Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

Art. 16
W projekcie pozostawiono regulację, zgodnie z którą Minister Finansów może tworzyć
organy opiniodawczo-doradcze w sprawach należących do zadań Służby Celnej. Minister
Finansów tworząc taki organ jest zobowiązany określić dodatkowo długość kadencji, na jaką
organ został powołany. Przepisy te mają wyeliminować sytuacje dalszego funkcjonowania
organu opiniodawczo-doradczego, w przypadku gdy wykonał zadanie, do którego został
utworzony.
Celem regulacji zawartych w art. 17 jest wypełnienie obowiązku wynikającego z art. 11
rozporządzenia Rady (EWG) Nr 485/2008 z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie kontroli przez
państwa członkowskie transakcji stanowiących część systemu finansowania przez Europejski
Fundusz Rolniczy Gwarancji, dotyczącego powołania przez każde Państwo Członkowskie
służby specjalnej.
Kontrole refundacji eksportowych stanowią zdecydowaną większość kontroli wykonywanych
w ramach w/w rozporządzenia 485/2008, a wypłacane refundacje stanowią, zgodnie z
przepisami o finansach publicznych środki publiczne, zadania służby specjalnej powierzono
Ministrowi Finansów, w imieniu którego będzie je wykonywał Szef Służby Celnej.
Zaproponowane regulacje mają na celu umożliwienie realizacji zadań służby specjalnej w
zakresie monitorowania stosowania rozporządzenia Rady (EWG) Nr 485/2008 oraz
koordynowania i ogólnego nadzoru kontroli przeprowadzanych przez urzędników innych
służb. Dotychczas realizacja zadań w powyższym zakresie, przy braku podstaw prawnych
żądania wykonania określonych czynności, odbywa się jedynie na podstawie ogólnych zasad
współpracy, co nie daje gwarancji ich wykonania.
Przepisy art. 18 wprowadzają nową regulację mającą na celu zwiększenie uprawnień Szefa
Służby Celnej w zakresie sprawowania przez niego nadzoru i koordynacji zadań
realizowanych przez Służbę Celną. Wyraźnie wskazano w niej na uprawnienie do
upoważnienia funkcjonariuszy pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych Służby
Celnej do wykonywania zadań określonych w art. 2 ust. 1 pkt 1 i pkt 4 – 6 oraz art. 30 ust. 2
pkt 1-2, w przypadku zagrożenia realizacji tych zadań oraz w przypadku realizowania na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej operacji międzynarodowych, w których uczestniczy
Służba Celna. Regulacja ta ułatwi realizację przez „grupy mobilne” zadań na obszarze
właściwości innego dyrektora izby celnej związanych z operacjami międzynarodowymi, czy
też zwalczaniem przestępczości. Pozwoli to również na sprawne reagowanie Szefa Służby na
sytuacje związane ze znacznym zwiększeniem ruchu towarowego/osobowego na określonym
odcinku granicy, np. związanym z organizacją EURO 2012.

16
W art. 19 określono zadania dyrektora izby celnej. W przepisie art. 19 ust. 1 pkt 5 wskazano
rodzaje kontroli, które będzie wykonywał bezpośrednio dyrektor izby celnej. Dotyczy to
praktycznie wszystkich kontroli wymienionych w art. 30 ust. 2 i 3. W projekcie bardziej
szczegółowo określono zadania dyrektora izby celnej z zakresu wykrywania, zwalczania
i ścigania przestępstw i wykroczeń. Dodatkowo rozszerzono zadania dyrektora izby celnej
o określone w pkt 7, tj. dotyczące współdziałania dyrektora izby celnej z terenowymi
organami Straży Granicznej, w szczególności koordynacji działań w zakresie sprawnego
wykonywania zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i art. 30 ust. 2 pkt 1. Ponadto
dodano zadanie współdziałania z terenowymi organami kontroli skarbowej (w pkt 8), oraz
współdziałania z organami władzy publicznej i samorządowej (pkt 9). W projekcie określono,
że dyrektorzy izb celnych wykonują zadania przy pomocy podległych im izb celnych.
W zakresie współdziałania z terenowymi organami kontroli skarbowej, postanowiono iż
Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, określi sposób i warunki współdziałania
dyrektorów izb celnych oraz naczelników urzędów celnych z w/w organami, mając na
uwadze zapewnienie prawidłowej i terminowej realizacji zadań tych organów oraz ekonomikę
postępowania.
Art. 20 reguluje zadania naczelnika urzędu celnego. W projekcie ustawy wskazano, że do
zadań naczelnika urzędu celnego należy kontrola podatku akcyzowego oraz kontrola, wymiar
i pobór opłaty paliwowej (art. 20 ust. 1 pkt 2). W obecnym stanie prawnym zadania te
wynikały jedynie z ustawy - Ordynacja podatkowa i z ustawy z dnia 27 października 1994 r.
o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Do katalogu zadań
naczelnika dodano w art. 20 ust. 1 pkt 3 wykonywanie zadań w zakresie kontroli, wymiaru
i poboru podatku od gier oraz dopłat i opłat, które są nowymi zadaniami Służby Celnej.
W przepisie art. 20 ust. 1 pkt 5 określono rodzaje kontroli wykonywanej przez naczelnika
urzędu celnego. Również wyżej omawiane uprawnienie do prowadzenia postępowań
przygotowawczych w zakresie niektórych przestępstw i wykroczeń zostało zawarte w art. 20
ust. 1 pkt 6 jako zadanie naczelnika, który obecnie pełni rolę finansowego organu
postępowania przygotowawczego – na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. Dodane zostało
również zadanie dotyczące współdziałania naczelnika urzędu celnego z organami władzy
publicznej i samorządowej.
Art. 21 projektu, podobnie jak obecnie obowiązująca w tym zakresie regulacja, przewiduje, że
Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi izby celne i urzędy celne oraz
ich siedziby. Nowym rozwiązaniem przewidzianym w projekcie jest określony warunek, by
Minister Finansów w przypadku znoszenia izb celnych lub urzędów celnych uwzględnił

