Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

33


cudzoziemców, którym w wyniku postępowania uchodźczego udzielono zgody
na pobyt tolerowany. Takie działanie cudzoziemców ma na celu przedłużenie
okresu korzystania ze świadczeń przysługujących ubiegającym się o nadanie
statusu uchodźcy. Osoby te nie dysponują możliwością uzyskania mieszkania
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarówno na wolnym rynku, z braku
środków finansowych, jak i w drodze administracyjnej (od gminy).
W 2006 r. przedłużone udzielanie pomocy objęło ok. 1.900 osób, w tym jak
wskazują statystyki, pomoc w ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się
o nadanie statusu uchodźcy uzyskało 85% tej grupy (tj. 1.615 osób), a poza
ośrodkiem – przez wypłatę świadczenia pieniężnego – 15% tej grupy (tj. 285
osób). Koszt pobytu cudzoziemców w ośrodkach wyniósł 20 979 431,40 zł,
zakładając, że miesięczny średni koszt utrzymania jednej osoby wynosi
1 082,53 zł. Natomiast świadczenia dla osób przebywających poza ośrodkiem
wyniosły szacunkowo ok. 1 590 300 zł. Łączne wydatki na pomoc dla
cudzoziemców posiadających zgodę na pobyt tolerowany, którzy złożyli
kolejny wniosek o nadanie statusu uchodźcy, wyniosły ok.

22 570 000 zł.
Możliwość uzyskiwania pomocy po złożeniu kolejnego wniosku

o nadanie statusu uchodźcy została ograniczona od dnia 26 sierpnia 2006 r. w
wyniku nowelizacji ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie
rozwiązuje to jednak problemu społecznego. Jedyną możliwą formą dokonania
tego jest objęcie osób, które uzyskają na podstawie niniejszej ustawy ochronę
uzupełniającą, pomocą integracyjną na zasadach przewidzianych dotąd dla
uznanych uchodźców. Jest to również konieczne, ponieważ, jak wskazują
dotychczasowe doświadczenia oraz ocena sytuacji politycznej

w miejscach pochodzenia osób ubiegających się w Rzeczypospolitej Polskiej o
nadanie statusu uchodźcy, brak jest nadziei na szybki powrót tych osób do ich
krajów pochodzenia. Uzyskane w ramach programu integracyjnego środki
pozwolą zainteresowanym rozpocząć nowe życie w Polsce.
Biorąc pod uwagę liczbę wydawanych dotychczas w kolejnych latach,
w wyniku postępowania o nadanie statusu uchodźcy, decyzji udzielających


34


zgodę na pobyt tolerowany dla osób, które na podstawie nowych przepisów
uzyskiwać będą ochronę uzupełniającą, w tym liczbę tego rodzaju decyzji
wydanych w 2006 r. (2 048), liczbę czekających na rozpatrzenie wniosków o
nadanie statusu uchodźcy, należy przyjąć, że w 2007 r. liczba osób, które
uzyskają ochronę uzupełniającą i skorzysta z programu integracji
przewidzianego w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
wyniesie ok. 600.
Jak wynika z prowadzonych przez Urząd do Spraw Repatriacji

i Cudzoziemców statystyk, w grupie tej będzie ok. 16% osób samotnych (96),
ok. 8% rodzin składających się z dwóch osób (48), ok. 16% rodzin
składających się z trzech osób (96) i ok. 60% rodzin składających się
z czterech lub więcej osób (360). Pierwsza z tych kategorii osób uzyska prawo
do świadczeń pieniężnych na integrację w wysokości 1 190 zł miesięcznie na
osobę, druga – w wysokości 804 zł, trzecia – w wysokości 689 zł, a czwarta –
w wysokości 574 zł. Maksymalna wysokość świadczeń dla tej grupy w 2007 r.
może więc wynieść ok. 432 000 zł miesięcznie, czyli od września do grudnia
2007 r. – 1 728 000 zł.
Biorąc powyższe pod uwagę kwota niezbędna na pomoc integracyjną
w 2008 r. powinna być niższa od kwoty, która w ustawie budżetowej jest
przewidziana obecnie na udzielanie pomocy tej grupie cudzoziemców na
dotychczasowych zasadach. Wprowadzenie pomocy integracyjnej dla osób
posiadających ochronę uzupełniającą nie powinno spowodować wzrostu
wydatków z budżetu państwa na udzielanie cudzoziemcom pomocy na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jedynie konieczność innego ich
zaplanowania,
– koszty związane z przyznawaniem i wypłacaniem zasiłków celowych,

a także udzielaniem schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom,
którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej
rednie koszty świadczeń udzielonych na osobę w 2006 r. wyniosły: w przy-
padku zasiłku celowego – 550 zł, schronienia

– 1 777 zł, posiłku – 356 zł, ubrania – 157 zł. Przyjmując założenie, że rocznie


35


ok. 70 cudzoziemców otrzyma zgodę na pobyt tolerowany

w Rzeczypospolitej Polskiej i wszyscy skorzystają z ww. form pomocy, to
koszty związane z jej udzielaniem wyniosą rocznie 198 800 zł,
– koszty związane z potrzebą zwiększenia zatrudnienia w Urzędzie do Spraw
Repatriacji i Cudzoziemców w Departamencie Postępowań Uchodźczych
i Azylowych.
Potrzeba zwiększenia zatrudnienia w Urzędzie (2 specjalistów,

