
określenia, w rozporządzeniu, szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby.
Obecna ustawa nie zawiera takich unormowań. Wprowadzenie tej regulacji wynika z
potrzeby „resortowego” uregulowania warunków BHP z uwagi na charakter służby pełnionej
w Służbie Celnej oraz charakter zadań tej służby.
W art. 144 jest zawarta regulacja zawierająca prawo funkcjonariuszy celnych do zrzeszania
się w związkach zawodowych na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych.
Rozdział 10
Uposażenie i inne świadczenia pieniężne funkcjonariuszy celnych

Art. 145 określa podstawową zasadę, że funkcjonariusz z tytułu pełnienia służby otrzymuje
uposażenie pieniężne oraz inne świadczenia określone w ustawie. Przepis stanowi, że
przeciętne uposażenie funkcjonariuszy stanowi wielokrotność kwoty bazowej, która ustalana
jest według odrębnych zasad określonych w ustawie budżetowej. Wielokrotność kwoty
bazowej określa Rada Ministrów, w rozporządzeniu. Wzorem uregulowań dotyczących
innych służb mundurowych (Straży Granicznej), w projektowanym przepisie wprowadzono,
uregulowanie zgodnie z którym prawo do uposażenia powstaje z dniem mianowania

69
funkcjonariusza do służby. W art. 145 ust. 3 zdefiniowano pojęcie przeciętnego uposażenia –
jest to uposażenie wraz z 1/12 równowartości nagrody rocznej.
Art. 146 określa składniki uposażenia funkcjonariusza. Uposażenie funkcjonariusza składa się
z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia.
Art. 147 zawiera upoważnienie dla Ministra Finansów, do uregulowania w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw pracy w rozporządzeniu, kwestii szczegółowych związanych
z: grupami uposażenia zasadniczego, zaszeregowaniem stanowisk służbowych do
poszczególnych grup uposażenia zasadniczego i odpowiadającym im wysokościom tego
uposażenia, ustalonym z zastosowaniem mnożników kwoty bazowej.
Art. 148 określa dodatkowe składniki uposażenia funkcjonariusza wprowadzając istotne
modyfikacje w tym zakresie. Zgodnie z tym przepisem funkcjonariusze otrzymują dodatki do
uposażenia, takie jak dotychczas (dodatek za wieloletnią służbę, dodatek za stopień służbowy
w wysokości uzależnionej od posiadanego stopnia) oraz dodatki motywacyjne, tzw.
zadaniowe uzasadnione szczególnymi właściwościami, kwalifikacjami, umiejętnościami,
zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby oraz nowy dodatek - funkcyjny na
stanowisku kierowniczym lub samodzielnym.
Ministrowi Finansów pozostawiono upoważnienie do określenia, szczegółowych kwestii
związanych z dodatkami do uposażenia. Minister Finansów określi warunki otrzymywania
dodatków ich rodzaj oraz wysokość.
Art. 149 wprowadza regułę dotyczącą wypłaty uposażenia stanowiąc, że uposażenie jest
płatne miesięcznie.
Art. 150 projektu reguluje sytuację funkcjonariusza odwołanego ze stanowiska służbowego
lub przeniesionego na stanowisko służbowe zaszeregowane do niższej grupy uposażenia
zasadniczego. W takim przypadku funkcjonariusz zachowuje prawo do uposażenia
zasadniczego pobieranego na poprzednio zajmowanym stanowisku przez okres 6 miesięcy, z
wyjątkiem gdy jest przeniesiony na własną prośbę bądź przeniesienie na niższe stanowisko
stanowi karę dyscyplinarną. W stosunku do obowiązującej ustawy powiększony został
katalog przypadków, w których funkcjonariusz w związku z przeniesieniem na stanowisko
zaszeregowane do niższej grupy uposażenia zasadniczego zachowuje przez określony czas
prawo do dotychczasowego wynagrodzenia (obecnie ma to miejsce w przypadku
przeniesienia na niższe stanowisko, w razie reorganizacji urzędu oraz likwidacji
zajmowanego stanowiska, gdy nie ma możliwości przeniesienia go na inne, równorzędne
stanowisko).

70