17
konieczność zapewnienia ciągłości wykonywanych zadań. Ponadto pozostawiono regulację
stanowiącą, iż organizację izb celnych i urzędów celnych określa statut nadany, w drodze
zarządzenia, przez Ministra Finansów. W dotychczasowym przepisie stanowiącym, że
minister właściwy do spraw finansów publicznych tworzy jednostki organizacyjne Służby
Celnej, w tym Centralne Laboratorium Celne oraz ośrodki szkoleniowe, a także określa ich
organizację i zakres działania zmieniono jedynie uprawnienie Ministra Finansów z
obligatoryjnego na fakultatywne. Utrzymanie podobnej normy jest potwierdzeniem
istniejącego stanu prawnego, bowiem obecnie w Służbie Celnej funkcjonują laboratoria celne
jako komórki izby celnej.
W art. 22 wprowadzona została systematyka jednostek organizacyjnych Służby Celnej.
Obecnie w ustawie o Służbie Celnej mówi się zarówno o jednostkach organizacyjnych Służby
Celnej, jak i o urzędzie, przy czym określenia te są stosowane zamiennie, co stwarza
problemy interpretacyjne. Ustawowe wskazanie, że jednostkami tymi są komórki
organizacyjne w urzędzie obsługującym ministra, izby celne i urzędy celne wraz z podległymi
oddziałami celnymi, stanowi uporządkowanie tej materii.
W art. 23 precyzyjnie zostało określone, jakie zadania mogą wykonywać wyłącznie
funkcjonariusze celni. W art. 23 ust. 2 zawarto wyjątek od w/w zasady, odwołując się do
przepisów odrębnych, bez ich wskazania (przepisy zmieniające zawierają zmianę do ustawy
z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne). W art. 23 ust. 4 Minister Finansów został
upoważniony do określenia: komórek organizacyjnych i stanowisk, w ramach których zadania
są wykonywane przez funkcjonariuszy; komórek organizacyjnych i stanowisk, w ramach
których zadania są wykonywane przez członków korpusu służby cywilnej oraz komórek
organizacyjnych i stanowisk, w ramach których zadania są wykonywane przez
funkcjonariuszy lub członków korpusu służby cywilnej.
W art. 24 ustalono definicję urzędu dla potrzeb przepisów regulujących przebieg służby,
stanowiska i stopnie służbowe funkcjonariuszy, mając na względzie zdefiniowanie określenia
jednostek organizacyjnych Służby Celnej. Urzędem jest, zgodnie z projektem, izba celna wraz
z podległymi urzędami celnymi (obecnie obowiązująca ustawa stanowi, że urzędem jest izba
celna wraz z podległymi jednostkami organizacyjnymi).
Projekt wprowadza przepis, iż zadania dyrektora generalnego urzędu przewidziane w ustawie
o służbie cywilnej oraz w ustawie o państwowym zasobie kadrowym i wysokich
stanowiskach państwowych, w stosunku do członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych
w izbach celnych i podległych urzędach celnych wykonuje dyrektor izby celnej.
Bez zmian pozostawiono przepis stanowiący, że zadania kierownika urzędu wobec