2 starszych specjalistów, 2 głównych specjalistów) wynika z rozszerzenia
zadań oraz z

konieczności zapewnienia sprawności i terminowości
prowadzonych postępowań. Zmodyfikowanie dotychczas istniejącego modelu
jednolitego postępowania w sprawach o nadanie statusu uchodźcy, w
szczególności przez wprowadzenie nowych przesłanek do udzielenia zgody na
pobyt tolerowany, tj. w sytuacjach, kiedy wydalenie cudzoziemca naruszałoby
prawo do życia rodzinnego lub naruszałoby prawa dziecka, a także przyznanie
cudzoziemcom, którzy na mocy nowych przepisów otrzymają ochronę
uzupełniającą, prawa do pomocy integracyjnej, spowoduje wzrost liczby spraw
prowadzonych przez Urząd.
Ze względu na konieczność zagwarantowania cudzoziemcom dwuinstan-
cyjności postępowania administracyjnego Rada do Spraw Uchodźców
najprawdopodobniej uchyli i przekaże do ponownego rozpatrzenia wszystkie
sprawy niezakończone przed tym organem przed wejściem w życie
projektowanej ustawy. Taka sytuacja miała miejsce po wejściu w życie w 2003
r. ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, która wprowadziła nowy rodzaj ochrony udzielanej w
toku
postępowania o nadanie statusu uchodźcy – zgodę na pobyt tolerowany.
Koszty związane ze zwiększeniem liczby osób zatrudnionych w Urzędzie do
Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wyniosą ok. 281 000 zł
w skali roku. Dodatkowo koszty te obejmą wydatki rzeczowe (wyposażenie
stanowisk pracy) w wysokości ok. 5 000 zł na osobę,
– koszty związane z udzielaniem cudzoziemcom świadczeń opieki zdrowotnej


36


Przyjmuje się, że w 2007 r. koszty te wyniosą ok. 4 673 692 zł, w tym
4 250 000 zł – kwota przewidziana na leczenia, a 423 692 zł – na leki.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że zasady udzielania świadczeń opieki
zdrowotnej nie ulegają zmianie w stosunku do obecnie obowiązujących
rozwiązań.
W związku z likwidacją instytucji opiekuna faktycznego małoletnich bez opieki
wydatki budżetu państwa zostaną pomniejszone o ok. 1 000 zł (koszty przejazdów
opiekunów faktycznych w celu wzięcia udziału w przesłuchaniu małoletniego oraz
koszty rozmów telefonicznych). W 2005 r. kwota na przejazdy wyniosła 285,60 zł,
a w 2006 r. – 134,40 zł.
Przyznanie w pozostałych ustawach określonych uprawnień cudzoziemcom
posiadającym ochronę uzupełniającą, m.in. prawa do świadczeń rodzinnych, prawa
do pomocy społecznej, nie spowoduje żadnych dodatkowych kosztów, ponieważ
będą to osoby, które obecnie korzystają z tych uprawnień z racji posiadania zgody
na pobyt tolerowany. Liczba osób, które będą korzystały ze świadczeń nie ulegnie
zmianie. Zmianie ulegnie jedynie tytuł pobytowy uprawniający do korzystania z
określonych świadczeń. Powyższe wynika z faktu, że wprowadzona w projekcie
ustawy nowa instytucja ochrony uzupełniającej będzie odnosiła się do tych
cudzoziemców, którym w myśl obecnie obowiązujących przepisów udzielano
zgody na pobyt tolerowany. Wprowadzenie do konkretnych przepisów kategorii
osób posiadających ochronę uzupełniającą nie oznacza, że został rozszerzony krąg
osób uprawnionych do poszczególnych świadczeń.
Przewidziane w projekcie ustawy zmiany nie spowodują skutków finansowych dla
budżetów jednostek samorządu terytorialnego, gdyż zmiany zaproponowane w
ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, dotyczące:
– udzielania pomocy osobom mającym trudności w integracji ze środowiskiem,
które otrzymają w Polsce ochronę uzupełniającą,
– przyznawania i wypłacania zasiłków celowych, a także udzielania schronienia,
posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt
tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,


37


będą finansowane z rezerwy celowej budżetu państwa, tzn. w 2007 r.

– z rezerwy celowej, która zgodnie z ustawą budżetową obecnie nosi nazwę
„Pomoc dla osób, które uzyskały zgodę na pobyt tolerowany”, której przeznaczenie
zostanie zmienione w trybie art. 133 ust. 5 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o
finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 i Nr 169, poz. 1420 oraz z 2006 r.
Nr 45, poz. 319, Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218, Nr 187, poz. 1381 i Nr
249, poz. 1832), w związku z wejściem w życie niniejszej ustawy, tak aby
dotyczyła pokrycia kosztów związanych z integracją osób, którym zostanie
udzielona w Polsce ochrona uzupełniająca, a także kosztów związanych z
przyznawaniem i wypłacaniem zasiłków celowych oraz udzielaniem schronienia,
posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którym zostanie udzielona zgoda na
pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w 2008 r.

– z rezerwy przeznaczonej na ten cel.
Biorąc pod uwagę powyższe szacunkowe wyliczenia, wskazujące, że niektóre
z wprowadzonych w projekcie ustawy rozwiązań skutkować będą zwiększeniem
wydatków z budżetu państwa, a inne ich zmniejszeniem oraz fakt, iż precyzyjne
obliczenie kosztów nowych zadań wynikających z projektu ustawy w chwili
obecnej nie jest możliwe, należy stwierdzić, że wejście w życie projektowanej
regulacji per saldo nie spowoduje dodatkowego obciążenia dla sektora finansów
publicznych. Można natomiast spodziewać się dodatkowych oszczędności dla
budżetu państwa, związanych z wejściem w życie ustawy. Dokładne ich wyliczenie
na tym etapie jest jednak niemożliwe.