Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

28


uzupełniającej. Zgodnie z projektem ustawy nieprzerwane przebywanie na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres 7 lat w związku z udzieleniem
ochrony uzupełniającej jest przesłanką do udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na
osiedlenie się. Wobec cudzoziemca posiadającego ochronę uzupełniającą
wyłączono stosowanie przepisu o udzieleniu zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich. Uzupełniono przepisy wskazujące
cudzoziemców, którym wydawana jest karta pobytu, polski dokument podróży dla
cudzoziemca oraz tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca, o
cudzoziemców posiadających ochronę uzupełniającą. Ponadto cudzoziemcy ci,
podobnie jak dotychczas cudzoziemcy posiadający status uchodźcy lub zgodę na
pobyt tolerowany, zostali zwolnieni z opłat za wydanie pierwszej karty pobytu.
Udzielenie ochrony uzupełniającej stanowi również przesłankę do zwolnienia
cudzoziemca ze strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia, jeżeli
cudzoziemiec został tam umieszczony przed wydaniem decyzji ostatecznej w
sprawie o nadanie statusu uchodźcy.
Szczególnego wyjaśnienia wymagają zmiany wprowadzone do ustawy z dnia 12
marca 2004 r. o pomocy społecznej, polegające na objęciu cudzoziemców, którym
udzielono ochrony uzupełniającej, programem integracji. Za przyjęciem tego
rozwiązania przemawiały obecne trudności, jakie napotykają cudzoziemcy
opuszczający ośrodki dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu
uchodźcy, którym na podstawie dotychczasowych przepisów odmówiono nadania
statusu uchodźcy i udzielono zgody na pobyt tolerowany. Po opuszczeniu ośrodka
są oni zdani wyłącznie na siebie, nie mogą znaleźć mieszkania i pracy. Po prawie
trzyletnim okresie funkcjonowania ustawy, w której wprowadzono zgodę na pobyt
tolerowany, okazało się, że przyjęte rozwiązania, w tym m.in. prawo do
wykonywania pracy bez zezwolenia, prawo do prowadzenia działalności
gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy, prawo do
otrzymywania zasiłków z
pomocy społecznej itp., które miały pomóc
cudzoziemcom posiadającym zgodę na pobyt tolerowany w adaptacji do warunków
panujących w naszym kraju i zapewnić im godziwe warunki życia, są
niewystarczające. Wynika to z faktu, że cudzoziemcy ci, w przeciwieństwie do
obywateli polskich, nie znają w dostatecznym stopniu języka polskiego. Ponadto
nie posiadają środków finansowych niezbędnych do usamodzielnienia się,


29


opłacenia mieszkania do czasu znalezienia pracy itd. Stąd pojawiła się potrzeba
włączenia tej grupy cudzoziemców, która po wejściu w życie ustawy stanie się
grupą objętą ochroną uzupełniającą, do systemu integracji, analogicznego do tego,
któremu podlegają obecnie uchodźcy na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej.
Dokonując zmian w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w
zakresie integracji cudzoziemców przeniesiono do ustawy znaczną część przepisów
zawartych obecnie w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 29
września 2005 r. w sprawie udzielania pomocy uchodźcom (Dz. U. Nr 201, poz.
1669).
Ponadto w związku z wprowadzeniem nowego rodzaju ochrony cudzoziemców, tj.
ochrony uzupełniającej i przyznaniem cudzoziemcom, którym jej udzielono, takich
uprawnień, jakie dotychczas mieli cudzoziemcy posiadający zgodę na pobyt
tolerowany, w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej przewidziano
ograniczenie dotychczasowego zakresu uprawnień z pomocy społecznej dla
cudzoziemców, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Będą oni mieli jedynie prawo do zasiłku celowego,
schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania. Udzielanie ww. świadczeń zostało
wskazane jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez
gminę. Rozwiązanie to zostało przyjęte w celu zapewnienia środków z budżetu
państwa na realizację i obsługę tego zadania. W opinii Ministerstwa Pracy i
Polityki Społecznej realizacja świadczeń dla osób, które nie zamieszkują na stałe na
terenie danej gminy, stanowi obecnie duże obciążenie dla systemu pomocy
społecznej i zasadne jest przejęcie tych zobowiązań przez budżet państwa.
W przepisach przejściowych rozstrzygnięto, że do spraw wszczętych
i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy stosuje się nowe przepisy.
Projekt ustawy przewiduje tymczasowe rozwiązanie dotyczące okresu ważności
dokumentów podróży przewidzianych w Konwencji Genewskiej. Docelowo
dokumenty te mają być wydawane na okres 2 lat. Wymaga to jednak dostosowania
do wymogów przewidzianych w rozporządzeniu Rady nr 2252/2004/WE z dnia 13
grudnia 2004 r. w
sprawie norm dotyczących zabezpieczeń i danych
biometrycznych w paszportach i dokumentach podróży wydawanych przez Państwa