18
funkcjonariuszy pełniących służbę w komórkach organizacyjnych w urzędzie obsługującym
ministra wykonuje Szef Służby Celnej.
Projekt przewiduje, analogicznie jak obecnie obowiązujące w tym zakresie regulacje, że
kierownikiem urzędu, jeśli chodzi o izby celne i urzędy celne wraz z podległymi oddziałami,
jest dyrektor izby celnej, oraz że w sprawach związanych z pełnieniem służby oraz
zatrudnieniem w w/w jednostkach organizacyjnych właściwym do podejmowania
rozstrzygnięć jest kierownik urzędu, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 25 ustala hierarchię organów w sprawach dotyczących przebiegu służby, stanowisk
i stopni służbowych funkcjonariuszy, precyzując jednocześnie, które organy względem siebie
pozostają w stosunku zależności. Wprowadzenie tej normy pozwoli na uniknięcie sporów
oraz wątpliwości dotyczących interpretacji w zakresie składania środków zaskarżenia, w
sprawach dotyczących pełnienia służby przez funkcjonariuszy celnych.
Art. 26
Katalog wyższych stanowisk kierowniczych w jednostkach organizacyjnych Służby Celnej,
określony w tym przepisie, pozostaje bez zmian w stosunku do obecnie obowiązującej
regulacji.
W projekcie pozostawiono regulację, zgodnie z którą stanowiska, które wiążą się
z podporządkowaniem służbowym są stanowiskami kierowniczymi w jednostkach
organizacyjnych.
Art. 27
W zakresie powoływania Szefa Służby Celnej - podsekretarza stanu w urzędzie obsługującym
Ministra Finansów – uprawnienie do powołania przyznano Prezesowi Rady Ministrów
(obecnie powołania dokonuje Minister Finansów). Jeśli chodzi o zastępcę Szefa Służby
Celnej, zrezygnowano z mianowania jako sposobu nawiązania stosunku pracy na rzecz
powołania, z tym, że w odróżnieniu do Szefa Służby Celnej powołania i odwołania zastępcy
Szefa Służby Celnej dokonuje Minister Finansów na wniosek Szefa Służby Celnej.
W proponowanych regulacjach wprowadzono hierarchię wnioskowania o powołanie, mając
na celu prawidłowy dobór kadr w Służbie Celnej, jednocześnie szerokie kompetencje w tym
zakresie uzyskał Szef Służby Celnej.
W stosunku do obecnie obwiązującej regulacji powiększono katalog wymagań wobec Szefa
Służby Celnej (zastępcy Szefa Służby Celnej), wskazując dodatkowo, iż musi to być osoba,
która: korzysta z pełni praw publicznych, nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za
przestępstwo popełnione umyślnie lub umyślne przestępstwo skarbowe, ma nieposzlakowaną
opinię, daje rękojmię należytego wykonywania zadań. Nowym rozwiązaniem jest określenie

19
wymagań w stosunku do kandydatów na pozostałe stanowiska kierownicze, a zatem może to
być osoba, która: ma obywatelstwo polskie, korzysta z pełni praw publicznych, nie była
skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie lub umyślne
przestępstwo skarbowe, ma wyższe wykształcenie magisterskie, ma co najmniej czteroletnie
doświadczenie w zakresie obejmującym zagadnienia podatkowe lub celne, ma co najmniej
czteroletnie zatrudnienie w organach administracji publicznej, ma nieposzlakowaną opinię,
ma wiedzę zawodową odpowiadającą zakresowi zadań wykonywanych na danym stanowisku,
ma zdolności organizatorskie oraz predyspozycje do kierowania zespołami ludzkimi, daje
rękojmię należytego wykonywania zadań.
Na stanowiska dyrektora izby celnej i jego zastępcy oraz naczelnika urzędu celnego i jego
zastępcy mogą być powołani funkcjonariusze z korpusu oficerów Służby Celnej lub korpusu
generałów Służby Celnej. Natomiast na stanowiska kierownicze w jednostkach
organizacyjnych powołanie następuje z korpusu aspirantów Służby Celnej, korpusu oficerów
Służby Celnej, lub korpusu generałów Służby Celnej albo członków korpusu służby cywilnej.
W projekcie określono, iż do powoływania na stanowiska kierownicze w jednostkach
organizacyjnych i odwoływania z tych stanowisk właściwy jest kierownik urzędu.
Z powyższego uregulowania wynika wprost, że właściwym do powołania na stanowiska
kierownicze w komórkach organizacyjnych w urzędzie obsługującym ministra,
i odwoływania z tych stanowisk, jest kierownik tego urzędu.
Art. 28
Przedmiotowy projekt modyfikuje sposób powoływania na stanowiska kierownicze
(dyrektora izby celnej, naczelnika urzędu celnego oraz ich zastępców), z jednej strony
poprzez określenie wymagań, co do stopnia służbowego kandydata, tj. musi to być
funkcjonariusz z korpusu oficerów Służby Celnej lub korpusu generałów Służby Celnej,
a z drugiej strony – poprzez wprowadzenie, w miejsce konkursów, rekrutacji. Należy
zauważyć, że obecna regulacja ustawowa przewiduje przeprowadzenie konkursu tylko przy
obsadzaniu stanowiska zastępcy Szefa Służby Celnej oraz dyrektora izby celnej, dając
jednoczenie możliwość Ministrowi Finansów określenia innych stanowisk, na których dobór
kandydatów jest dokonywany w drodze konkursu. Rekrutacja uregulowana w tym przepisie
obejmuje wszystkie wyższe stanowiska kierownicze, z wyjątkiem Szefa Służby Celnej oraz
zastępcy Szefa Służby Celnej. Projektowana regulacja, poprzez objęcie rekrutacją wyższych
stanowisk kierowniczych, w trakcie której zostanie przeprowadzona rozmowa kwalifikacyjna
oraz ustalone zostaną zdolności organizatorskie, predyspozycje w zakresie kierowania
zespołami ludzi, gwarantuje właściwy dobór kandydatów na te stanowiska.

20