30


Członkowskie (Dz.Urz. UE L 385 z 29.12.2004, str. 1). Przepisy rozporządzenia
wymagają, aby dokumenty podróży, których okres ważności przekracza 12
miesięcy, zawierały odpowiednio zabezpieczone nośniki pamięci, w których
znajdować się mają dane biometryczne, tj. obraz twarzy i odciski linii papilarnych
posiadacza dokumentu. Do dokumentów podróży przewidzianych w Konwencji
Genewskiej wydawanych na okres ważności jednego roku nie będą miały
zastosowania przepisy ww. rozporządzenia. Planuje się utrzymać takie rozwiązanie
do dnia 31 grudnia 2007 r. Według projektodawcy do tego czasu uda się dokonać
odpowiednich modyfikacji systemów informatycznych, umożliwiających
wprowadzanie danych biometrycznych do dokumentów oraz zgromadzić środki
finansowe, jakie się z tym wiążą tak, aby dokumenty wydawane od dnia 1 stycznia
2008 r. mogły spełniać wymogi przewidziane w przepisach ww. rozporządzenia.
Wobec zmiany w projekcie ustawy przesłanek do przyznania pomocy

w formie świadczenia pieniężnego, zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych,
przewidziano zachowanie prawa do świadczenia nabytego na podstawie
dotychczasowych przepisów.
W związku ze zmianą charakteru zgody na pobyt tolerowany w przepisach
przejściowych projektu ustawy przyjęto, że z dniem wejścia w życie ustawy
decyzje w sprawie udzielenia zgody na pobyt tolerowany wydane cudzoziemcom
na podstawie art. 97 pkt 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128,
poz. 1176, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 173, poz. 1808 i Nr 210, poz. 2135 oraz z
2005 r. Nr 90, poz. 757 i Nr 94, poz. 788) i art. 97 ust. 1 pkt 1 ustawy, o której
mowa w art. 1 projektu ustawy, stają się z mocy prawa decyzjami w sprawie
udzielenia ochrony uzupełniającej. Ponadto rozstrzygnięto, że cudzoziemcy,
którym udzielono zgody na pobyt tolerowany na podstawie art. 97 pkt 2 i 3 ustawy
z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 1176, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr
173, poz. 1808 i Nr 210, poz. 2135 oraz z 2005 r. Nr 90, poz. 757 i Nr 94, poz. 788)
i art. 97 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1 projektu ustawy,
zachowają nabyte już uprawnienia przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy, z wyjątkiem uprawnień wynikających z ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.


31


o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, które takiemu ograniczeniu
czasowemu nie będzie podlegać.
Ponadto przewidziano, że karty pobytu wydane cudzoziemcom przed dniem
wejścia w życie projektowanej ustawy w związku z udzieleniem zgody na pobyt
tolerowany, podlegają nieodpłatnie wymianie na karty pobytu wydane w związku z
udzieleniem ochrony uzupełniającej, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy, a w przypadku gdy termin ważności dotychczasowej karty pobytu jest
dłuższy – do końca okresu ważności karty pobytu.
W projekcie ustawy ustalono, że cudzoziemcom, których decyzje w sprawie
udzielenia zgody na pobyt tolerowany wydane na podstawie dotychczasowych
przepisów stały się decyzjami w sprawie udzielenia ochrony uzupełniającej, będzie
udzielana pomoc mająca na celu wspieranie procesu integracji na zasadach
określonych w dziale II rozdział 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zgodnie z projektem ustawy
wniosek o udzielenie pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji
powinien być złożony w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 1 marca 2008 r.
Projektodawca po dokonaniu analizy aktów wykonawczych wydanych na
podstawie dotychczasowych przepisów utrzymał w mocy te, które nie są sprzeczne
z rozwiązaniami przyjętymi w projektowanej ustawie.
.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy nie wymaga przedłożenia właściwym instytucjom i organom Unii
Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii,
dokonania konsultacji lub uzgodnienia.


Skutki finansowe związane z wejściem w życie projektowanej ustawy obejmą:
– koszty związane z wydłużeniem o 30 dni czasu trwania orzekanych wobec
cudzoziemca środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności


32


Koszt 1-dniowego pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku wynosi ok. 25
zł, a w areszcie w celu wydalenia – ok. 40 zł, a zatem można przyjąć, że średni
koszt 1-dniowego pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku i areszcie w celu
wydalenia wynosi 32,50 zł. Nie da się przewidzieć liczby cudzoziemców,
którzy mogą zostać zatrzymani na podstawie art. 86 ustawy z dnia 13 czerwca
2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. W 2005 r. zatrzymanych zostało 537 cudzoziemców, a w 2006 r. 309
cudzoziemców. Przy założeniu, że w 2007 r. zatrzymanych zostanie 500 cu-
dzoziemców, koszty związane z umieszczeniem tych osób w strzeżonym
ośrodku lub areszcie w celu wydalenia na okres 60 dni, czyli o 30 dni dłużej
niż obecnie, wyniosą 4 875 000 zł (32,50 zł x 30 dni x 500 osób),
– koszty związane z wprowadzeniem zasiłku pogrzebowego
Koszty te mogą wynieść w stosunku rocznym ok. 15 975 zł. Kwota ta została
wyliczona przy uwzględnieniu wysokości zasiłku pogrzebowego wypłacanego
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – 5 325,02 zł, tj. 200% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2006 r., oraz liczby możliwych
zgonów cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy, którzy
posiadają świadczenia socjalne. W 2005 r. odnotowano trzy przypadki zgonu
takich cudzoziemców, zaś w 2006 r. jeden przypadek,
– koszty związane z modernizacją Systemu Pobyt, której konieczność wynika ze
zmian przepisów dotyczących rejestrów spraw o nadanie statusu uchodźcy i o
udzielenie pomocy ubiegającym się o nadanie statusu uchodźcy oraz zmian
pochodnych, oraz ze zwiększeniem liczby wydawanych dokumentów podróży
przewidzianych w Konwencji Genewskiej, wobec przyjęcia zasady, w myśl
której dokumenty te będą wydawane także osobom małoletnim
Łącznie koszty te wyniosą ok. 230 000 zł,
– koszty związane z integracją osób, posiadających ochronę uzupełniającą
W ośrodkach dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy
przebywa coraz większa grupa osób, które po otrzymaniu zgody na pobyt
tolerowany wystąpiły ponownie o nadanie statusu uchodźcy. Jak wynika
z danych Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców jest to 90%